Artigos de revistas sobre o tema "Konstytucja (1921)"
Siga este link para ver outros tipos de publicações sobre o tema: Konstytucja (1921).
Crie uma referência precisa em APA, MLA, Chicago, Harvard, e outros estilos
Veja os 50 melhores artigos de revistas para estudos sobre o assunto "Konstytucja (1921)".
Ao lado de cada fonte na lista de referências, há um botão "Adicionar à bibliografia". Clique e geraremos automaticamente a citação bibliográfica do trabalho escolhido no estilo de citação de que você precisa: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver, etc.
Você também pode baixar o texto completo da publicação científica em formato .pdf e ler o resumo do trabalho online se estiver presente nos metadados.
Veja os artigos de revistas das mais diversas áreas científicas e compile uma bibliografia correta.
1
Klimek, Marek. "Rights of Persons with Disabilities in the Constitutions of Poland of the 20th Century". Niepełnosprawność, n.º 49 (15 de setembro de 2023): 38–51. http://dx.doi.org/10.26881/ndps.2023.49.03.
Texto completo da fonteResumo:
Prawa osób niepełnosprawnych są uwzględniane w licznych dokumentach międzynarodowych w ramach systemu ochrony praw człowieka, a także w prawie wewnętrznym wielu współczesnych państw. Szczególne miejsce w systemie prawa wewnętrznego zajmuje konstytucja. Jako ustawa zasadnicza określa najważniejsze zasady funkcjonowania państwa. Bardzo często zawiera również katalog praw, wolności oraz obowiązków obywatelskich. Artykuł ukazuje ewolucję w zakresie praw osób niepełnosprawnych w konstytucjach polskich w XX wieku. W konstytucjach okresu II Rzeczypospolitej (1921, 1935) oraz w Konstytucji PRL (1952) prawa osób niepełnosprawnych były na ogół pomijane, będą odnosiły się do nich pośrednio jedynie niektóre ich postanowienia. Po upadku systemu komunistycznego w Polsce (1989) i rozpoczęciu procesu transformacji ustrojowej zmieniło się postrzeganie koncepcji praw człowieka, w tym także praw osób niepełnosprawnych. Są one wywodzone bezpośrednio z godności osoby ludzkiej. Katalog praw człowieka zawarty w rozdziale II Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku jest zdecydowanie najszerszy w porównaniu z wcześniejszymi aktami konstytucyjnymi. Zawarto w nim również bezpośrednie odniesienia do praw osób niepełnosprawnych, w tym prawa do ochrony zdrowia, zabezpieczenia społecznego czy też edukacji.
2
Kruk, Maria. "Zakres władzy prezydenta". Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 80, n.º 1 (29 de março de 2018): 187–204. http://dx.doi.org/10.14746/rpeis.2018.80.1.15.
Texto completo da fonteResumo:
W artykule podejmuje się problem zakresu władzy prezydenta na dwu płaszczyznach. Z jednej – wstępnie – na płaszczyźnie tradycyjnych koncepcji prezydentury w polskich demokratycznych konstytucjach (Konstytucji z 1921, tzw. Malej Konstytucji z 1992 oraz Konstytucji RP z 1997). Analiza pokazuje, jak na gruncie generalnie przyjętego parlamentarnego systemu rządów kształtowano pozycję głowy państwa, uwzględniając decyzję z 1990 r. o powszechnych bezpośrednich wyborach prezydenta. Z drugiej strony – i na tym problemie analiza się głównie koncentruje – poddano oglądowi wszystkie konstytucyjne kanały, którymi prezydent może wpływać na decyzje ustawodawcze i wykonawcze państwa. Wbrew pewnemu przekonaniu, że te możliwości prezydenta są niewielkie, ich podsumowanie nie prowadzi do takiego wniosku. Przeciwnie, aktywność prezydenta może się przejawiać w zakresie równoważenia władz, arbitrażu, konsultacji, współdziałaniu, przestrzeganiu prawa (to nawet obowiązkowo), inicjatywy itd. Ale Konstytucja jest elastyczna i nie wymaga wszystkiego: prezydent może też godzić się na bardziej bierną postawę, tylko obserwującą, jeśli uzna, że jego interwencja nie jest niezbędna. To będzie też swoisty rodzaj czuwania nad sprawami państwa.
3
Safjan, Marek. "Konstytucja marcowa – konstytucja paradoksów". Przegląd Konstytucyjny, n.º 1 (2022) (junho de 2022): 7–23. http://dx.doi.org/10.4467/25442031pko.22.001.15727.
Texto completo da fonteResumo:
The March constitution – a constitution of paradoxes This article presents a synthetic attempt to address the role that the March Constitution of 1921 has played in the development of the Polish constitutional thought. It discusses the achievements and the weaknesses of the March Constitution. On the one hand, its significant advantages included recognising a catalogue of fundamental rights, guaranteeing independence of the judiciary, introducing judicial control of administrative acts and state liability for breaches of law. On the other hand, its weaknesses lay in the lack of solutions to stabilise the position of the government, a broad and imprecisely defined status of decree laws, and the lack of constitutionality review of laws. The modern and democratic solutions of the March Constitution exceeded the level of advancement of the political and legal culture in the society, which led to abuse and distortion of its constitutional mechanisms, and to an inability to secure the rule of law.
4
Szczepański, Damian. "Kwestie wyznaniowe w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1921)". Studia Prawnicze KUL, n.º 2 (9 de junho de 2022): 145–63. http://dx.doi.org/10.31743/sp.12442.
