Статті в журналах з теми "Samfélag"
Щоб переглянути інші типи публікацій з цієї теми, перейдіть за посиланням: Samfélag.
Оформте джерело за APA, MLA, Chicago, Harvard та іншими стилями
Ознайомтеся з топ-50 статей у журналах для дослідження на тему "Samfélag".
Біля кожної праці в переліку літератури доступна кнопка «Додати до бібліографії». Скористайтеся нею – і ми автоматично оформимо бібліографічне посилання на обрану працю в потрібному вам стилі цитування: APA, MLA, «Гарвард», «Чикаго», «Ванкувер» тощо.
Також ви можете завантажити повний текст наукової публікації у форматі «.pdf» та прочитати онлайн анотацію до роботи, якщо відповідні параметри наявні в метаданих.
Переглядайте статті в журналах для різних дисциплін та оформлюйте правильно вашу бібліографію.
1
Ómarsson, Marteinn. "Kviðristarinn í Kaupmannahöfn: Um raðmorð, íslenskt samfélag og skáldsöguna Kóperníku (2021) eftir Sölva Björn Sigurðsson." Ritið 23, no. 1 (June 13, 2023): 67–98. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.23.1.3.
Повний текст джерелаАнотація:
Þessi grein fjallar um raðmorðingja, einkum það hvernig gerendurnir birtast í sögum. Þá er glæpasagan Kóperníka (2021) eftir Sölva Björn Sigurðsson athuguð sérstaklega. Raðmorðingjafræði eru kynnt og afbrotahegðunin skoðuð út frá íslensku samfélagi og bókmenntum þar sem meðal annars er stuðst við skrif bandaríska félagsfræðingsins Kevin D. Haggerty. Enda þótt raðmorðinginn sé býsna áberandi sem persóna í ýmsum afurðum dægurmenningarinnar á Vesturlöndum er athæfið í raun mjög sjaldgæft. Engin dæmi eru um morð af þessu tagi á Íslandi síðan nútíminn hófst og getur það meðal annars stafað af smæð þjóðarinnar sem og félags- og menningarlegri samsetningu hennar. Íslenskir raðmorðingjar fyrirfinnast þó í innlendum bókmenntum og kvikmyndum en til þess að mæta raunsæiskröfu sagnagerðarinnar er vandkvæðum bundið að aðlaga þá að íslenskum veruleika. Sölvi Björn leysir þetta með því að flytja lesendur aftur til þess tíma þegar Kaupmannahöfn var höfuðstaður landsins, borg í örum vexti með tilheyrandi þensluverkjum, sjúkdómum og fátækt, og um leið tilvalinn vettvangur fyrir raðmorð. Í skáldsögunni á sér einnig stað úrvinnsla á einu þekktasta raðmorðmáli sögunnar, kviðristumorðunum í Lundúnum árið 1888, og er líka fjallað um þau í greininni og hvernig höfundur vinnur úr málinu í frásögn sinni.
2
Sæmundsson, Rögnvaldur J., and Örn D. Jónsson. "Frumkvöðlar og nýsköpun." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 7, no. 2 (December 15, 2010): 61. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2010.7.2.5.
Повний текст джерелаАнотація:
Við upphaf 21. aldarinnar var Ísland eitt opnasta þjóðríki í heimi, vel menntuð þjóð með fjölþætt greinabundin tengsl og góðan aðgang að erlendu fjármagni. Tæplega tíu árum síðar hrynur íslenska bankakerfið og fjölmörg stærstu fyrirtæki landsins verða gjaldþrota. Í þessari grein eru kenningar Schumpeters, Kirzners og Baumols um frumkvöðulinn og hlutverk hans notaðar til að fjalla um hvernig aukin færni til nýsköpunar, opnun erlendra markaða og einkavæðing leiðir ríka þjóð inn í alþjóðlegt hagkerfi með ófyrirséðum afleiðingum. Spurt er hvort endurskapa megi aftur þær hagfelldu forsendur sem til staðar voru í upphafi aldarinnar og vinna að því að atvinnulífið leiti í farveg sem er happadrjúgur fyrir íslenskt samfélag. Niðurstaðan er sú að það sé hægt takist að hlúa að þeim sérhæfðu nýsköpunarfyrirtækjum sem haldið hafa velli og byggja upp nýsköpunardrifið hagkerfi. Til þess þarf að gera breytingar á stofnanaumhverfi og forðast atvinnustefnu sem byggir á nýtingu fullnýttra náttúruauðlinda.
3
Sigurðardóttir, Þóra Björg. "„Er ég að gera vel í lífinu?“." Tímarit um uppeldi og menntun 32, no. 1-2 (January 8, 2024): 19–36. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2023.32.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Meginhugsunin í siðferðilegu uppeldi er sú að þrátt fyrir að það sé líkast til sífelld vinna og ævilöng að verða dygðug manneskja sé hægt að móta tilfinningar okkar og geðshræringar með aukinni þekkingu, umræðu og rökræðum um það hvernig við sjálf viljum vera og verða. Bókmenntir eins og Gísla saga Súrssonar gefa kost á að þróa og styrkja sjálfsþekkingu nemenda ef þeir nálgast þær með hið sammannlega að leiðarljósi og tengja þær við bæði tíðarandann og eigið gildismat. Með því að setja sig í spor persóna og lesa söguna út frá þeim er hægt að skoða hvernig geðshræringar stýra athöfnum og gjörðum manneskja og koma í leiðinni upp um innræti þeirra, gildi og siðferði. Að sama skapi hvetur sú nálgun nemendur, án kvaða, til að spegla eigið líf og samfélag í bókmenntunum og hugsa um sitt eigið siðferðilega sjálf. Á þennan hátt er bókmenntakennsla tækifæri til siðferðilegs uppeldis.
4
Gunnþórsdóttir, Hermína, and Lilja Rós Aradóttir. "Þegar enginn er á móti er erfitt að vega salt: Reynsla nemenda af erlendum uppruna af íslenskum grunnskóla." Tímarit um uppeldi og menntun 30, no. 1 (July 2, 2021): 51–70. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2021.30.3.
Повний текст джерелаАнотація:
Frá síðustu aldamótum hefur íslenskt samfélag tekið hröðum breytingum og hefur hlutfall íbúa sem teljast innflytjendur aukist úr 2,6% árið 2000 í 15% árið 2020 (Hagstofa Íslands, e.d.). Markmið rannsóknarinnar sem hér er greint frá var að öðlast skilning á upplifun, samskiptum og félagslegri þátttöku nemenda af erlendum uppruna í íslenskum grunnskólum með það að leiðarljósi að koma betur til móts við náms- og félagslegar þarfir þessa nemendahóps. Tekin voru viðtöl við átta grunnskólanemendur af erlendum uppruna í 6., 7., 9. og 10. bekk í einum skóla á landsbyggðinni. Leitast var við að skilja hvernig skólinn mætti þörfum þeirra og á hvaða hátt hann styddi nemendur í daglegu lífi ásamt því að skoða hvernig tengslum þeirra við aðra nemendur skólans af íslenskum uppruna væri háttað. Fjallað verður um niðurstöður rannsóknarinnar út frá eftirfarandi þemum: móðurmál og mikilvægi þess; að upplifa sig öðruvísi; stuðningur í námi; samskipti og félagsleg þátttaka. Lærdómur rannsóknarinnar fyrir skólastarf er meðal annars sá að til að þessi nemendahópur fái betur notið sín og styrkleika sinna er mikilvægt að skólinn hafi frumkvæði að því að skilja og greina þarfir nemendanna.
5
Jónsson, Guðmundur. "Vilhelm Vilhelmsson, Sjálfstætt fólk. Vistarband og íslenskt samfélag á 19. öld. [Independent People: Labour Bondage and Icelandic Society in the 19th century] (Reykjavík: Sögufélag, 2017). 313 pp." 1700-tal: Nordic Journal for Eighteenth-Century Studies 15 (July 21, 2018): 162–63. http://dx.doi.org/10.7557/4.4492.
Повний текст джерела
6
Helgason, Tryggvi. "Geta vísindin klukkað samfélagið?" Læknablaðið 2019, no. 03 (March 5, 2019): 113. http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2019.03.220.
Повний текст джерела
7
Ana, Naila Zahin. "Hvernig maður finnur sig óhultan á snæviþöktum kletti í miðju Atlantshafi." Kynbundið ofbeldi II 19, no. 1 (June 14, 2019): 193–98. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.1.11.
Повний текст джерелаАнотація:
Naila Zahin Ana, aktívisti og bloggari frá Bangladess, lýsir aðdraganda þess að hún kom til Íslands og veru sinni þar fyrstu mánuðina. Hún ræðir um sársaukann, reiðina og óttann sem hún upplifði á árum Shahbag mótmælanna svonefndu, þegar þeir sem kröfðust dauðarefsingar yfir stríðsglæpamönnum frá 1971, sættu ofsóknum terrorista, fengu morðhótanir eða voru beinlínis drepnir, án þess að yfirvöld lyftu fingri þeim til hjálpar. Andstæður hins friðsama íslenska samfélags og samfélags sem terroristar herja á óáreittir eru skýrt dregnar.
8
Steinþórsdóttir, Finnborg S., and Gyða Margrét Pétursdóttir. "Ábyrgar konur og sjúkir karlar. Birtingarmyndir nauðgunarmenningar í íslensku samfélagi." Kynbundið ofbeldi II 19, no. 1 (June 14, 2019): 15–39. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.1.2.
Повний текст джерелаАнотація:
In the past months and years women have been raising awareness against rape and other sexual violence. The aim of the research discussed in this article is to shed a light on rape culture in Iceland, especially what ideas are prevailing among young people about rape, survivors and perpetrators. Moreover, the aim is to shed a light on the impact of these ideas on rape survivors. The study draws on focus group interviews with university students and semi-structured interviews with a university student, rape survivors and an expert who works closely with survivors. The findings highlight rape culture in Iceland and how rape and other sexual violence is normal-ized. Predominant discourses and myths tend to question the rape, portray survivors as responsible for the rape and find ways to extenuate perpetrators.
9
Jónsson, Arnar Þór. "Lögin sem einingarband samfélagsins - Íhuganir um samhengi laga og samfélags." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 11, no. 1 (June 15, 2015): 71. http://dx.doi.org/10.13177/irpa.a.2015.11.1.5.
Повний текст джерелаАнотація:
This article is focused on two basic concepts: Law and Society. Older sources do not clearly indicate that a sharp distinction was commonly drawn between the society on one hand and the law on the other. Regardless of the evolution and progress which has been made in both areas the ties between these two subjects have not been disconnected. In fact, one does not have to reflect long on the matter to understand the obvious and necessary coherence. The influence is interactive. This reciprocity means, inter alia, that rights cannot be claimed without the shouldering of corresponding duties. Comprehension of this basic strand in the concept of law demarcates the basis for our everyday existence.