Texto completo da fonteResumo:
Podczas debaty konstytucyjnej prowadzonej w latach 1919–1921 szczególnie wiele dyskusji i kontrowersji wywoływały kwestie wyznaniowe. Koncepcjom lewicy całkowitego oddzielenia Kościoła od państwa prawica przeciwstawiała perspektywę Kościoła rzymskokatolickiego jako panującego. W uchwalonej Konstytucji marcowej znaleziono formułę kompromisową, zmierzającą do zachowania zasady równouprawnienia wyznań, przy podkreśleniu szczególnej pozycji Kościoła katolickiego. Wprowadzając podział na wyznania przez państwo akceptowane i nieuznane, w tej pierwszej grupie Konstytucja odmiennie określiła autonomię Kościoła katolickiego. Szczegółowy zakres uprawnień Kościoła miał uregulować konkordat ze Stolicą Apostolską. W rozwiązaniach konstytucyjnych nawiązujących do modelu państwa świeckiego znalazły się m.in. zasada wolności sumienia i wyznania oraz równouprawnienia bez względu na wyznanie. W Konstytucji marcowej nie zrealizowano też postulatu prawicy, aby urząd prezydenta piastował tylko Polak-katolik. Do Konstytucji nie wprowadzono artykułu o szkole wyznaniowej, ale utrzymano obowiązek religii w szkołach państwowych i samorządowych. Efektem debaty konstytucyjnej z lat 1919–1921 był kompromis ideowo-ustrojowy – ani ugrupowania prawi-cowe, ani lewicowe nie zdominowały uchwalonej 17 marca 1921 r. ustawy zasadniczej. Sytuacja ta stanowiła źródło licznych politycznych konfliktów i dążeń do rewizji Konstytucji marcowej.
5
Kulesza, Władysław. "Konstytucja z 17 marca 1921 r. na tle powojennych konstytucji republikańskich w Europie 1919–1922". Przegląd Konstytucyjny, n.º 1 (2022) (junho de 2022): 25–67. http://dx.doi.org/10.4467/25442031pko.22.002.15728.
Texto completo da fonteResumo:
The Constitution of 17 March 1921 against the background of the post-war republican constitutions in Europe 1919–1922 After Poland regained its independence in November 1918, the parliament, acting as a constitutional body, enacted the Constitution of the Republic of Poland on 17 May 1921. It is worth setting this event against a broader background. After the First World War, new constitutions were created in Eastern Europe, in particular in those states that had to build their political system from scratch, for example because they appeared on the map of Europe for the first time in history or were reinstated after a long break. These states, or more precisely their elites, had to draw on foreign ideas and achievements due to lack of their own experience. For the states that chose the republican system and disregarded the solutions contained in the constitutions of the United States and Switzerland, the Third Republic of France became a very important source of inspiration, thanks to the regulations contained in the three constitutional acts of 1875, as well as constitutional practice. Admittedly, from 1879 onwards, the constitutional practice increasingly diverged from the letter of the law set out in these three acts. Another source of inspiration for some of the new states in Eastern Europe was the constitution of the German Reich, adopted in 1919. In our part of Europe, if we exclude Estonia, Finland, and Austria – which made an effort to develop their own, sometimes unique, political solutions – it can be noted that the achievements of the Third Republic, in terms of the letter of law and political practice, became a decisive source of inspiration for Poland and Czechoslovakia, while the German Basic Law served as a model for Latvia (to a greater extent) and Lithuania (to a lesser extent). The choices made by the political elites of Poland and Czechoslovakia, however, differed in one fundamental aspect. Poland took as its point of departure the constitutional practice of the Third Republic, formed since 1879, while Czechoslovakia took the letter of the Constitutional Act of 1875. This substantially and differently moulded the form of the political system of each of these states, and subsequently its functioning in practice. Already in the interwar period, it became clear that the decisions taken in Warsaw to make the Sejm the highest organ in the state, modelled after the Chamber of Deputies in France, were less “correct” than the solutions adopted in Prague. In Czechoslovakia, the principle of the separation of powers was taken as the starting point. The principle of the balance of powers was then referred to and the roles of the legislative and executive branches were precisely defined so that this balance would really exist. In this way, the smooth operation of both powers was guaranteed, not only in their relations with each other, but also on a national scale. In Czechoslovakia, the architects of the constitution took into account the principle of the separation of powers alongside the principle of their balance, while in Poland the latter principle was absent, at first in the text of the constitution, and then in practice in the years 1922–1926.
6
Grześkowiak, Alicja. "Aksjologiczne podstawy prawnokarnej ochrony Rzeczypospolitej Polskiej w perspektywie stuletnich dziejów. Część II". Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 13, n.º 1 (30 de junho de 2020): 131–47. http://dx.doi.org/10.32084/tekapr.2020.13.1-11.
Texto completo da fonteResumo:
Druga część opracowania obejmuje analizę podstaw aksjologicznych prawnokarnej ochrony państwa Polskiego od czasu początków komunistycznej władzy w Polsce, do 1989 r. W latach 1944–1989 kilkukrotnie zmieniano konstytucje oraz przepisy prawa karnego mające chronić państwo. Początkowo ich podstawą aksjologiczną powinna być konstytucja z 1921 r., jednak rzeczywistość prawna była odmienna. W miejsce przepisów kodeksu karnego z 1932 r. obowiązującego do 1970 r., wprowadzono w tym zakresie nowe, niezmiernie surowe normy prawnokarne, operujące głównie karą śmierci, w dużej części mające zwalczyć opozycję nie godzącą się na przechwycenie władzy przez komunistów. Przestępstwa przeciwko państwu uważane były – wzorem sowieckiego prawa – za przestępstwa kontrrewolucyjne. Ich podstawy aksjologiczne wyznaczała klasowa polityka partii. Prawo karne z prawa wartości przemieniło się w prawo interesu. Po przyjęciu stalinowskiej konstytucji, która wprost określała zadania walki z przeciwnikami Polski Ludowej, umocnił się schemat prawny tego rodzaju przestępstw. Kodeks karny z 1969 r. dostosowywał prawnokarną ochroną PRL do norm konstytucyjnych. W analizie podstaw aksjologicznych prawa karnego Polski Ludowej lat późniejszych szczególne miejsce zajmuje ustawodawstwo stanu wojennego.
7
Wichmanowski, Marcin. "Stronnictwa ludowe PSL Piast i PSL Wyzwolenie wobec wyboru pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej". Polityka i Społeczeństwo 22, n.º 2 (31 de outubro de 2023): 270–84. http://dx.doi.org/10.15584/polispol.2023.2.18.
Texto completo da fonteResumo:
Poglądy stronnictw ludowych PSL Piast i PSL Wyzwolenie dotyczące władzy państwowej, w tym głowy państwa, kształtowały się jeszcze w okresie zaborów. Galicyjscy przywódcy PSL „Piast” mieli bogate i raczej korzystne doświadczenia ze współpracy z monarchią konstytucyjną. Jednak koncepcje monarchiczne były sprzeczne z „duchem czasów” i nastrojami polskiego społeczeństwa. Od 1918 roku stronnictwa ludowe wypowiadały się wyraźnie za demokratyczno-republikańską formą rządów. Partie chłopskie wchodzące do Sejmu Ustawodawczego nie miały ściśle sprecyzowanych zasad konstytucyjnych i na temat władzy w państwie wypowiadały się w kategoriach ogólnych. W poglądach zarówno polityków z PSL „Piast”, jak i PSL „Wyzwolenie”, niewiele miejsca zajmowała w tamtym czasie analiza prerogatyw głowy państwa. Znalazły one miejsce dopiero w okresie prac dotyczących konstytucji. Poglądy na władzę polityczną stronnictwa przedstawiły wyraźnie dopiero we własnych projektach konstytucji. PSL „Wyzwolenie”, w „Podstawie Ładu Rzeczypospolitej Polskiej”, dla głowy państwa proponowało nazwę (tytuł) Rzecznik Rzeczypospolitej. Ostatecznie zdecydowało się na nazwę Naczelnik Państwa; nawiązywano do Naczelnika Kościuszki, chcąc równocześnie usatysfakcjonować Józefa Piłsudskiego. Naczelnik miał być wybierany przez cały naród. W projekcie PSL „Piast”, głowa państwa – prezydent, miał być wybierany również w wyborach powszechnych, postulat był zawarty także w programie Stronnictwa uchwalonym 29 czerwca 1919 roku. Konstytucja RP z 17 marca 1921 roku stanowiła zwycięstwo prawicy. Celem artykułu jest ukazanie i porównanie poglądów polityków ludowych z PSL „Piast” i PSL „Wyzwolenie” dotyczących instytucji głowy państwa. W artykule została przedstawiona ewolucja ich poglądów, a także dylematy związane z wyborem pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
8
Ćwikła, Leszek. "Prawne aspekty rozwoju turystyki pielgrzymkowej w Polsce w latach 1918-1939". Studia z Prawa Wyznaniowego 23 (30 de dezembro de 2020): 223–44. http://dx.doi.org/10.31743/spw.9692.
Texto completo da fonteResumo:
W Drugiej Rzeczypospolitej ważnym zjawiskiem religijnym, kulturowym oraz społeczno-ekonomicznym była – tak jak i dzisiaj – turystyka pielgrzymkowa. Zamierzeniem autora artykułu było dokonanie analizy przepisów prawa obowiązujących w tym okresie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy ustawodawstwo państwowe miało pozytywny wpływ na rozwój tego rodzaju turystyki. Podstawowymi aktami normatywnymi, których przepisy zostały poddane analizie, są Konstytucja Marcowa z 1921 r. oraz Konstytucja Kwietniowa z 1935 r. Przepisy ustaw zasadniczych gwarantowały obywatelom m.in. wolność kultu, zaś związkom wyznaniowym, uznanym przez państwo, prawo do urządzania zbiorowych i publicznych nabożeństw. W zakresie ustawodawstwa zwykłego przeanalizowano przepisy kodeksu karnego z 1932 r., ustawy o zgromadzeniach z 1932 r. oraz przepisy odnoszące się do czasu wolnego od pracy (ustanawiające dni wolne od pracy oraz wprowadzające instytucję urlopu wypoczynkowego). Zwrócono też uwagę na projekt „ustawy turystycznej”, który zawierał regulacje mogące mieć wpływ na rozwój turystyki pielgrzymkowej. W dalszej kolejności przeanalizowano akty prawne wydane przez ministra komunikacji, przewidujące ulgi dla pielgrzymów podróżujących koleją, a także akty prawne wydane przez inne organy, zawierające przepisy obowiązujące pielgrzymów wyjeżdżających za granicę lub przyjeżdżających z zagranicy do Polski. Przeprowadzona analiza przepisów prawa pozwoliła na stwierdzenie, że działania władz państwowych, uznających doniosłą rolę religii w funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, sprzyjały rozwojowi turystyki pielgrzymkowej. Przepisy nie przewidywały ograniczeń i uprawianie tego rodzaju turystyki mogło odbywać się swobodnie.
9
Świergiel, Rafał, e Michał Przychodzki. "Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Konstytucja rzeczywista a konstytucja pisana w Polsce w latach 1918–1921 oraz 1989–1997”, Toruń, 7 kwietnia 2022 r." Przegląd Konstytucyjny, n.º 4 (2022) (2022): 173–78. http://dx.doi.org/10.4467/25442031pko.22.033.16998.
Texto completo da fonte
10
Bereza, Arkadiusz. "Zamojscy sędziowie pokoju w latach 1917 – 1928". Res Historica, n.º 48 (23 de dezembro de 2019): 173. http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.48.173-192.