10
Karlsdóttir, Verena, Magnús Þ. Torfason, Thamar M. Heijstra, and Ingi Rúnar Eðvarðsson. "Þriðja hlutverk háskóla í íslensku samfélagi: Greining á umfangi og áherslum." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 19, no. 1 (June 28, 2022): 1–26. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2022.19.1.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Markmið þessarar rannsóknar er að greina umfang verkefna sem tengjast þriðja hlutverki háskóla á Íslandi, sem og samstarfsaðila háskólafólks í slíkum verkefnum og hindranir í samstarfi. Við smíðum kvarða um verkefni háskólafólks tengd þriðja hlutverkinu (ÞH) og um skynjaðar hindranir sem standa í vegi fyrir auknu samstarfi. Könnun var send á alla 674 fastráðna akademíska starfsmenn Háskóla Íslands snemma árs 2021. Niðurstöður sýna að háskólafólk á í mestu samstarfi innan eigin deildar og við erlenda háskóla, en í minnstu samstarfi við íslensk og erlend fyrirtæki. Háskólafólk er almennt jákvætt fyrir auknu samstarfi en skortir tíma og tækifæri. Yfir það heila er þátttaka í ÞH ekki mjög mikil, og kvarði okkar sýnir mjög litla virkni í viðskiptatengdri nýsköpun. Algengustu verkefni tengjast fyrirlestrum, málstofum og kynningum utan háskólaumhverfisins. Konur eru líklegri til að taka þátt í fræðslutengdum verkefnum og karlar í nýsköpunartengdum verkefnum. Þegar ÞH er greint út frá akademískri stöðu kemur fram að samanborið við aðra akademíska starfsmenn mælast prófessorar hærri á öllum þáttum fyrir utan fræðslutengd verkefni. Háskólafólk við Hugvísindasvið er ólíklegast til að taka þátt í verkefnum tengdum ÞH. Kennsla er helsta skynjaða hindrunin fyrir auknu samstarfi og kynjamunur er á skynjuðum hindrunum, að því leyti að konur skynja kennslu og markaðsfærslu sem stærri hindranir en karlar. Akademískir starfsmenn sem ekki eru prófessorar skynja kennslu sem stærri hindrun en prófessorar. Háskólafólk við Hugvísindasvið skynjar frekar þætti utan háskólaumhverfisins sem hindranir fyrir samstarfi, samanborið við önnur fræðasvið.
11
Garðarsdóttir, Hólmfríður. "Ó, borg mín, borg." Ritið 18, no. 2 (September 5, 2018): 127–37. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.18.2.6.
Повний текст джерелаАнотація:
Einn þekktasti lofsöngur um höfuðborg Íslands, Reykjavík, er án efa kvæðið „Ó borg, mín borg“, eftir Vilhjálm frá Skáholti, sem Haukur Morthens gerði ódauðlegt um miðja síðustu öld. Til að veita því fjölmenningarlega samfélagi sem nú blómstrar á Íslandi tækifæri til að kynnast merkingu kvæðisins var ráðist í að þýða fyrsta erindi þess á ýmis tungumál. Kvæðið birtist fyrst á íslensku og því næst þýðingar þess á átta tungumálum – þar með talið íslenska táknmálinu.
12
Halldórsson, Viðar. "Sjónræn félagsfræði: að sjá og greina samfélagið í gegnum myndavélina." Tímarit um uppeldi og menntun 29, no. 1 (June 23, 2020): 21–44. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2020.29.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Eitt meginmarkmið kennslu í félagsfræði er að hjálpa nemendum að verða læsir á samfélagið, meðal annars með því að þróa með sér félagsfræðilegt innsæi (e. sociological imagination). Kennsluhættir í félagsfræði hafa um langa hríð falist að miklu leyti í því að láta nemendur lesa félagsfræði í stað þess að sjá félagsfræði en sjónræn félagsfræði (e. visual sociology) hefur verið að ryðja sér til rúms á síðustu áratugum sem viðurkennd kennslu- og rannsóknaraðferð innan félagsvísinda. Í þessari grein fjalla ég um það hvernig hægt er að nýta sjónræna félagsfræði, í þessu tilfelli ljósmyndaritgerðir, til þess að þjálfa og þróa félagsfræðilegt innsæi nemenda á efri skólastigum. Til að lýsa þessu greini ég fjórar af mínum eigin ljósmyndum út frá ýmsum hugmyndum, hugtökum og kenningum félagsfræðinnar. Greiningu myndanna er ætlað að vekja athygli á því hvernig nýta má ljósmyndun og ljósmyndaritgerðir til samfélagslegrar greiningar og til kennslu í félagsfræði með hliðsjón af lykilmarkmiðum sem lagt er upp með í aðalnámskrám grunn- og framhaldsskóla.
13
Kristjánsdóttir, Erla S., Þóra H. Christiansen, and Inga Minelgaite. "Er grasið alltaf grænna annars staðar? Væntingar og reynsla erlends starfsfólks af starfsmannaleigu og íslensku samfélagi." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 16, no. 1 (June 20, 2019): 23–40. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2019.16.1.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Í kjölfar hrunsins 2008 hafa aðstæður í íslensku efnahagslífi, svo sem blómstrandi ferðaþjónusta og byggingariðnaður, leitt til fjölgunar starfsfólks sem kemur tímabundið til landsins. Flestir sem sinna tímabundnum störfum hérlendis koma frá Austur-Evrópu og löndum með lítt þróað eða óstöðugt efnahagsástand. Tvöföldun fjölda starfsmannaleiga og tíföldun tímabundinna starfsmanna undanfarin tvö ár bera með sér stórkostlegar breytingar í þjóðfélaginu og viðskiptalífinu, en þrátt fyrir það hefur þessari þróun verið lítill gaumur gefinn í rannsóknum. Enn fremur hafa engar rannsóknir verið gerðar á væntingum tímabundinna starfsmanna á Íslandi til þessa. Þessi rannsókn kannaði reynslu tímabundinna starfsmanna sem komnir voru til landsins og bar saman við væntingar þeirra sem voru ókomnir, með áherslu á væntingar til starfsmannaleigu og íslensks þjóðfélags. Helstu niðurstöður sýna að þessir starfsmenn hafa nokkuð háar væntingar hvað varðar starfsmannaleigur og íslenskt þjóðfélag fyrir komuna hingað til lands. Upplifun og reynsla þeirra sem komnir voru var að ýmsu leyti frábrugðin, þrátt fyrir að sumt hafi farið fram úr væntingum þeirra. Niðurstöður rannsóknarinnar gefa tilefni til frekari rannsókna á væntingastjórnun í tengslum við tímabundin störf og er mikilvægt framlag til skilnings á mikilvægi bættrar aðlögunar erlendra tímabundinna starfsmanna, stjórnunar breytileika og afkomu.
14
Ólafsdóttir, Sigrún, and Jón Gunnar Bernburg. "Meira traust hjá þeim sem meira hafa: Áhrif auðmagns og upplifunar af ójöfnuði á traust til stjórnmála." Icelandic Review of Politics & Administration 19, no. 2 (December 14, 2023): 107–30. http://dx.doi.org/10.13177/irpa.a.2023.19.2.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Í lýðræðisríkjum er mikilvægt að einstaklingarnir beri traust til stjórnmála viðkomandi lands, sér í lagi til þjóðþingsins og þeirra sem þar sitja. Markmiðið með þessari rannsókn er að skoða, með yfirgripsmeiri hætti en áður hefur verið gert, hvernig staða einstaklinga í lagskiptingu íslensks samfélags mótar stjórnmálatraust þeirra. Gögnin koma úr Íslensku félagsvísindakönnuninni sem lögð var fyrir árið 2020. Niðurstöðurnar voru túlkaðar út frá stéttakenningu franska félagsfræðingsins Pierres Bourdieu, sem kveður á um að stéttarstaða ráðist ekki aðeins af efnahagslegu auðmagni heldur einnig menningarlegu, félagslegu og táknrænu auðmagni. Við kynnum jafnframt til sögunnar nýjar og ítarlegar mælingar okkar á þessum helstu víddum auðmagns. Niðurstöður okkar benda til þess að efnahagslegt auðmagn (kaupgeta) og táknrænt auðmagn (huglæg virðingarstaða) auki stjórnmálatraust, að hluta til vegna þess að þeir sem búa yfir miklu auðmagni telja síður að tekjuójöfnuður hérlendis sé vandamál.
15
Dellsén, Finnur. "Fyrir hverja eru fræðin?" Ritið 23, no. 1 (June 13, 2023): 187–204. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.23.1.10.
Повний текст джерелаАнотація:
Flest getum við verið sammála um að fræði og vísindi séu ekki bara til fyrir fólkið sem leggur stund á þau heldur fyrir allan almenning líka. Fræðin eru fyrir okkur öll. Þegar betur er að gáð kemur þó í ljós að þessi sakleysislega hugmynd vekur upp ýmis heimspekileg álitamál, svo sem um gildi þekkingar, eðli vísinda og fræða og verkaskiptingu innan samfélaga. Til að svara þessum spurningum set ég fram heimspekilega kenningu sem ég kalla þekkingarlega jafnaðarstefnu og kveður í grófum dráttum á um að þekking allra sé einhvers virði. Eftir að hafa rökstutt þessa kenningu beiti ég henni til að varpa ljósi á hvernig best sé að skilja hugmyndina um að fræðin séu fyrir okkur öll. Í lok greinarinnar velti ég því líka upp hvaða praktísku afleiðingar það hefur fyrir fræðin ef fallist er á þessa hugmynd: Hvernig yrðu fræði sem raunverulega eru fyrir okkur öll?
16
Bjarnadóttir, Valgerður S., and Guðrún Ragnarsdóttir. "„Við skiptum máli fyrir samfélagið“. Samfélagslegt mikilvægi og flókin samkeppnisstaða tveggja framhaldsskóla í dreifðum byggðum." Tímarit um uppeldi og menntun 30, no. 2 (January 7, 2022): 67–87. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2021.30.8.
Повний текст джерелаАнотація:
Markmið rannsóknarinnar sem grein þessi fjallar um er að öðlast skilning á veruleika tveggja fámennra framhaldsskóla utan höfuðborgarsvæðisins, gildi þeirra í nærsamfélaginu, stöðu þegar kemur að samkeppni um nemendur og leiðum til að styrkja tilvist sína, með staðarsamhengi þeirra í huga. Greinin er byggð á viðtölum við stjórnendur, kennara og nemendur í skólunum tveimur og varpar því ljósi á viðfangsefnið frá mismunandi sjónarhornum. Niðurstöður benda til þess að skólarnir séu mikilvægir samfélaginu, enda þjóna þeir nemendum á svæðunum, halda uppi menntunarstigi og eru með stærri vinnustöðum í viðkomandi byggðarlögum. Reynt var að virkja tengsl við atvinnulíf við skipulag námsframboðs og kennslu og nærumhverfið og náttúran var nýtt til að dýpka nám nemenda og tengja það við raunveruleikann. Viðmælendur bentu á ýmsar áskoranir sem tengdust smæð og staðsetningu skólanna, einkum út frá rekstrarforsendum og námsframboði. Í framhaldsskólaumhverfi sem gerir ráð fyrir að skólar keppi um nemendur er ljóst að báðir skólarnir voru í brothættri stöðu og þurftu stöðugt að leita nýrra tækifæra til að viðhalda nemendafjölda.
17
Egilson, Snæfríður Þóra, and Sigrún Kristín Jónasdóttir. "Algild hönnun: Leiðarljós að jafnræði og tækifærum til samfélagsþátttöku." Tímarit um uppeldi og menntun 30, no. 2 (January 7, 2022): 115–33. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2021.30.10.
Повний текст джерелаАнотація:
Markmið þessarar greinar er að fjalla um algilda hönnun (e. universal design) í fræðilegu samhengi og með skírskotun í rannsóknir höfunda. Sjónum er einnig beint að stefnumótandi skjölum um algilda hönnun hér á landi. Algild hönnun er byggð á gildum um jafnræði og jafna möguleika til þátttöku í samfélaginu. Lögð er áhersla á að koma til móts við mannlegan margbreytileika, það er fólk með mismunandi eiginleika, hæfni og takmarkanir. Framan af beindust áherslur algildrar hönnunar fyrst og fremst að manngerðu umhverfi en í auknum mæli er nú einnig litið til félagslegs umhverfis, stefnumótunar, verklags og viðhorfa. Enn fremur hefur áhersla á notagildi umhverfis, vöru og þjónustu aukist. Síðustu ár hafa mannréttindaáherslur einkennt umfjöllun um hugtakið og með innleiðingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks hafa hérlend stjórnvöld lýst yfir stuðningi við algilda hönnun í íslensku samfélagi. Þótt hér sé fyrst og fremst fjallað um hugtakið í tengslum við fötlun hefur það mun víðtækari skírskotun, eins og fram kemur í greininni.
18
Øzhayat, Esben, and Ewa Ekberg. "Félagslegar og samfélagslegar afleiðingar tanntaps, verkja vegna kjálkaliðskvilla (tmd) og viðeigandi meðferð." Tannlæknablaðið 38, no. 1 (2020): 73–79. http://dx.doi.org/10.33112/tann.38.1.8.
Повний текст джерелаАнотація:
Slæm munnheilsa, t.d. tanntap og verkir vegna kjálkaliðskvilla (TMD), getur haft mikil áhrif á lífsgæði og félagsleg tengsl einstaklinga. Þessar einstaklingsbundnu afleiðingar geta að sama skapi haft áhrif á samfélagið, þar sem slæm munnheilsa getur leitt til versnunar á almennu heilsufari og aukið kostnað í heilbrigðiskerfinu, meiri fjarvistum frá vinnu og atvinnuleysi. Ójöfnuður er stór áskorun þegar kemur að tanntapi og bágborin tannheilsa er algengari hjá félagslega viðkvæmum einstaklingum en hjá öðrum. Þessi félagslegi og hagræni ójöfnuður er minna áberandi hvað varðar TMD verki, en þar er algengi mun meira hjá konum. Hjá einstaklingum í viðkvæmri félagslegri stöðu getur fremur einföld og inngrips lítil meðferð með tanngervum verið góður meðferðarkostur og ýmislegt bendir til þess að enduruppbygging tanna geti ýtt undir félagslega endurhæfingu. Hvað varðar TMD verki er mælt með meðferð án inngrips, s.s. fræðslu, góðri sjálfsumhirðu, hugrænni atferlismeðferð, teygjum og bitskinnum.
19
Einarsdóttir, Jóhanna, and Sara M. Ólafsdóttir. "Fullgildi í leikskóla: Sjónarmið barna og starfsfólks." Tímarit um uppeldi og menntun 29, no. 2 (December 16, 2020): 113–31. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2020.29.6.
Повний текст джерелаАнотація:
Markmið rannsóknarinnar er að bæta við þekkingu á sýn leikskólabarna með fjölbreyttan bakgrunn á þátttöku sína og vellíðan í leikskólanum. Einnig voru könnuð viðbrögð starfsfólks leikskólans við sjónarmiðum barnanna. Hugtakið fullgildi (e. belonging) var notað til að varpa ljósi á félagsleg samskipti og þátttöku barnanna í samfélagi leikskólans. Rannsóknin var gerð á leikskóladeild þar sem dvöldu saman 19 börn og fjórir starfsmenn. Níu börn kusu að taka þátt eftir að hafa fengið leyfi frá foreldrum og útskýringar á því hvað þátttakan fæli í sér. Einnig voru könnuð viðbrögð starfsfólks leikskólans við sjónarmiðum barnanna. Börnin tóku myndir á spjaldtölvur og voru myndirnar notaðar sem kveikja að samræðu um fullgildi þeirra í leikskólanum. Niðurstöðurnar benda til þess að í hugum barnanna snúist fullgildi aðallega um vináttutengsl þeirra við önnur börn í leikskólanum. Börnin léku sér frekar við börn með svipaðan tungumála- og menningarbakgrunn og þau sjálf. Börn með annan bakgrunn en íslenskan voru frekar útilokuð frá leik en börn með íslenskan bakgrunn. Börnin, sem tóku þátt, voru sjálfstæð og sjálfbjarga í daglegu starfi leikskólans og leituðu ekki til starfsfólksins eftir stuðningi þegar eitthvað bjátaði á, heldur drógu sig frekar í hlé. Starfsfólkið ígrundaði starfshætti sína út frá sjónarmiðum barnanna og hafði ýmsar hugmyndir um fullgildi þeirra. Þær hugmyndir virtust þó ekki endurspeglast nema að litlu leyti í starfsháttum þess.
20
Hermannsdóttir, Auður, and Karen Arnarsdóttir. "Gagnkvæmur ávinningur fyrirtækja og neytenda af sterkum vörumerkjasamfélögum." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 11, no. 1 (June 15, 2014): 24. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2014.11.1.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Fyrirtæki eru í auknum mæli farin að beita samfélagsmiðlum sem hluta af markaðstólum sínum, sér í lagi til að efla samskipti við neytendur. Vörumerkjasamfélög eru sérhæfð samfélög, byggð upp á samfélagsmiðlum í kringum félagsleg tengsl fylgjenda ákveðins vörumerkis eða fyrirtækis. Markmið rannsóknarinnar var að kanna hvort vörumerkjasamfélög geti skilað ávinningi bæði fyrir neytendur og fyrirtæki. Rafrænu hentugleikaúrtaki var beitt þar sem þátttakendur (N=247) tóku afstöðu til ýmissa fullyrðinga sem ætlað var að meta styrk vörumerkjasamfélags, virði fyrir neytendur og tryggð gagnvart fyrirtæki eða vörumerki. Niðurstöðurnar sýna að sterkt vörumerkjasamfélag, þar sem upplýsingum er miðlað og ýtt er undir þátttöku meðlima, skapar virði fyrir neytendur. Félagslegt tengslanet þeirra styrkist, þeir upplifa ávinning af þátttöku og sjá gagn í þeim upplýsingum sem miðlað er innan samfélagsins. Niðurstöðurnar sýna að virðið sem neytendur njóta vegna vörumerkjasamfélagsins leiðir til aukinnar tryggðar þeirra gagnvart viðkomandi fyrirtæki eða vörumerki. Aukin tryggð skapast ekki eingöngu vegna styrks samfélagsins heldur í gegnum það virði sem skapast fyrir neytendur. Þessar niðurstöður eru veigamiklar fyrir fyrirtæki og mikilvægt framlag til fræðanna um stjórnun vörumerkjasamfélaga. Líkt og í öðru markaðsstarfi er hér sýnt fram á að útgangspunkturinn þarf fyrst og fremst að vera viðskiptavinurinn og það virði sem skapað er fyrir hann. Sé hugað að auknu virði fyrir viðskiptavini í gegnum þátttöku í vörumerkjasamfélagi er það líklegt til að leiða til ávinnings fyrir fyrirtæki í formi aukinnar tryggðar.
21
Óskarsson, Gunnar, and Sabit Veselaj. "Menningaraðlögun erlends vinnuafls frá Póllandi: Ísland sem áfangastaður." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 16, no. 1 (June 20, 2019): 71–92. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2019.16.1.6.
Повний текст джерелаАнотація:
Í byrjun þessarar aldar tók lýðfræðileg samsetning íbúa á Íslandi töluverðum breytingum með auknum fjölda innflytjenda, einkum frá Póllandi. Þessi breyting féll vel að uppsveiflu í efnahagslífinu á Íslandi, því til að mæta auknum þörfum um vinnuafl þurfti í vaxandi mæli að sækja starfskrafta erlendis frá. Að sama skapi opnuðust tækifæri fyrir Pólverja að velja Ísland sem áfangastað, en vegna aukins frjálsræðis stóðu þeir í vaxandi mæli í búferlaflutningum. Markmið þessarar rannsóknar er að öðlast innsýn í umfang pólskra innflytjenda á Íslandi og þætti sem hafa áhrif á aðlögun þeirra að íslensku samfélagi og vinnumarkaði. Á grundvelli heimildarýni var sérstök áhersla lögð á að skoða ástæður þess að innflytjendur yfirgefa heimaland sitt, heildaraðlögun þeirra og mikilvægustu þætti í aðlögunarferlinu. Í rannsókninni var annars vegar stuðst við opinber gagnasöfn um erlent vinnuafl á Íslandi og helstu löndum þar sem brottfluttir Pólverjar eru búsettir. Hins vegar var framkvæmd könnun meðal 405 pólskra starfsmanna á Íslandi árið 2010 og fengust 230 svör. Niðurstöðurnar sýndu að færni í íslensku höfðu mest forspárgildi um menningaraðlögun pólskra innflytjenda og eini þátturinn sem sýndi marktæk áhrif á samskiptaaðlögun og mest áhrif á heildaraðlögun. Auk þess hafði áætluð dvöl á Íslandi forspárgildi á starfsaðlögun, lífskjaraaðlögun og heildaraðlögun, en ekki á samskiptaaðlögun. Kyn hafði áhrif á starfaðlögun og lífskjaraaðlögun, en konur náðu betri árangri í báðum tilvikum. Loks höfðu mánaðarlaun forsagnargildi um starfsaðlögun.
22
Pétursdóttir, Ingibjörg Rafnar, and Magnús Þór Torfason. "Þróun hönnunarhugsunar og beiting hennar innan íslenskra fyrirtækja og stjórnsýslu." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 16, no. 1 (June 20, 2019): 1–22. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2019.16.1.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Á síðustu árum hefur færst í vöxt að beitt sé aðferðafræði sem kennd er við hönnunarhugsun (e. design thinking) í þróunarverkefnum, bæði á vegum hins opinbera og í einkageiranum. Í þessari grein er kannað hvernig hönnunarhugsun er beitt við mismunandi aðstæður innan íslenskrar stjórnsýslu og fyrirtækja. Fram kemur í viðtölum að hönnunarhugsun er talin styðja við samtal milli mismunandi hagsmunaaðila og valdeflingu þeirra, auk þess sem viðmælendur telja aðferðina gagnlega við að takast á við þá óvissu sem fylgir nýsköpunarverkefnum. Aftur á móti skynja viðmælendur ákveðna togstreitu á milli þess hvernig mismunandi aðilar nálgast hönnunarhugsun. Höfundar setja fram kenningu um að þessi togstreita markist að hluta til af sögulegri þróun hönnunarhugsunar og þremur bylgjum sem mótað hafa áherslur aðferðafræðinnar í gegnum tíðina. Fyrsta bylgjan markast af náinni tengingu við iðnhönnun og aðferðir hönnuða. Önnur bylgjan einkennist af áherslu á nýsköpun og ferlavæðingu hönnunarhugsunar. Í þriðju bylgjunni er sjálfbærni og samkeppnishæfni samfélaga í forgrunni og athyglinni beint í auknum mæli að notkun hönnunarhugsunar í opinberri stjórnsýslu. Ákveðin samsvörun er milli þeirra meginþema sem koma fram í viðtölunum og þessara þriggja bylgja, og kann sú nálgun sem sett er fram hér að hjálpa til við að skýra og skilja mismunandi viðhorf til aðferðarinnar, bæði hér á landi og alþjóðlega. Þessar niðurstöður eru mikilvægar í ljósi þess að mikilvægi hönnunar eykst stöðugt og alþjóðastofnanir á borð við Evrópusambandið leggja sívaxandi áherslu á hönnun og hönnunarhugsun.