Texto completo da fonteResumo:
Artykuł przedstawia proces budowy sądownictwa polskiego najniższej instancji (sądów pokoju w Zamościu), ale także problemy z jakimi stykano się przy obsadzie stanowisk sędziów pokoju w pierwszych latach Odrodzonego Państwa Polskiego. Model sądu pokoju, jaki pojawił się od 1 września 1917 r., wraz z uruchomieniem sądownictwa królewsko-polskiego, przetrwał aż do reformy sądowej w 1929 r. W tym okresie utrzymano zasadę nominacji sędziów pokoju, mimo że Konstytucja marcowa z 1921 r. wskazywała na zasadę ich wyboru przez ludność. Na stanowiskach zamojskich sędziów początkowo orzekały osoby, które wyniosły swoje doświadczenie z rosyjskiego sądownictwa pokojowego w Królestwie Polskim, a także ci którzy powracali z ogarniętej wojną domową Rosji. Taka obsada była konsekwencją istnienia nielicznej grupy miejscowych prawników, w której – na skutek prowadzonej przez zaborcę rosyjskiego polityki narodowościowej – brakowało osób przygotowanych do pracy sędziowskiej. Z czasem, gdy sytuacja kadrowa ulegała poprawie m.in. po pojawieniu się pierwszych egzaminowanych aplikantów sądowych, stanowisko sędziego pokoju stawało się pierwszym szczeblem do dalszej kariery prawniczej. W analizowanym okresie 6 zamojskich sędziów pokoju zostało sędziami okręgowymi w sądach apelacji lubelskiej. Niektórzy z nich pozostawali krótko na stanowiskach sędziów pokoju (zwłaszcza zapasowych), oczekując na wakat w sądzie okręgowym. Jako sędziowie pokoju karierę swoją rozpoczęli także prezesi Sądu Okręgowego w Zamościu: Romuald Jaśkiewicz i Władysław Kozłowski. Po zakończeniu służby 2 zamojskich sędziów pokoju otrzymało nominację na stanowisko notariuszy, co stanowiło (z uwagi na osiągane dochody) wyraz wyróżnienia ze strony resortu sprawiedliwości.
11
Litwin, Tomasz. "The 1926 Amendment of the March Constitution as an Example of Rivalry Between The Sejm and Senate". Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych 13, n.º 1 (19 de dezembro de 2018): 59. http://dx.doi.org/10.17951/teka.2018.13.1.59-70.
Texto completo da fonteResumo:
<p>W roku 1926 doszło do zmiany Konstytucji z 1921 r., jednym z elementów tego procesu była rywalizacja pomiędzy Sejmem a Senatem. Doszło do niej w związku z próbami Senatu zrównoważenia swojej pozycji względem Sejmu, rywalizacją personalną marszałków obu izb oraz nieprecyzyjnymi przepisami Konstytucji z 1921 r. dotyczącymi jej zmiany. Rywalizacja obu izb zakończyła się ich osłabieniem i wzmocnieniem egzekutywy kontrolowanej przez „Sanację”.</p>
12
Jastrzębski, Robert. "Realizacja postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 roku w zakresie wymiaru sprawiedliwości". Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 16, n.º 2 (30 de junho de 2023): 203–35. http://dx.doi.org/10.4467/20844131ks.23.014.17832.
Texto completo da fonteResumo:
The article – divided into four sections – is centered around the implementation of the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 in the area of the administration of justice. The first section discusses the work on a draft constitution carried out between 1917 and 1921, with particular focus on the judiciary. The second analyses the content of the provisions of the Constitution referring to the administration of justice. The third deals with the judicature. In this section, the author discusses the organisation and work of, among others: the State Tribunal, the Supreme Administrative Tribunal, the Competence Tribunal, and courts of common pleas, paying particular attention to the unimplemented norms of the Constitution – mainly the failure to establish administrative courts of different instances with the participation of citizens, and the absence of citizens serving as justices of the peace or jurors. Two issues played important roles in the implementation of constitutional norms regarding the administration of justice. The first was the political situation in Poland after the 1926 May Coup. The second was the amendments to the Constitution introduced in connection with the entry into force of the 1926 “August Amendment”, that gave the President of the Republic of Poland the power to promulgate ordinances having the legal effect of legislative acts. This allowed the Polish government of that time to carry out, to a great extent, a standardisation of the courts of common pleas, which was accomplished by promulgation of the Ordinance of the President of the Republic of Poland of 6 February 1928 – the Act on the Organisation of Courts of Common Pleas. Additionally, between 1929 and 1932 the government embarked on an extensive program of dismissing existing judges and appointing new ones. Importantly, this was accompanied by a change in the line of jurisprudence of the Supreme Court and the Supreme Administrative Tribunal, according to which courts lost their authority to examine the constitutionality of ordinances promulgated by the President of the Republic of Poland. In the final section of the article – the summary – the author notes that the implementation of the norms of the Constitution concerning the administration of justice was, to a great extent, non-existent, given the political situation after the May Coup. It further points out that the same was also true in the period between 1944 and 1952, during which the basic principles of the Constitution of 17 March 1921 applied.
13
Malužinas, Martinas. "Ewolucja pozycji ustrojowej Prezydenta w konstytucjach Litwy w okresie międzywojennym". Przegląd Sejmowy 2(163) (2021): 83–103. http://dx.doi.org/10.31268/ps.2021.19.
Texto completo da fonteResumo:
This article is focused on the evolution of the constitutional position of the President of Lithuania in the Lithuanian Basic Laws. The analysis concerns the regulations of the three Lithuanian Basic Laws of the interwar period (of 1922, 1928 and 1938), two of which were an attempt to legitimize the political situation after the coup d’état against the constitutional government of the Republic of Lithuania in 1926 and also to implement the authoritarian government of President Antanas Smetona. The article also assesses the most important legal provisions concerning the constitutional position of the President, as well as compares the Lithuanian constitutional provisions with constitutions of other countries, primarily with the Polish Constitution of 1935. The research goals have been achieved thanks to the applied research methods, especially the comparative method, supplemented with the historical method and the method of institutional and legal analysis, which is used to analyse normative acts elaborated by legal bodies.
14
Malužinas, Martinas. "Pozycja ustrojowa prezydenta w konstytucjach Litwy z 1922, 1928 i 1992 r." Przegląd Sejmowy 4(171) (2022): 217–28. http://dx.doi.org/10.31268/ps.2022.134.