23
Christiansen, Þóra H., and Erla S. Kristjánsdóttir. "„Frelsi til að leggja mitt af mörkum til samfélagsins”:." Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 20, no. 2 (December 19, 2023): 1–16. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2023.20.2.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Innflytjendur leika æ stærra hlutverk í íslensku athafnalífi bæði sem nauðsynlegt vinnuafl og sem frumkvöðlar. Alþjóðlegar rannsóknir sýna að innflytjendur mæta ýmsum hindrunum á vinnumarkaði en lítið er samt vitað um hvert framlag þeirra er og reynsla sem eigendur fyrirtækja og frumkvöðlar hérlendis. Þessi veigamikli þáttur hefur verið afskiptur, en mikilvægt er að kanna samspil þátta eins og kyns, kynþáttar, þjóðernis og uppruna innflytjenda í samhengi við sérkenni hvers lands til að fá fyllri mynd. Í þessari fyrirbærafræðilegu rannsókn voru tekin viðtöl við þrettán innflytjendakonur, sem eru frumkvöðlar, til þess að skoða reynslu þeirra og upplifun sem konur, innflytjendur, minnihlutahópar og frumkvöðlar. Niðurstöður leiddu í ljós skörun hindrana sem konurnar upplifa, en einnig hæfni kvennanna til að koma auga á tækifæri fyrir eigin atbeina og einnig sækja styrk til síns innflytjendanets. Fyrir sumar konurnar kom frumkvöðlahlutverkið til af nauðsyn, en meirihlutinn var drifinn áfram af löngun til leggja sinn skerf af mörkum til samfélagsins, styrkja aðra innflytjendur og konur og að færa fram lausnir og nýsköpun. Í ljós kom að smæð íslensks samfélags hafði bæði jákvæð og neikvæð áhrif á reynslu kvennanna. Auk þess kom fram að þær upplifðu útilokun og jaðarsetningu er þær störfuðu í atvinnugeirum þar sem meirihlutinn voru karlmenn og í samskiptum við innlendar athafnakonur. Gerð er grein fyrir því hvað hvetur konurnar áfram, skörun hindrana sem konurnar mæta, byggt á skörun kyns, kynþáttar, þjóðernis og uppruna sem innflytjendur, auk umræðu um staðalmyndir og kynjahalla í frumkvöðlastarfsemi.
24
Ágústsson, Stefán. "„Allt sem hefur verið til, heldur áfram að vera til“." Íslenskar nútímabókmenntir 20, no. 2 (2020): 11–44. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.20.2.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Sú náttúrutrú sem einkennir sjálfsævisögulegt verk Þórbergs Þórðarsonar, Steinarnir tala (1958), hefur verið talin sérstæð og hefur vakið athygli þeirra sem skoðað hafa verk hans. Hún hefur jafnan þótt til marks um þá fornu menningu sem einkenndi heimahaga skáldsins í Suðursveit; menningu sem að sögn Þórbergs sjálfs, var óðum að hverfa vegna vaxandi efnishyggju. Það hefur því virst nærtækt að draga þá ályktun að Þórbergur hafi ætlað verki sínu að koma í veg fyrir að menningin sem hann ólst upp við yrði að eilífu gleymd. En fleira kann að hafa vakað fyrir honum. Svo er að sjá sem Þórbergur hafi greint sameiginlega þætti með menningunni sem hann ólst upp við og hugmyndum dulspekihreyfinga sem hann kynntist sem ungur maður í Reykjavík á öðrum og þriðja áratug síðustu aldar. Í þessari grein er lögð áhersla á ýmsar kenningar Guðspekifélagsins sem var stofnað árið 1875. Óhætt er að fullyrða að þær hafi skipt sköpum í þeirri heimsmynd sem Þórbergur kom sér ungur upp og fylgdi honum allt til æviloka. Blavatsky einn stofnenda félagsins reyndi að sýna fram á að menning og trúarbrögð heimsins ættu sameiginlegan uppruna í fornum vísdómi (e. ancient wisdom) eins og hún kallaði það. Samanburður á þeirri náttúrutrú sem birtist í Steinarnir tala og kenningum guðspekinnar leiðir í ljós að menning sú sem Þórbergur ólst upp við var ekki eins einstök og menn hafa talið. Sú niðurstaða styrkir þá hugmynd sem hefur notið vaxandi fylgis fræðimanna, meðal annars á sviði hugrænna fræða, að náttúrutrú sé ekki einkenni frumstæðra eða fábreyttra samfélaga heldur fremur einkenni á mannlegu eðli.
25
Ólafsson, Óskar Dýrmundur, and Hervör Alma Árnadóttir. "Staðbundin nálgun og nýsköpun í hverfum Reykjavíkurborgar." Icelandic Review of Politics & Administration 20, no. 1 (June 20, 2024): 49–64. http://dx.doi.org/10.13177/irpa.a.2024.20.1.3.
Повний текст джерелаАнотація:
Í borgum hefur verið leitað ýmissa leiða í stjórnun þegar tekist er á við áskoranir tengdar því að veita íbúum viðeigandi þjónustu og er kallað eftir nýsköpun í því samhengi. Ein leið sem vakið hefur eftirtekt byggir á staðbundinni nálgun í opinberri þjónustu. Markmiðið hér er að fjalla um staðbundna nálgun í stjórnun og áhrif hennar á þjónustu með þann tilgang að auka farsæld íbúa. Spurt er; hvernig getur staðbundin nálgun nýst við nýsköpun opinberrar þjónustu? Til að leita svara við spurningunni er rýnt í dæmi varðandi þjónustu í hverfi Reykjavíkurborgar þar sem staðbundinni nálgun hefur verið beitt við stjórnun. Helstu niðurstöður benda til þess að staðbundin nálgun við stjórnun geti verið gagnleg til þess að hanna og veita skilvirkari þjónustu og mæta fjölbreyttum þörfum íbúa. Með því að beita nálguninni sé skapaður grundvöllur fyrir auknum tækifærum fyrir inngildingu jaðarsettra hópa og stutt við tengslamyndun milli íbúa með þeim afleiðingum að samfélagið styrkist. Staðbundin nálgun birtist meðal annars í því sem kenna má við borgaralega leiðtogafærni og gæti því verið fýsilegur kostur í stjórnun borga og bæja sem eru að takast á við fjölbreyttar þarfir íbúa í fjölmenningarsamfélögum. Þær nálganir gætu komið í stað gamalreyndra aðferða sem hafa ekki reynst nægilega vel við að leysa úr margbreytilegum áskorunum samtímans.
26
Meara, Rhian, Arnar Árnason, Osian Elias, Helga Hallbergsdóttir, and Sigurjón Hafsteinsson. "Magmatic Memories: Eldfell, 1973." Volcanica 7, no. 1 (June 19, 2024): 361–403. http://dx.doi.org/10.30909/vol.07.01.361403.
Повний текст джерелаАнотація:
2023 marked the 50th anniversary of the 1973 Eldfell eruption on the island of Heimaey, Iceland. The eruption began unexpectedly at 1:50 a.m. on the 23rd of January 1973, creating a need to evacuate all 5300 residents to the Icelandic mainland by fishing fleet. The eruption is synonymous with the islanders’ fight to save their town by spraying cold seawater onto the advancing lava flows. Previous research has focussed on the physical volcanology and igneous petrology of the eruption and the wider Vestmannaeyjar Volcanic System; however, very little research has focussed on the social impacts of the eruption. Fieldwork identified how the 1973 eruption is remembered and commemorated by the residents of Heimaey both in public and private settings. Over 50 memorials are discussed, including artworks, sculptures, museum exhibitions, in-person events, and online digital repositories that highlight connections to the eruption itself and to life before the eruption. Interviews and surveys with the local community draw attention to the ongoing impacts of the eruption—for example, traumatic responses to hazard events such as the Eyjafjallajökull eruption in 2010. A predominantly positive community narrative of the event has persisted for several decades. The narrative depends on the belief that no deaths were caused by the eruption, the successful rebuilding and recovery of the town, and the resilience of the residents. The last ten years, however, have seen a change in how the community discuss their experiences of the eruption, with a new focus on the loneliness, bullying, isolation, danger, and trauma experienced during the event. Ágrip Árið 2023 voru 50 ár liðin frá Eldfellsgosinu 1973 á Heimaey. Eldgosið hófst óvænt klukkan 01.50 þann 23. janúar 1973 og þurfti að flytja 5.300 íbúana til Íslands með fiskiskipaflota. Eldgosið er samheiti við baráttu eyjarskeggja við að bjarga bænum sínum með því að úða köldum sjó á hraunið. Fyrri rannsóknir hafa beinst að eðlisfræðilegri eldfjallafræði og bergfræði gossins og víðara eldfjallakerfi Vestmannaeyja, hins vegar hafa mjög litlar rannsóknir beinst að félagslegum áhrifum gossins. Vettvangsvinna leiddi í ljós hvernig eldgosið 1973 er minnst og minnst af íbúum Heimaeyjar bæði í opinberu umhverfi og einkaumhverfi. Fjallað er um yfir 50 minnisvarða, þar á meðal listaverk, skúlptúra, safnsýningar, persónulega viðburði og stafrænar geymslur á netinu sem draga fram tengingar við eldgosið sjálft og lífið fyrir gos. Í viðtölum og könnunum við nærsamfélagið er vakin athygli á viðvarandi áhrifum eldgossins, til dæmis áfallaviðbrögðum við hættulegum atburðum nútímans eins og Eyjafjallajökulsgosinu 2010. Aðallega jákvæð samfélagsfrásögn af atburðinum hefur verið viðvarandi í nokkra áratugi. Frásögnin byggist á þeirri trú að engin dauðsföll hafi orðið af völdum eldgossins, árangursríkri endurreisn og endurheimt bæjarins og seiglu íbúanna. Síðustu tíu ár hafa hins vegar orðið róttækar breytingar á því hvernig samfélagið fjallar um upplifun sína af eldgosinu, með nýrri áherslu á einmanaleika, einelti, einangrun, hættu og áföll sem urðu fyrir atburðinum.
27
Þorláksson, Indriði H. "Skattapólitík. Er skattkerfið sanngjarnt og hvernig nýtast ívilnanir þess?" Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 3, no. 1 (June 15, 2010). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.b.2007.3.1.2.
Повний текст джерелаАнотація:
"Skattar eru það verð sem við greiðum fyrir að lifa í siðuðu samfélagi", skrifaði Oliver Wendell Holmes, dómari við Hæstarétt Bandaríkja Norður-Ameríku, í rökstuðningi fyrir úrskurði réttarins í dómsmáli á fyrri hluta síðustu aldar. Þessi setning lýsir sköttum betur en flest annað og dregur fram það meginatriði um eðli skatta að þeir eru ekki eitthvað sem borgararnir eru sviptir heldur það sem þeir þurfa að greiða fyrir það sem til þarf til að samfélag teljist siðað. Ákvörðunin um það hvað við verjum miklu í þætti sem nauðsynlegir eru fyrir siðað samfélag, menntun, heilbrigðisþjónustu, forsjá aldraðra og þurfandi, löggæslu, menningarstarfsemi o.s.frv., ræður því hvað við borgum í skatta.
28
Jónsson, Gunnlaugur A. "Sáttmáli tilbeiðsla og samfélag." Ritröð Guðfræðistofnunar, no. 51 (2020). http://dx.doi.org/10.33112/theol.51.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Grein þessi er samin í tilefni af því að nú í ár eru liðin 25 ár frá því að dr. Þórir Kr. Þórðarson (1924–1995) prófessor lést. Þórir sat lengur á kennslustóli gamlatestamentisfræða en nokkur annar hefur gert hér á landi, eða í 40 ár. Yfirskrift greinarinnar „Sáttmáli, tilbeiðsla og sam-félag“ er ætlað að lýsa helstu áhersluatriðum í guðfræði Þóris. Hann lagði mikla áherslu á mikilvægi fræðigreinarinnar guðfræði Gamla testamentisins og nauðsyn þess að leitast við að heimfæra hina fornu texta til samtíðar okkar. Í því sambandi er bent á að í samtíð hans var ríkjandi viðhorf á Norðurlöndum að umrædd fræðigrein ætti tæpast rétt á sér og fremur bæri að leggja stund á trúfræði hins forna Ísraels. Í greininni er spurt um afstöðu Þóris til leitarinnar að þungamiðju Gamla testamentisins. Því er svarað að bæði í ræðu og riti hafi sáttmálshugtakið og heimfærsla þess verið yfir, undir og allt um kring. Jafnframt hafi Þórir ætíð lagt áherslu á fjölbreytileikann í hinum fornu hebresku ritningum. Þá var kannað hverjir væru helstu áhrifavaldar í lífi Þóris sem fræðimanns. Því er svarað að hér heima hafi það einkum verið æskulýðsleiðtogarnir sr. Magnús Runólfsson og sr. Friðrik Friðriksson. Erlendis hafi áhrifin verið sterkari frá Banda-ríkjunum en Norðurlöndum en á báðum þessum stöðum stundaði hann framhaldsnám. Þórir tjáði sig raunar oft um hve þátttaka hans í helgihaldi bæði í Danmörku og Svíþjóð hefðu skipt miklu máli fyrir fræðilegan áhuga hans á hinni hebresku guðsþjónustu og sálmum Gamla testamentisins. Albright-skólinn svonefndi er sérstaklega nefndur í greininni í tengslum við áhrifin sem Þórir varð fyrir í Bandaríkjunum og einnig er rætt um leiðbeinanda hans í doktorsnáminu í Chicago, dr. J. Coert Rylaarsdam, en áhrif hans hafa oftast verið vanmetin í fyrri skrifum um guðfræði Þóris. Námsárin í Chicago höfðu tvímælalaust áhrif á þá áherslu Þóris að tengja hin fornu fræði við spurningar og aðstæður í nútímasamfélagi. Þátttaka hans í borgarstjórn Reykjavíkur og uppbygging Félagsmálastofnunar Reykjavíkur voru áþreifanleg merki þess.
29
Karlsson, Jóhannes Hraunfjörð. "Kolbeinn Stefánsson: Eilífðarvélin - uppgjör við nýfrjálshyggjuna." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 6, no. 2 (December 15, 2010). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2010.6.
Повний текст джерелаАнотація:
Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Bókin fjallar ekki um bankahrunið eða þátt nýfrjálshyggjunnar í því, heldur ... sýna höfundar fram á að nýfrjálshyggjan er algild hugmyndafræði, rétt eins og sovét-kommúnismi. Samfélag nýfrjálshyggjunnar er samfélag án félagslegra gilda. Í nafni frelsisins færir stefnan flestar ákvarðanir frá lýðkjörnum fulltrúum til einstaklingsins sjálfs. Fyrir vikið verða engin sameiginleg gildi í þjóðfélaginu, ekkert samfélag, heldur eingöngu samansafn einstaklinga sem hver ákveður fyrir sig hvernig hann vill lifa.
30
Ómarsdóttir, Silja Bára. "Páll Valsson: Vigdís - kona verður forseti." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 5, no. 2 (December 15, 2009). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2009.5.2.2.
Повний текст джерелаАнотація:
Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: [Vigdís] hafði löngu fyrir forsetaframboð sitt valið sér það hlutskipti í lífinu að þjóna landi sínu og þjóð, og sýna menningu hennar og sögu alla þá virðingu sem hún greinilega ber í brjósti. Það skipti eflaust líka miklu að hún hafði sem fyrirmyndir sterkar konur, sem höfðu séð meira af heiminum en flestir Íslendingar höfðu á fyrri hluta síðustu aldar. Bók Páls Valssonar um Vigdísi Finnbogadóttur ætti að vera skyldulesning fyrir alla þá sem vilja öðlast skilning á íslensku samfélagi í dag. Fyrir utan að gefa góða mynd af þessari glæsilegu konu er hún merkileg heimild um íslenskt (og kannski einna helst reykvískt) samfélag á síðustu öld. Þetta er bók sem óhætt er að mæla með.
31
Edvardsdóttir, Anna Guðrún. "Staðbundin áhrif og hlutverk þekkingarsetra í nýsköpun og atvinnuþróun byggða." Netla, April 15, 2021. http://dx.doi.org/10.24270/netla.2021.3.
Повний текст джерелаАнотація:
Þróun og uppbygging þekkingarsetra á landsbyggðinni hófst fyrir alvöru upp úr aldamótunum 2000 með því að stofnanir sem störfuðu á sviði fullorðinsfræðslu, þjónustu við fjarnema á háskólastigi og rannsókna söfnuðust saman undir einu þaki. Nú á dögum eru slík setur í hverjum landshluta, eru lík að uppbyggingu, starfa flest á sviði menntunar, menningar, rannsókna og nýsköpunar en nálgast viðfangsefni sín á ólíkan hátt. Hér verður gerð grein fyrir rannsókn þar sem skoðuð voru þrjú þekkingarsetur; Nýheimar v á Hornafirði, Þekkingarnet Þingeyinga með höfuðstöðvar á Húsavík og Háskólafélag Suðurlands á Selfossi, þar sem markmiðið var að kanna hvort staða þeirra og hlutverk gagnvart íbúum nærsamfélagsins hefði breyst frá því þau voru stofnuð. Við öflun gagna voru tekin einstaklings- og rýnihópaviðtöl og rafræn spurningakönnun lögð fyrir íbúa á starfssvæðum setranna. Við greiningu gagnanna var beitt þemagreiningu og þau þemu sem greind voru tengdust nærsamfélaginu, stöðu, hlutverki og mikilvægi þekkingarsetranna, orðræðunni um þau og menntun, rannsóknum og nýsköpun. Þemun voru síðan sett í samhengi við fræðilegan bakgrunn rannsóknarinnar sem var annars vegar þriggja þátta líkanið (e. triple helix model), sem lýsir samstarfi atvinnulífs, þekkingarsetra og sveitarstjórna og hins vegar fjögurra og fimm þátta líkönin (e. quadruple / quintuple helices models), sem bæta samfélagi og umhverfi við þriggja þátta líkanið. Hugmyndafræði líkananna snýr að því að tengja saman umhverfi, efnahag, samfélag og menningu og mynda þannig aðstæður sem geta skapað sjálfbær samfélög er sýna seiglu. Niðurstaðan er sú að þriggja þátta líkanið hefur einkennt starfsemi þekkingarsetranna en finna má breytingar á starfsemi þeirra í átt að samfélagslegum áherslum á sama tíma og vægi nýsköpunar minnkar. Þegar áhrif menntauppbyggingar í samfélögunum eru skoðuð kemur í ljós að þrátt fyrir að meirihluti þeirra sem ljúka háskólanámi séu konur virðist atvinnuuppbygging snúast um að skapa störf sem virðast henta körlum betur, s.s. í stóriðju og verklegum framkvæmdum.
32
Harðarson, Ólafur Þ. "Ásgeir Jónsson (ritstýrði og ritaði inngang) og Kári Bjarnason (bjó kvæðin til prentunar og skrifaði skýringar): Jón Arason biskup. Ljóðmæli." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 2, no. 2 (December 15, 2006). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2006.2.2.8.
Повний текст джерелаАнотація:
Það er áhugamönnum um fornan kveðskap fagnaðarefni að nú hefur loksins komið út aðgengilegt heildarsafn ljóða Jóns biskups Arasonar. En er ástæða til þess að skrifa um slíka bók í tímarit um stjórnmál og stjórnsýslu? Jón biskup var reyndar ekki síst stjórnmálamaður, sá fyrirferðarmesti á Íslandi á sinni tíð og mörg kvæði hans eru veraldleg og fjalla um pólitísk vígaferli. En helsta ástæða þess að þessi bók á brýnt erindi við áhugamenn um íslensk stjórnmál, þjóðfélagsgerð og þjóðfélagsþróun er ítarlegur inngangur eftir Ásgeir Jónsson hagfræðing, sem nefnist: Alþýðuskáldið Jón Arason (bls. 9-86). Inngangurinn er í raun dálítil bók um manninn Jón Arason og það samfélag sem hann lifði í. Ásgeir setur líf og baráttu Jóns í samhengi við þjóðfélagsgerð 16. aldar og greinir helstu öfl sem áttust við í því samfélagi og margslungnar rætur þeirra á sviðum efnahagsmála, stjórnmála, menningar og trúmála - innan lands og utan. Niðurstaðan er einkar áhugaverð mynd af íslensku þjóðfélagi á 15. og 16. öld - Íslandi miðaldar.
33
Stefánsdóttir, Valgerður. "Við bjuggum það til sjálf. Um uppruna og þróun íslensks táknmáls." Ritið 22, no. 3 (2022). http://dx.doi.org/10.33112/ritid.22.3.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Greinin, sem hér birtist fjallar um uppruna og þróun íslensks táknmáls (ÍTM) og er sérstök áhersla lögð á að skoða hvort upprunans sé að leita í dönsku táknmáli. Rannsóknin er unnin með eigindlegum aðferðum innan málvísindalegrar mannfræði. Gengið er út frá því að notkun tungumáls sé félagsvirkni og að döff samfélag sé nauðsynlegt til þess að táknmál þróist. Með sögulegum gögnum um skólagöngu og búsetu og viðtölum sem tekin eru á táknmáli um tilurð málsins og þróun þess er sögð saga döff samfélags og gerð grein fyrir uppruna íslensks táknmáls. Í fræðilegri umfjöllun og rannsóknum innan táknmálsmálsvísinda hefur hingað til verið gert ráð fyrir að íslenskt táknmál (ÍTM) tilheyri fjölskyldu danska táknmálsins (DTS. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að ályktanir um að íslenskt táknmál sé dótturmál dansks táknmáls séu ekki á rökum reistar. Í greininni er sett fram fræðileg sýn á sögu íslensks táknmáls sem getur haft áhrif á skilning okkar á málsögu táknmála og þróun og tengsl táknmála. Á því tímabili sem hér er til umfjöllunar byrjaði nýtt mál að minnsta kosti þrisvar að þróast. Málið hefur því stöðugt verið í útrýmingarhættu og verið háð afskiptum heyrandi fólks sem mótast hafa af vankunnáttu og skilningsleysi.