Texto completo da fonteResumo:
The aim of this article is to compare the political position of the president in the parliamentary and authoritarian system of interwar Lithuania and the semi-presidential system of contemporary Lithuania. The analysis covers the regulations of three Lithuanian constitutions – those of 1922, 1928 and 1992. Such a strategy seems to be of great cognitive value, as it allows to show the differences and similarities, as well as the evolution of the role of the President in different periods of the Republic of Lithuania. The article assesses the most important legal provisions concerning the political position of the Head of State. The subject under study is still relevant, since Lithuania, as in the period of its first independence until 1926, adopted the same political system, restoring its pre-war solutions (including reactivating the institution of the Head of State). Both the current semi-presidential model of the Second Republic of Lithuania and the parliamentary model of the First Republic of Lithuania until 1926 represent the same type of democracy as a parliamentary system (with the superior role of the Sejm in the system of power).
15
Jastrzębski, Robert. "Czynnik obywatelski w sądownictwie II Rzeczypospolitej". Czasopismo Prawno-Historyczne 73, n.º 1 (30 de junho de 2021): 283–324. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2021.1.14.
Texto completo da fonteResumo:
Artykuł dotyczy uczestnictwa czynnika społecznego (obywatelskiego) w wymiarze sprawiedliwości (sądownictwie) II Rzeczypospolitej. Publikacja składa się z czterech części. W pierwszej z nich autor omówił udział obywateli w sądownictwie z perspektywy historycznej. Następna część dotyczy treści ustaw zasadniczych II Rzeczypospolitej, czyli Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. oraz Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1935 r., ze względu na ich postanowienia związane z udziałem obywateli w wymiarze sprawiedliwości. W kolejnej części została omówiona realizacja postanowień Konstytucji z 1921 r., czyli okres przed unifikacją ustroju sądownictwa oraz po wejściu w życie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. W szczególności omówiono regulacje dotyczące sędziów: pokoju, handlowych, przysięgłych, honorowych. Ponadto zwrócono uwagę na ówczesną praktykę wymiaru sprawiedliwości, zwłaszcza w związku ze zniesieniem w 1938 r. sądów przysięgłych na obszarze dawnego zaboru austriackiego – Galicji, oraz udział czynnika społecznego w sądach szczególnych i instytucjach quasi-sądowych. W ostatniej części artykułu autor dokonał podsumowania swoich rozważań. W szczególności zwrócił on uwagę na stosunek władzy państwowej do czynnika obywatelskiego w sądownictwie polskim, w porównaniu z okresem po drugiej wojnie światowej oraz ze współczesnymi rozwiązaniami ustrojowymi.
16
Drogoń, Andrzej. "Sprawa reformy rolnej w I Sejmie Śląskim (1922-1929)". Czasopismo Prawno-Historyczne 54, n.º 1 (30 de junho de 2002): 387–98. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2002.1.16.
Texto completo da fonteResumo:
Statut organiczny z 15 lipca 1920 r., będący aktem ustrojowym, rodzajem konstytucji dla województwa śląskiego, zastrzegł dla Sejmu Śląskiego wszystkie sprawy, których przedmiot określony był jako ustawowa organizacja zawodowa rolnicza, organizacja kredytu rolniczego, komasacja gruntów, wytwórczość rolnicza i leśna oraz uprawianie i używanie przeznaczonych na nie obszarów, jako to: leśnictwo, polowania, rybołówstwo, chów bydła, ochrona pól. Katalog spraw rolnych został dodatkowo rozszerzony o ustawodawstwo o melioracjach rolnych. Zakres ten obejmował więc stanowienie o produkcji rolniczo-leśnej oraz hodowlanej, o prawach korzystania z roli i lasów, o organizacji producentów wiejskich, o kredytowaniu, o obrocie ziemią.
17
Szewczyk, Michał. "Recepcja modelu prezydentury polskiej z Konstytucji Marcowej w rozwiązaniach Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r." Kwartalnik Prawa Publicznego 21, n.º 3 (3 de março de 2024): 7–25. http://dx.doi.org/10.21697/2023.23.3-01.
Texto completo da fonteResumo:
Kształt instytucji głowy państwa był przedmiotem poważnych dyskusji i sporów na etapie prac konstytucyjnych zarówno w latach 1919-1921, jak również 1989-1997. Celem artykułu jest przybliżenie zakresu recepcji modelu prezydentury polskiej z konstytucji marcowej w rozwiązaniach konstytucji z 1997 r. Szczegółowej analizie poddane zostają kolejno problemy: pozycji prezydenta w systemie ustrojowym, trybu wyboru głowy państwa, a także niektórych uprawnień prezydenta w relacjach z parlamentem i rządem. Finalnie autor stawia tezę, zgodnie z którą współczesne uregulowanie instytucji prezydenta jest najbliższe temu, które aplikowanow konstytucji z 1921 r.Twórcy konstytucji z 1997 r. wyciągnęli wnioski z kilku istotnych wad regulacji zawartych w pierwszej pełnej konstytucji międzywojnia – przede wszystkim kładąc większy nacisk nie tylko na podział, ale także na równowagę władz państwowych. Potwierdza to słuszność tezy o istotnym znaczeniu refleksji historycznej i argumentu historycznego dla współczesnego dyskursu prawniczego. Powinny być one obecne także w dyskusjach na temat przyszłych reform ustrojowych, odnoszących się również do instytucji prezydenta. Autor wskazuje bowiem wyraźnie także na pewne słabości aktualnie obowiązujących regulacji dotyczących głowy państwa. Należy wśród nich wymienić przykładowo powszechny tryb wyboru prezydenta, czy też zbyt silne weto zawieszające w stosunku do ustaw.
18
Dziadzio, Andrzej. "System rządów konstytucji marcowej (1921) w ocenie międzywojennej nauki prawa". Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość XVIII (18 de maio de 2022): 173–87. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0015.8655.
Texto completo da fonteResumo:
Model rządów parlamentarnych wprowadzony w konstytucji z 17 marca 1921 r. był wypadkową, z jednej strony, doświadczeń parlamentaryzmu z okresu poprzedzającego uchwalenie konstytucji, z drugiej strony, francu-skiego wzorca ustrojowego (1875). Określenie rządów parlamentarnych w pierwszej polskiej konstytucji okresu międzywojennego – na tle innych sys-temów parlamentarnych tamtej doby – miało pewne cechy oryginalne. Przyjęty w Polsce system rządów parlamentarnych – jak wynika z przedsta-wionych ocen nauki prawa – zawierał jednak wiele rozwiązań wadliwych, które powodowały, że w praktyce ustrojowej relacje między władzą ustawo-dawczą a wykonawczą nie sprzyjały stabilności i ciągłości władzy publicznej.
19
Cichoń, Paweł. "Wpływ Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. na kształtowanie się samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej". Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 14, n.º 4 (31 de dezembro de 2021): 495–510. http://dx.doi.org/10.4467/20844131ks.21.043.14469.
Texto completo da fonteResumo:
The Impact of the Constitution of the Republic of Poland of March 17, 1921 on the Formation of Local Governments in the Second Polish Republic This article was written in connection with the 100th anniversary of the enactment of the Constitution of the Republic of Poland of 17 March 1921 (the March Constitution). First, it presents the systemic assumptions of the Constitution, relating to local government, and then shows its impact on the formation of local governments in the Second Polish Republic. It describes the challenges and difficulties that accompanied attempts to pass local government laws in line with the spirit of the March Constitution. It presents an outline is given of the legal bases for the organisation of local governments in Poland and their activities during the entire interwar period (1918–1939). It also draws attention to changes in approach that those in power took towards the role of local government which followed the May coup in 1926 and were introduced in the Act of 23 March 1933 on the partial change of the local government system, and in the Constitution of 23 April 1935 (the April Constitution).
20
Dyjakowska, Marzena. "Realizacja zasady trójpodziału władzy w konstytucji marcowej". Teka Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie 6 (31 de dezembro de 2013): 27–47. http://dx.doi.org/10.32084/tkp.6288.
Texto completo da fonteResumo:
Przedmiotem artykułu jest analiza przepisów konstytucji z 17 marca 1921 r. dotyczących organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowej, a celem tej analizy jest ocean realizacji przypisywanej Monteskiuszowi zasady trójpodziału władzy we wspomnianej konstytucji. Autorka analizuje kolejno artykuły określające strukturę i funkcjonowanie poszczególnych organów, a następnie skupia się na systemie parlamentarno-gabinetowym, przyjętym jako model stosunków pomiędzy organami władzy ustawodawczej i wykonawczej. Wskazywane są także uprawnienia organów władzy wykonawczej wobec władzy ustawodawczej oraz uprawnienia organów obu kategorii wobec władzy sądowej. Analiza przepisów zmierza do wykazania, czy omawiana zasada została w Konstytucji marcowej przeprowadzona konsekwentnie, skutkując pełnym oddzieleniem poszczególnych władz od siebie.
21
Wojtacki, Maciej. "Idea silnego rządu w polskiej myśli polityczno-prawnej u progu niepodległości". Opolskie Studia Administracyjno-Prawne 19, n.º 3 (18 de novembro de 2021): 79–99. http://dx.doi.org/10.25167/osap.3439.
Texto completo da fonteResumo:
W powszechnej opinii przedwojennych prawników i historyków system instytucjonalnypaństwa wyrastający z postanowień konstytucji marcowej (1921) został opartyna konstytucji III Republiki Francuskiej (1875). W konsekwencji bezpośredniej recepcjipogłębione zostały na gruncie polskim niektóre wady systemu francuskiego, w tym słabośćwładzy wykonawczej zdominowanej przez parlament, zwłaszcza jego niższą izbę. W artykuleprzedstawiono najważniejsze uwarunkowania kształtowania się władzy wykonawczejw pierwszej polskiej konstytucji XX wieku.Podstawą rozważań było nawiązanie do tradycji dwóch polskich szkół historycznych ukształtowanychw okresie zaborów, reprezentujących pesymistyczne i optymistyczne wizje polskiejhistorii przed upadkiem państwa. Wykazano, że przyjęty model władzy wykonawczej, wbrewpierwotnym deklaracjom, zrywał z jednym z nakazów kategorycznych wywodzących sięz tradycji politycznej Konstytucji 3 maja, to jest ideą silnego rządu. Spowodowane to byłoosobistymi animozjami i brakiem stałego politycznego konsensusu w zakresie powoływaniapierwszych gabinetów II RP, czego następstwem był głęboki kryzys instytucjonalny, w któregokonsekwencji doszło do przewrotu majowego marszałka Józefa Piłsudskiego i wprowadzeniequasi-autorytarnego reżimu politycznego.
22
Nowak, Piotr. "Instytucjonalne kształcenie kadr pentekostalnych w Polsce w latach 1930-1938". Rocznik Teologiczny 65, n.º 4 (22 de fevereiro de 2024): 797–821. http://dx.doi.org/10.36124/rt.2023.29.