34
Valgarðsson, Viktor Orri. "Höskuldur Þráinsson og Matthew Whelpton (ritstjórn): Chomsky – Mál, saga og samfélag." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 10, no. 1 (June 15, 2014). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2014.10.1.4.
Повний текст джерелаАнотація:
Í umsögn gagnrýnenda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Á heildina litið er bókin Chomsky: Mál, sál og samfélag áhugaverð, fræðandi og fjölbreytt umfjöllun um kenningar og hugmyndir Noam Chomsky, áhrif hans og tengdar hugmyndir. Bókin er líka öðrum þræði ritstýrð fræðibók, þar sem fjölbreyttir og málsmetandi fræðimenn kafa dýpra í tiltekna þætti kenninga hans, hver með sínum hætti.
35
Bergmann, Eiríkur. "Evrópuvæðing Íslands." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 1, no. 1 (December 15, 2005). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.b.2005.1.1.5.
Повний текст джерелаАнотація:
Ísland er eina ríki Norðurlanda sem aldrei hefur sótt um aðild að Evrópusambandinu og telst þeirra tregast í taumi í Evrópusamvinnunni. Eigi að síður hefur Evrópusamruninn haft afgerandi áhrif á þróun íslensks þjóðfélags í gegnum aðildina að Evrópska efnahagssvæðinu (EES). Fyrst og fremst með almennri frelsisvæðingu atvinnulífsins sem losað var undan oki margvíslegra hafta, en einnig með stórauknu samstarfi við Evrópuþjóðir á ýmsum sviðum, svo sem í viðskiptum, vísindum, menntun og á menningarsviðinu. Áhrif Evrópusamvinnunnar teygja sig núorðið til flestra sviða þjóðfélagsins og hafa leitt til grundvallarbreytingar á íslenskri þjóðfélagsgerð, til að mynda hvað varðar umhverfisvernd, matvælaeftirlit og vinnuréttarmál svo dæmi séu tekin af nokkrum ólíkum sviðum. Að auki tekur Ísland nú fullan þátt í Schengen-landamærasamstarfi ESB og Dyflinar-samkomulaginu svokallaða með sérstöku samkomulagi sem gert var við Ísland og Noreg. Það gefur því augaleið að ein frumforsenda þess að skilja þróun íslensks samfélags undanfarin ár felst í að rannsaka og skoða hvernig Evrópuvæðingin hefur haft áhrif hér á landi. Þetta hefur því miður verið vanrækt mjög, en svo virðist sem þraskennt stappið um hugsanlega Evrópusambandsaðild hafi í raun komið í veg fyrir að áhrif Evrópuvæðingarinnar á íslenskt samfélag hafi verið rannsökuð með kerfisbundnum hætti. Þess í stað hafa sumir stjórnmálamenn frekar viljað draga upp þá mynd af stöðu okkar í Evrópusamrunann sem hentar þeirra eigin afstöðu til ESB-aðildar.
36
Pálsdóttir, Sólveig Björg, and Ingólfur Ásgeir Jóhannesson. "„Kannski alltaf svona á bak við eyrað“: Kynjajafnréttismenntun í leikskólum." Netla, April 14, 2020. http://dx.doi.org/10.24270/netla.2020.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Greinin fjallar um hvernig staðið er að kynjajafnréttismenntun elstu barna í leikskólum. Viðtöl voru tekin við sjö leikskólakennara í elstu deildum í sex leikskólum á höfuðborgarsvæðinu ásamt því að dvelja á vettvangi til að fá innsýn í starf deildar. Úrtak var valið til að fá sem fjölbreyttastan hóp leikskóla í fleiri en einu sveitarfélagi með í rannsóknina. Greint er frá helstu niðurstöðum í þremur efnisflokkum: Samfélagið og leikskólinn, kyngervi og leikefni og undirbúningur og aðstaða leikskólakennara. Í fyrsta efnisflokknum um samfélagið og leikskólann kom fram hjá viðmælendunum að hið kynjaða samfélag endurspeglaðist í leikskólastarfinu, til dæmis í kynjaskiptu búningavali. Leikskólakennararnir voru gagnrýnir á staðalímyndirnar í samfélaginu og töldu að fjölga þyrfti körlum í starfshópnum, það skapaði meiri fjölbreytni varðandi fyrirmyndir barnanna. Leikskólakennararnir voru gagnrýnir á mótun kyngervisins hjá börnunum og töldu það hlutverk sitt að efla gagnrýna hugsun barnanna. Í öðrum efnisflokknum, sem sneri að kyngervi og leikefni, reyndust leikskólakennararnir hafa talsvert sterka sýn á að leikefni og leikjaval festi börnin ekki í staðalímyndum. Þó bar einnig á leikefni sem sýndi hefðbundin kynhlutverk, svo sem púsl. Í þriðja efnisflokknum um undirbúning og aðstöðu leikskólakennaranna komu fram einkunnarorð í nafni greinarinnar um að kynjajafnréttismenntunin væri „kannski alltaf svona á bak við eyrað“; sem markaðist af því að gripin væru tækifæri í dagsins önn fremur en að fræðslan væri fyrir fram skipulögð. Rannsakendur álykta að kynjajafnréttismenntunin í leikskólunum sex hafi verið fremur ómarkviss. Hún virðist hafa verið á ábyrgð einstaklinga og var stundum ekki meðvituð. Hins vegar er áhugi til staðar, til dæmis í vali á leikefni og að baki þeirri hugmynd að grípa tækifærin þegar þau gefast. Höfundar telja mikilvægt að efla stofnanalega ábyrgð á kynjajafnréttismenntun barna og að leikskólarnir þurfi rækilegan stuðning til þess, ekki síst með fræðslu til starfsfólksins.
37
Kristinsdóttir, Bergljót Soffía. "„yfirstöplun […] heilagra vébanda“. Um daóisma, samfélag og endurnýjun frásagnarinnar í fáeinum verkum Halldórs Laxness." Milli mála 15, no. 1 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/10.33112/millimala.15.1.3.
Повний текст джерела
38
Sigurðardóttir, Anna Kristín. "PISA – Hvað svo? Nokkur leiðarstef um innleiðingu menntaumbóta." Netla, February 10, 2020. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.42.
Повний текст джерелаАнотація:
Niðurstöður PISA 2018 verða gerðar opinberar í byrjun desember 2019. Af því tilefni má búast við víðtækri umræðu í samfélaginu um menntamál og um gæði íslenska menntakerfisins. Þessari grein er ætlað að vera innlegg í þá umræðu og þá einkum um æskileg viðbrögð eða aðgerðir til að bæta menntun íslenskra barna og ungmenna. Dregin er saman nýleg þekking um farsælar menntaumbætur og reynt að varpa ljósi á hvaða hagnýtu þýðingu hún kann að hafa fyrir umbótastarf hér á landi. Á grunni þeirrar þekkingar eru sett fram sjö leiðarstef sem gagnlegt er að hafa til hliðsjónar við innleiðingu umbótastarfs, þau eru: Nám og kennsla í brennidepli; aðstæðubundnar aðgerðir; samstarfsmiðuð nálgun og samvirkni; fagleg forysta, þekking og hæfni; menntarannsóknir; fjölskyldur og samfélag; og jöfnuður á öllum stigum kerfisins. Til nánari útskýringar er sett fram eitt dæmi um umbætur sem byggja á þessum leiðarstefjum.
39
Ingvarsson, Kristinn. "Myndaþáttur eftir Kristin Ingvarsson." Ritið 22, no. 1 (2022). http://dx.doi.org/10.33112/ritid.22.1.7.
Повний текст джерелаАнотація:
Íslenskt samfélag tók hröðum breytingum eftir að fyrsta tilfelli Covid-19 greindist á landinu í lok febrúar 2020. Rúmum tveimur vikum síðar var fyrsta samkomubannið sett á þar sem miðað var við að ekki kæmu fleiri saman en hundrað manns. Ekki leið vika þangað til að reglur voru hertar enn frekar og fjöldatakmarkanir settar við 20 manns. Tveimur dögum síðar, þann 24. mars, hóf Kristinn Ingvarsson ljósmyndari að fanga nýjan veruleika með hjálp myndavélarinnar. Við birtum hér myndaþátt úr smiðju Kristins sem sýnir einangrunina í faraldrinum; hvernig nýjar reglugerðir og ótti við smit urðu til þess að fólk hélt sig til hlés, umferð farartækja um götur borgarinnar dvínaði og mannaferðir á vinnustöðum, eins og Háskóla Íslands, urðu fátíðar. Ljósmyndirnar vitna auk þess um fjarlægðartakmarkanir, grímunotkun og einsemd, en ljósmyndarinn gaf sér töluna einn sem útgangspunkt verkefnisins, enda vorum við öll ein í einhverjum skilningi orðsins. Myndirnar sem hér birtast eru einnig heimild um nýja hversdagstilveru á farsóttartímum.
40
Mompoint-Gaillard, Pascale. "Responding to obstacles to educational change: Can online professional learning communities of educators help alleviate inertia?" Netla, December 13, 2022. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2022.85.
Повний текст джерелаАнотація:
Samfélagið stendur frammi fyrir margvíslegri flækju og óvissu sem hvetur okkur til að endurskoða hugmyndir um nám, skólagöngu og tilgang menntunar. Í greininni er fjallað um skrif Jóns Torfa Jónassonar (2016) um menntabreytingar, tregðu til breytinga og hugsanlega framtíð. Hann heldur því fram að breyta þurfi markmiðum menntunar og inntaki náms. Þess vegna leitar hann svara við því hvers vegna erfitt sé að breyta inntaki náms. Þetta sé mikilvægt að skilja vegna þess að það kunni að vera skynsamlegt að innleiða „nýja þekkingu“ sem gæti átt heima utan hinna hefðbundnu námsgreina. Hann bendir á að kennarar verði að vera með í breytingaferlinu því þeir eru fagfólkið sem sér um útfærsluna á vettvangi (2016, bls. 1). Markmiðið með greininni er að skapa umræðu um tvo af níu flokkum Jóns Torfa um tregðu til breytinga. Þeir eru annars vegar kennaramenntun og hins vegar skortur á rými og hvata til frumkvæðis. Hér er rökstutt að skapa megi sérstakar aðstæður kennaramenntunar með því að móta vettvang til að takast á við umræddar hindranir og ýta undir breytingar. Þetta er mikilvægt þar sem kröfur um fjölþætta hæfni kennara aukast hratt (Jón Torfi Jónasson, 2013). Greinin fjallar um faglegt lærdómssamfélag á netinu (OPLC – online professional learning community) á vegum Evrópuráðsins. Þar koma saman kennarar frá ólíkum löndum og mismunandi skólastigum sem virka sem sjálfstæðir fagmenn, eftir því sem kostur er, og takast á við fyrrgreindar áskoranir. Umræðan hér byggist á rannsóknargögnum úr samtalsþráðum innan netsamfélagsins sem greindu mynstur í samræðum kennara. Fyrst með því að telja ákveðin einkenni samtalsins og síðan með því að þemagreina inntakið. Skoðuð viðhorf þátttakenda um framtíðina og umræður þeirra um kjöraðstæður sem þeir töldu styðja æskilega þróun. Netsamfélög eins og þessi geta verið mikilvægur hluti af faglegu námi kennara og starfsþróun þeirra og líta má á sem vistfræðilegt námsumhverfi vegna þeirra fjölmörgu ólíku þátta sem fléttast inn í þetta umhverfi og skipta máli. Innan slíkra samfélaga á sér stað þekkingarsköpun og fagmenntun kennara mótast á löngum tíma. Samfélagið styrkir gildi og viðhorf kennara sem rista oft djúpt og styðja við lýðræðislega menningu í skólastarfi en einnig ánægju og skuldbindingu kennara sem smám saman styrkir svo sjálfsmynd þeirra sem fagfólks. Niðurstöðurnar sýna hvernig netsamfélagið opnar rými fyrir kennara til að ígrunda starf sitt á gagnrýninn hátt með jafningjum og leiðbeinendum. Þannig samfélag getur orðið fyrirmynd sem tekur mið af ofangreindum tveimur af níu atriðum sem Jón Torfi nefnir um tregðu til breytinga. Þetta krefst ákveðinnar stefnubreytingar í starfsaðstæðum kennara sem felst í að gefa þeim tíma til að ígrunda starf sitt í samfélagi starfssystkina. Netsamfélagið gerir ráð fyrir samskiptum sem teygja sig yfir langan tíma, í anda starfsþróunar tengda starfi. Þátttakendur þessa netsamfélags byggðu upp þrautseigju með stuðningi jafningja og í öruggu rými. Þeir gátu talað opinskátt og tókst að halda við eigin seiglu, sem reynist gagnleg til að takast á við þá tregðu til breytinga, sem iðulega finnst. Kennarar hafa meiri áhrif í slíku samtali ef spurningar þeirra eru sýnilegar, þar á meðal þær sem lúta að gildum þeirra og tilfinningum. Jafnframt eiga kennarar í ólíkum námsgreinum samstarf í netsamfélaginu um þverfagleg málefni og byggja með þeim hætti brýr á milli faggreina og skólastiga. Þar er rætt efni sem birtist í stefnum, rannsóknum og af vettvangi. Þátttakendur í samfélaginu kynnast hugmyndum um ný verkefni í skólastarfi og því sem vitað er um breytingastarf sem aftur fléttast saman við þeirra eigið þróunarstarf. Breyting á verkefnum og þekkingu á breytingaferli er þannig miðlað á milli þátttakenda og er samtímis í stöðugri mótun og gefur fyrir bragðið betri og dýpri umfjöllun og yfirsýn á flókin málefni. Kennarar úr ólíkum áttum öðlast trú á sameiginlegt umboð sitt til að koma á félagslegum umbreytingum. Þannig styrkja lærdómssamfélög á netinu þrautseigju kennara og gera þá að frumkvöðlum breytinga með því að ræða um störf sín og komast að sameiginlegri niðurstöðu þvert á ríkjandi hefðir og kerfislegar mótsagnir. Þeir fá stuðning og hugmyndir til að skapa sitt eigið rými og stilla saman starfshætti sína og gildi. Frá sjónarhóli stefnumótunaraðila veita fagleg netsamfélög eins og þessi aðgang að mikilvægum „lifandi“ gögnum sem gefa dýrmæta innsýn í það sem er að gerast í kennslustofunni, í hugum kennara og hjá nemendum. Þetta getur verið góður efniviður fyrir rannsóknir og til stefnumótunar því þarna eru raddir fagfólksins á vettvangi. Efniviður sem speglar því mikilvægan raunveruleika, m.a. fyrir stefnumótun. Þannig rökstyður höfundur að hægt sé að koma til móts við áhyggjur Jóns Torfa af tregðu til breytinga. Lærdómssamfélög á netinu verða sífellt algengari og hluti af rannsóknarflórunni, stefnumótun og starfi vettvangs. Netsamfélög leysa ekki allan vanda en eru þess virði að rækta. Hér er a.m.k. eitt svar við spurningunni um hvernig virk þátttaka í lærdómssamfélögum á netinu getur unnið gegn hindrunum og veitt kennurum þá hvatningu sem þeir þurfa til að takast á við flókin vandamál og vinna gegn tregðu til breytinga.
41
Björnsdóttir, Kristín, Ólafur Páll Jónsson, and Guðrún V. Stefánsdóttir. "Háskóli fyrir alla." Netla, December 13, 2022. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2022.81.
Повний текст джерелаАнотація:
Undanfarna hálfa öld eða svo hafa fatlaðir nemendur öðlast aukinn rétt til náms samhliða viðurkenningu á að þeir eru ekki einungis hluti af samfélaginu heldur einnig þátttakendur í því. Lengst af hefur háskólanám aðallega verið fyrir þau sem lokið hafa stúdentsprófi og fólki með þroskahömlun eingöngu staðið til boða aðgreind fullorðinsfræðsla. Árið 2007 bauð Kennaraháskóli Íslands í fyrsta sinn upp á starfstengt diplómanám fyrir fólk með þroskahömlun. Um var að ræða svar við kröfu fólks með þroskahömlun um aukin tækifæri til náms. Tilgangur diplómunámsins var að veita fólki með þroskahömlun möguleika til fullgildrar samfélagsþátttöku. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar, Kennaraháskólinn sameinast Háskóla Íslands undir formerkjum Menntavísindasviðs og 115 nemendur hafa brautskráðst úr náminu (haust 2022). Háskólanám fyrir fólk með þroskahömlun ögrar hugmyndum um háskólanám en gagnrýnisraddir hafa haldið því fram að með því að bjóða nemendum með þroskahömlun inn í skólann sé dregið úr gæðum hans. Í þessari grein skoðum við nánar þessa gagnrýni með því að svara eftirfarandi spurningum: (a) Hvað er góður háskóli? (b) Fyrir hverja er háskólinn? (c) Hvernig er inngildandi háskólanám? (d) Gengisfellir inngildandi menntun háskólanám? Höfundar komust að þeirri niðurstöðu að góður skóli þurfi að vera bæði góður í fræðum og gott samfélag. Háskóli Íslands þurfi því að gera það upp við sig fyrir hverja hann er og fyrir hvað hann stendur. Inngildandi háskólanám er vel framkvæmanlegt og jafnvel eftirsóknarvert en það gerir miklar kröfur um gæði náms og kennslu.
42
Hreinsdóttir, Anna Magnea. "„Ég held að þetta hafi gefið okkur hugrekki til að láta í okkur heyra“ Um frumkvæði nokkurra ungmenna að breytingum á námskrá og menntun í grunnskóla." Netla, August 8, 2022. http://dx.doi.org/10.24270/netla.2022.7.
Повний текст джерелаАнотація:
Lögð er áhersla á að börn og ungmenni láti til sín taka og hafi áhrif á samfélag sitt. Í þessari grein er fjallað um niðurstöður rannsóknar á frumkvæði nokkurra ungmenna að stofnun félagsins Menntakerfið okkar og þær tillögur að breytingum á námskrá sem félagið hefur staðið fyrir. Varpað er ljósi á tilurð, markmið og tilgang félagsins og hvaða áhrif frumkvæðið hefur í ljósi kenninga um mikilvægi samfélagslegrar virkni ungmenna. Einnig er gerð grein fyrir viðbrögðum fullorðinna og jafningja við tillögum þeirra og hvort þar megi greina birtingarmyndir fullorðinshyggju. Byggt er á fyrirliggjandi upplýsingum um félagið, fjölmiðlaumfjöllun um aðgerðir þess og viðtölum við stjórnarmenn, skólastjórnendur og sviðsstjóra hjá Hafnarfjarðarbæ. Helstu niðurstöður sýna að börn og ungmenni geta átt frumkvæði að breytingum með tillögum og aðgerðum og verið öðrum góð fyrirmynd í samfélagslegri virkni. Frumkvæði stjórnar félagsins Menntakerfið okkar og tillögum að breytingum var víða vel tekið, fjallað um þær í ýmsum fjölmiðlum og stjórnin kölluð til ráðgjafar af yfirvöldum sveitarfélaga og ríkis. Má meðal annars greina áherslur félagsins í menntastefnu til ársins 2030. Viðbrögðin voru þó ekki á einn veg og mætti frumkvæðið einnig neikvæðni jafningja á samfélagsmiðlum og hjá kennurum sem töldu að skilja mætti á málflutningi stjórnar félagsins að það væri ekki verið að kenna öll fög í skólanum og að kennararnir kenndu ekki það sem þeir ættu að kenna. Mikilvæg viðbrögð fullorðinna við frumkvæði ungmenna er að styðja við þau og sýna þeim fram á að þau geti verið virk í samfélaginu og tekið þátt í að móta það.
43
Bjarnadóttir, Valgerður S. "Tilgangur og framtíð menntunar í ljósi stefnumörkunar OECD og UNESCO til 2030." Netla, December 13, 2022. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2022.83.
Повний текст джерелаАнотація:
Í umræðu um skóla og menntun, þar sem gjarnan er tekist á um tæknileg atriði sem snúa að kerfi og skipulagi, skortir iðulega umræðu um raunverulegan tilgang menntunar í samhengi við heiminn og framtíðina. Þetta er ekki síst vandamál nú á dögum, þegar staðið er frammi fyrir alvarlegum ógnum gagnvart samfélagi og náttúru. Ítrekað hefur verið bent á ábyrgð og skyldu menntakerfisins þegar kemur að því að takast á við samfélagslegar breytingar á 21. öldinni en á sama tíma hefur verið bent á togstreitu milli ólíkra hagsmunaafla í ríkjandi orðræðu og stefnumótun í menntakerfinu.Í greininni er birt greining á stefnumótunarskjölum frá OECD og UNESCO. Skjölin voru greind með það að markmiði að varpa ljósi á annars vegar ríkjandi hugmyndir um tilgang menntunar fyrir framtíðina og hins vegar framtíð hverra endurspeglast í skjölunum. Niðurstöður endurspegla ólíka grundvallarsýn stofnananna tveggja, þar sem samfélagslegur tilgangur menntunar, meðal annars til að hlúa að sameiginlegri framtíð náttúru og samfélags á jörðinni, er nokkuð skýr hjá UNESCO. OECDstefnan aftur á móti endurspeglar mun meiri togstreitu milli samfélagslegs og efnahagslegs hlutverks menntunar. Í stefnu OECD, ólíkt stefnu UNESCO, er þögn um þau sem ekki hafa öruggt aðgengi að menntun og búa við brothætt lífsskilyrði.
44
Guðmundsdóttir, Helga Rut, and Freyja Gunnlaugsdóttir. "Hin óttablandna virðing: Um kennsluhætti og viðteknar hefðir í tónlistarnámi." Netla, June 7, 2021. http://dx.doi.org/10.24270/netla.2021.5.