Texto completo da fonteResumo:
Ruch pentekostalny, zapoczątkowany w pierwszych latach XX w. w Stanach Zjednoczonych Ameryki, bardzo szybko dotarł na ziemie polskie, doprowadzając do powstania dwóch grup wyznaniowych utożsamiających się z doktryną zielonoświątkową. W 1910 r. na Śląsku Cieszyńskim powstał Związek Stanowczych Chrześcijan, a w 1929 r. – Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej z siedzibą w Łodzi, obejmujący wspólnoty z całej Polski, w szczególności z jej Kresów Wschodnich. Prężnie rozwijający się pentekostalizm potrzebował wykwalifikowanych kadr, gotowych do sprawowania opieki nad powstającymi zborami oraz kontynuowania ewangelizacji. Z tego powodu, już w 1920 r. do Polski przyjechał Gustaw Herbert Schmidt, pierwszy zielonoświątkowy misjonarz oficjalnie skierowany do naszego kraju przez amerykańskie Zbory Boże [Assemblies of God USA]. Po kilku latach owocnych działań charytatywno-misyjnych oraz nauczycielskich Schmidt podjął starania w celu zorganizowania szkoły biblijnej przygotowującej duchownych dla istniejących oraz licznie powstających nowych wspólnot. W 1927 r. G.H. Schmidt doprowadził do powstania zarejestrowanej w Chicago Misji Wschodnio-Europejskiej [Eastern European Mission – EEM], w konstytucji której wyrażono jednoznaczny zamiar uruchomienia instytutu biblijnego w Europie Wschodniej. Dzięki organizacyjnej i finansowej pomocy z USA w 1930 r. została otwarta Szkoła Biblijna w Gdańsku, w 1935 r. przekształcona w Instytut Biblijny, istniejący do 1938 roku. Podczas swej działalności ta pierwsza zielonoświątkowa szkoła teologiczna w Europie Środkowo-Wschodniej wykształciła ok. 550 osób (mężczyzn i kobiet), pochodzących z Białorusi, Bułgarii, Czechosłowacji, Estonii, Jugosławii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Polski, Rumunii, Ukrainy i Węgier.
23
Kryszeń, Grzegorz. "System rządów zgromadzenia w konstytucji Turcji z 1921 r." Miscellanea Historico-Iuridica 18, n.º 1 (2019): 71–90. http://dx.doi.org/10.15290/mhi.2019.18.01.05.
Texto completo da fonte
24
Majczak, Dominik. "Substitute the President of the Republic of Poland on the Basis of the March Constitution – Theory and Practice". Gubernaculum et Administratio 1(21) (2020): 53–70. http://dx.doi.org/10.16926/gea.2020.01.04.
Texto completo da fonteResumo:
In this thesis the author focuses on the figure of Maciej Rataj – the representative of the Polish People’s Party and the long-term Marshal of the Sejm, who was the only person constitutionally performing duties of the President of Poland at the times of the Second Polish Republic. The main part of the thesis concentrates on showing the function, role and duties of the Sejm Marshal as a person who constitutionally acted as the President of Poland. The author explains the necessity of constitutional existence of such a position and its essential importance for maintaining continuity of state power in the country’s state of emergency. The biggest emphasis is put on indicating the manner and methods of performing the function of the Marshal of the Sejm who constitutionally acted as the President of Poland in December 1922 and in May 1926 r. The decisions taken by Maciej Rataj are thoroughly analysed there. What is more, the author estimates their after-effects and examines their compliance with the law, their importance and purposefulness, and, primarily, their influence on the fastest possible normalisation of the country’s political and social life. The author also checks whether the Marshal did not exceed his competences.
25
Uziębło, Piotr. "Ustrój republikański z perspektywy stulecia Konstytucji marcowej z 1921 r." Przegląd Prawa Konstytucyjnego 62, n.º 4 (31 de agosto de 2021): 17–37. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2021.04.01.
Texto completo da fonte
26
Tokarski, Adam. "Koncepcje głowy państwa w projektach Konstytucji RP z lat 1918–1921". Przegląd Prawa Konstytucyjnego 38, n.º 4 (31 de agosto de 2017): 11–28. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2017.04.01.
Texto completo da fonte
27
Tokarski, Adam. "Wpływ sytuacji międzynarodowej na kształt dwudziestowiecznych polskich konstytucji". Przegląd Prawa Konstytucyjnego 74, n.º 4 (2023): 25–37. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2023.04.02.
Texto completo da fonteResumo:
The subject of the article is the issue of the impact of the international situation on the shape of Polish twentieth-century fundamental laws and the determination of how the Polish constitutional legislator made it possible to implement the assumptions of Polish foreign policy. The first part of the article discusses the impact of the international situation on the provisions of the Constitutions of 1921 and 1935, with particular emphasis on the provisions relating to wartime. The second part of the article draws attention to the issues of political changes related to Poland’s membership in the Eastern Bloc countries. The third part of the article concerns the impact of the geopolitical situation on the shape of constitutional reforms during the period of Poland’s political transformation. The last part of the article analyzes the impact of Polish aspirations for European integration and NATO accession on the shape of the currently binding Constitution of 1997.
28
Kaczmarczyk-Kłak, Katarzyna. "System rządów w Polsce w latach 1918 – 1922". Studia Prawnicze KUL, n.º 1 (11 de março de 2018): 57–80. http://dx.doi.org/10.31743/sp.633.
Texto completo da fonteResumo:
Artykuł przedstawia kształtowanie się systemu rządów w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., w tym pierwsze akty prawne o znaczeniu ustrojowym – dekret z 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej oraz uchwałę Sejmu Ustawodawczego z 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa. Stały się one podstawą funkcjonowania odrodzonego państwa polskiego, umożliwiając w trudnym okresie historycznym odbudowę państwowości. Zdaniem Autorki doświadczenia pierwszych lat niepodległości wpłynęły ostatecznie na rozwiązania, które przyjęto w tzw. Konstytucji marcowej z 1921.
29
Skowron, Paweł. "Życie kulturalne i sportowe społeczności żydowskiej Staszowa w latach 1918-1939". Studia Żydowskie. Almanach 6, n.º 6 (31 de dezembro de 2016): 69–79. http://dx.doi.org/10.56583/sz.156.