Повний текст джерелаАнотація:
Í þessari grein verður fjallað um viðtekna kennsluhætti í tónlistarnámi, ekki síst á efri skólastigum, og litið til fræðilegra skrifa um þetta efni á sviði tónlistarfræða og tónlistarmenntunar. Horft verður til kennsluhátta og samskipta í tónlistarmenntun á efri stigum og skoðað hvaða markmið liggja til grundvallar tónlistarnámi. Rýnt verður í fræðigreinar um áhrif valdaójafnvægis og viðtekinna kennsluhátta í tónlistarnámi á tónlistarnemendur og mögulegar afleiðingar fyrir atvinnutónlistarmenn og þar með tónlistarlífið í heild. Um er að ræða yfirlitsgrein þar sem rýnt er í ólíkar rannsóknir um þetta efni á sviði tónlistarfræða og menntunarfræða tónlistar.Leitað verður í smiðju fræðimanna á sviði heimspeki tónlistarmenntunar sem og almennra menntunarfræða varðandi framtíðarsýn fyrir tónlistarmenntun sem geti alið af sér heilsteypt, skapandi tónlistarfólk og heilbrigt tónlistarlíf, samfélaginu og einstaklingum til heilla.Fórnarkostnaður af neikvæðri reynslu úr tónlistarnámi getur verið umtalsverður og haft alvarlegar afleiðingar, bæði fyrir einstaklinga og tónlistarlífið í heild. Margir tónlistarmenn þjást af vinnutengdum kvillum, bæði andlegum og líkamlegum. Sviðsskrekkur, kvíði og álag er viðvarandi vandamál hjá mörgum tónlistarmönnum og lyfjanotkun er algeng í tónlistarlífinu.Í greininni er bent á mikilvægi þess að tónlistarkennarar og skólakerfið spyrji sig hvort hlutverk þeirra sé að mennta nemendur til að ganga inn í tiltekna hefð eða hvort leitast eigi við að mennta sjálfstæða einstaklinga sem geti haft áhrif á viðteknar hefðir og unnið að því að móta nýtt og betra samfélag. Nauðsynleg framþróun krefst þekkingar á því sem á undan er gengið og ígrundunar á þeim rannsóknum sem farið hafa fram á sviði tónlistarmenntunar. Markmið þessarar greinar er að varpa ljósi á ríkjandi starfshætti og fyrirkomulag tónlistarkennslu sem lítil umræða hefur verið um og hefur hingað til lítið verið gagnrýnt.
45
Sigurðardóttir, Eva Dögg. "Brothættir menntunarmöguleikar nemenda af erlendum uppruna við lok grunnskóla." Netla, May 14, 2024. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2024.5.
Повний текст джерелаАнотація:
Síðastliðna þrjá áratugi hefur einstaklingum af erlendum uppruna fjölgað hratt á Íslandi og hefur samfélagið þróast frá því að vera fremur einsleitt yfir í að vera fjölþjóðlegt. Slíkum breytingum fylgja áskoranir fyrir íslenskt skólakerfi sem þarf að mæta. Nemendum af erlendum uppruna hefur vegnað verr í skóla og brottfall úr framhaldsskóla er hlutfallslega meira meðal þeirra en nemenda af íslenskum uppruna. Vekur það spurningar um hversu opið íslenskt skólakerfi er í raun, það er hvort börn fái að blómstra í gegnum nám sitt, á eigin forsendum og óháð uppruna. Markmið þessarar rannsóknar er að skilja framtíðarvæntingar unglinga af erlendum uppruna til náms eftir grunnskóla. Tilgangur rannsóknarinnar er að bera kennsl á mögulegar hindranir nemenda með erlendan bakgrunn þegar marka á sér framtíðarstefnu og skilja hvar breytinga er þörf svo hægt sé að mæta þörfum þeirra og veita stuðning. Í þessari rannsókn er leitast við að svara tveimur rannsóknarspurningum: Hvernig birtast framtíðarvæntingar til náms hjá nemendum af erlendum uppruna í efstu bekkjum grunnskóla á Íslandi? Hvaða menntunarmöguleika telja þau sig eiga, að teknu tilliti til búsetu, upplifunar á gengi í íslensku í skóla, eigin tungumálakunnáttu og stöðu fjölskyldunnar í íslensku samfélagi? Rannsóknin er með blönduðu sniði og byggist annars vegar á spurningakönnun sem 860 nemendur með íslenskan og erlendan bakgrunn í 17 grunnskólum svöruðu, og hins vegar á viðtölum við 32 nemendur með erlendan bakgrunn. Niðurstöður sýna hvernig framtíðaráform nemenda af erlendum uppruna eru afurð málamiðlana, mótuð m.a. af hugmyndum þeirra um skort á eigin tungumálagetu, bæði í námi og almennt, og hvar á landinu þau búa. Rannsóknin varpar ljósi á hve brothætt framtíðaráform nemenda geta verið, þar sem nemendur meta tækifæri sín eftir því hvernig þau upplifa stöðu sína í íslensku samfélagi.
46
Pálsdóttir, Kolbrún Þ. "Tilgangur og tengsl ungmenna við eigið líf, annað fólk, náttúru og hið yfirskilvitlega." Netla, December 31, 2023. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2023.16.
Повний текст джерелаАнотація:
Rannsóknir benda til þess að ungmenni í samtímanum upplifi líf sitt síður merkingarbært en ungmenni gerðu áður, og þau eigi erfiðara með að finna lífi sínu tilgang. Í þessari grein er sjónum beint að því hvaða tilgang og merkingu ungmenni upplifa í tengslum við eigið líf, annað fólk, náttúru og hið yfirskilvitlega. Vísbendingar eru um að það að upplifa sterk siðferðistengsl við sjálfa sig, annað fólk, náttúru og umhverfi sitt hafi jákvæð áhrif á líf einstaklinga og hjálpi þeim að takast á við erfiðleika og áskoranir. Í auknum mæli er litið á sterk andleg tengsl við veruleikann sem mikilvægan þátt í heilbrigðu lífi og til að geta tekist á við áföll og veikindi. Rannsóknin byggist á gögnum úr alþjóðlegu könnuninni Health Behaviour in School-Aged Children (HBSC) og Íslensku æskulýðsrannsókninni sem lögð var fyrir vorið 2022. Þátttakendur voru alls 1288, þar af voru drengir 51,8% og stúlkur 48,2%. Svarendur voru úr 8. bekk (N = 705) og úr 10. bekk (N = 583) grunnskóla. Stuðst er við svokallaðan „spiritual health“- mælikvarða sem þróaður hefur verið af alþjóðlegu rannsóknarteymi. Í rannsókninni var réttmæti kvarðans í íslensku samhengi kannað og leiddi greining í ljósi gott innra samræmi. Niðurstöður sýna að meirihluti ungmenna upplifði merkingarbær tengsl við annað fólk og náttúru og taldi mikilvægt að finna til persónulegs tilgangs. Minnst var tenging ungmenna við hið yfirskilvitlega, þ.e. að tengjast æðri mætti og telja mikilvægt að íhuga eða biðja. Ólíkt fyrri rannsóknum þá kom í ljós að tengsl við aðra var sá þáttur sem skoraði hæst, en tengsl við eigið sjálf fylgdi fast í kjölfarið. Þá sýna niðurstöður að drengir á Íslandi skora lítillega hærra en stúlkur á tengslum við hið yfirskilvitlega, sem er ekki í samræmi við fjölþjóðlegar rannsóknir. Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að ástæða er til að huga að því hvernig skapa megi ungmennum samfélag og svigrúm til að upplifa persónulegan tilgang og finna til merkingarbærra tengsla við annað fólk, náttúru og hið yfirskilvitlega.
47
Þorsteinsdóttir, Ragnheiður Elfa. "Mikilvægi stjórnarskrár í lýðræðislegu samfélagi." Nordicum-Mediterraneum 17, no. 4 (2022). http://dx.doi.org/10.33112/nm.17.4.6.
Повний текст джерела
48
Hreinsson, Haraldur. "Guðfræði- og trúarbragðafræðideild í breyttu samfélagi." Ritröð Guðfræðistofnunar, no. 56 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/theol.56.3.
Повний текст джерелаАнотація:
Guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands stendur frammi fyrir vandasömum áskorunum. Stærsta vandamál deildarinnar er aðsókn í hana sem hefur minnkað jafnt og þétt síðustu tvo áratugi. Í þessari grein er leitast við að skýra þessa stöðu deildarinnar út frá umfangsmiklum samfélagslegum breytingum sem átt hafa sér stað á síðustu áratugum á hinu trúarlega sviði á Íslandi. Þessar breytingar felast fyrst og fremst í aukinni fjölbreytni á trúar-lega sviðinu og gjörbreyttri stöðu lúthersku meirihlutakirkjunnar, íslensku þjóðkirkjunnar, sem nýtur ekki lengur sömu yfirburða og hún áður gerði. Þjóðkirkjan á einnig við sína eigin krísu að etja, bæði vegna breyttrar stöðu sinnar en líka af öðrum orsökum sem nefndar eru í greininni. Vegna þeirra sögulegu, menningarlegu og praktísku tengsla sem eru á milli Guð-fræði- og trúarbragðafræðideildar annars vegar og þjóðkirkjunnar hins vegar eru færð að því rök að krísur þessara tveggja stofnana tengist sterkum böndum og skarist. Í lok greinarinnar eru settar fram tillögur um hvernig megi bregðast við þeim áskorunum sem deildin stendur frammi fyrir.
49
Ómarsdóttir, Silja Bára. "Jóhann Hauksson: Þræðir valdsins: Kunningjaveldi, aðstöðubrask og hrun Íslands." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 7, no. 2 (December 15, 2011). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2011.7.2.6.
Повний текст джерелаАнотація:
Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Hagsmunatengslum milli valdhafa á sviði viðskipta og stjórnmála í íslensku samfélagi eru gerð góð skil í bókinni og hún dregur saman þekkingu sem hefur legið á ólíkum stöðum, en eflaust búið í hugum margra. Bókin er aðgengileg og vel skrifuð, þótt nokkuð sé um endurtekningar á köflum. ... Styrkur bókarinnar er hið stóra samhengi sem hún skapar um atburðarásina, sem okkur er flestum kunn, og hún er jafnframt glögg greining á valdi í íslensku samfélagi. Þetta er þar af leiðandi bók sem óhætt er að mæla með fyrir þá sem vilja reyna að skilja betur það sem átti sér stað hér í tengslum við hrunið.
50
Magnússon, Magnús Árni. "Eiríkur Bergmann Einarsson: Opið land: Staða Íslands í samfélagi þjóðanna." Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 3, no. 1 (June 15, 2007). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2007.3.1.
Повний текст джерелаАнотація:
Opið land, staða Íslands í samfélagi þjóðanna, eftir Eirík Bergmann Einarsson kom út á vegum bókaforlagsins Skruddu á vormánuðum 2007. Eiríkur er forstöðumaður Evrópufræðaseturs á Bifröst og dósent í stjórnmálafræði við félagsvísindadeild skólans. Hann hefur í á annan áratug fjallað um Evrópumál - og ekki síður þjóðmál - á opinberum vettvangi, sem pistlahöfundur í dagblöðum og tímaritum, sem álitsgjafi í fréttum, sem talsmaður Evrópusambandsins á Íslandi, (en Eiríkur er einn fárra Íslendinga sem hafa starfað fyrir það), svo og bæði sem stjórnmálamaður (Eiríkur var varaþingmaður Samfylkingarinnar kjörtímabilið 2003-2007) og sem fræðimaður. Opið land er fjórða bók höfundar, en fyrri bækur eru Ísland í Evrópu, Evrópuúttekt Samfylkingarinnar 2001, sem Eiríkur ritstýrði, Evrópusamruninn og Ísland, sem kom út á vegum Háskólaútgáfunnar 2003 og Glapræði, sem er skáldsaga og kom út á vegum áðurnefndrar Skruddu 2005.