Texto completo da fonteResumo:
W artykule omówiono organizacje kulturalne, oświatowe i sportowe w małym miasteczku Staszów w województwie kieleckim w latach 1918-1939. Artykuł 108 Konstytucji marcowej 1921 przyznał obywatelom RP prawo tworzenia związków i stowarzyszeń. Ludność żydowska, niezależnie od sytuacji politycznej i społecznej Polski, wykazywała duże zainteresowanie życiem kulturalnym, edukacyjnym, religijnym, społecznym i sportowym w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku na terenie całego regionu kieleckiego i zakładała różne stowarzyszenia, organizacje i kluby. W 1921 r. Staszów liczył 8357 mieszkańców, w tym 3629 (43,5 proc.) Polaków, 4704 Żydów (56,3 proc.), a pozostałe 24 osoby (0,3 proc.) innych wyznań. W okresie międzywojennym w Staszowie powstały trzy stowarzyszenia kulturalne: Kultur-Liga, Biblioteka Perec, Towarzystwo Kursów Wieczorowych dla Robotników oraz cztery kluby sportowe: „Jutrznia”, „Gwiazda-Sztern”, „Blütz” (Hakoah) i Makabi. Stowarzyszenia te i kluby szerzyły w tym okresie kulturę żydowską i rozwijały sport wśród żydowskich mieszkańców Staszowa.
30
Ryguła, Piotr. "Zgodność granic administracji kościelnej z granicami odrodzonego państwa polskiego w konkordacie między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską z 1925 r." Studia z Prawa Wyznaniowego 23 (30 de dezembro de 2020): 277–305. http://dx.doi.org/10.31743/spw.5241.
Texto completo da fonteResumo:
II Rzeczypospolita była państwem, które w sposób szczególny kładło nacisk na gwarancje dotyczące własnych granic politycznych oraz konsolidację społeczeństwa zamieszkującego terytorium odrodzonego państwa. Gwarancje dostosowania do granic politycznych państwa nowego podziału kanoniczno-administracyjnego Kościoła Katolickiego w Polsce – zawarte w art. IX konkordatu z 10 lutego 1925 r. – miały dla Rzeczpospolitej w początkach jej państwowości szczególne znaczenie. Wychodząc od idei rozdziału państwo‑Kościół, także na płaszczyźnie podziału administracyjnego, autor artykułu próbuje wskazać na wykorzystanie instrumentów prawno-kanonicznych do celu, jakim była integracja terytorialna i społeczna w II Rzeczpospolitej.
Sygnatariusze konkordatu byli oczywiście świadomi, że instrumenty prawne, jakimi dysponuje Stolica Apostolska w powyższym zakresie, mają charakter prawno-kanoniczny. Nie są więc one właściwymi, aby uznawać czy gwarantować kształt granic politycznych państwa. Trudno jednak zaprzeczyć, że przy ich pomocy doszło do odwzorowania istniejących granic politycznych kraju na mapie kanonicznego podziału ówczesnego Kościoła Katolickiego w Europie.
Jeśli zaś chodzi o konsolidację społeczeństwa polskiego, to trudno nie dostrzec, skoro dostrzegł to ustrojodawca w art. 114 Konstytucji RP z 1921 r., że wyznanie rzymskokatolickie w II Rzeczpospolitej było „religią przeważającej większości narodu”. Integracja struktur tego Kościoła miała więc fundamentalne znaczenie nie tylko dla sprawnego funkcjonowania tego Kościoła w ramach wyznaczonych granicami politycznymi. Miała też zasadnicze znaczenie dla integracji życia społecznego w kraju, w którym 75% społeczeństwa deklarowała się jako katolicy.
31
Skorut, Paweł. "Odwołania do Konstytucji RP z 17 marca 1921 roku i ewolucja rozwiązań konstytucyjnych w projektach ustawy zasadniczej RP z lat 90. XX wieku. Analiza zagadnienia na wybranych przykładach". Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne 30 (2021): 121–42. http://dx.doi.org/10.4467/2543733xssb.21.010.13803.
Texto completo da fonteResumo:
References to the Polish Constitution of March 17, 1921 and the Evolution Constitutional Solution in the draft Constitution of the Republic of Poland of the 1990s. An Analysis of Selected Examples The Polish constitutional drafts from the 1990s were one of the source texts of the 1997 Constitution of the Republic of Poland. Some of them tried very hard to refer to the solutions of the Polish Constitution of 1921. The article carried out an analysis to what extent the individual constitutional drafts referred to the solutions of the 1921 Constitution. The analysis of constitutional drafts and their similarities to the solutions of the 1921 Constitution were carried out on the basis of comparisons regarding, among others, the parliament, the president of Republic of Poland and legislative initiative.
32
Skórzyński, Jan. "U genezy Estado Novo. Przemiany polityczne i ustrojowe Portugalii w pierwszej połowie XX wieku". Dzieje Najnowsze 54, n.º 2 (22 de agosto de 2022): 27–47. http://dx.doi.org/10.12775/dn.2022.2.02.
Texto completo da fonteResumo:
W ciągu 23 lat XX w. w Portugalii trzy razy zmieniał się system polityczny. Monarchia obalona przez rewolucję 1910 r. ustąpiła miejsca republice, a ta z kolei uległa w 1926 r. wojskowemu zamachowi stanu, który wprowadził dyktaturę. Kształt ustrojowy nowego reżimu określiła konstytucja z 1933 r., ustanawiając Estado Novo według projektu Antónia Salazara. U genezy autorytarnego Nowego Państwa leżała pamięć o politycznym chaosie i niepokojach społecznych I Republiki. Rządzący nią przez większość czasu radykalny odłam republikanów nie zbudował stabilnego systemu demokratycznego, nie zapewnił krajowi bezpieczeństwa wewnętrznego ani rozwoju ekonomicznego.
33
Magiera, Paweł. "The attitude of the Constitutional Work Club towards the denominational regulations of the parliamentary project of Constitution during the years 1919–1921". Nasza Przeszłość 136 (2021): 145–68. http://dx.doi.org/10.52204/np.2021.136.145-168.
Texto completo da fonteResumo:
The paper is about the participation of the Constitutional Work Club (CWC) in the debates of the Legislative Sejm over denominational regulations of the parliamentary project of Constitution in years 1919–1921. The role of the main speaker of this parliamentary club on those topics was monopolized by Alfred Halban. He presented a conservative vision of the relations between the Catholic Church and the state, especially he wanted to preserve the ecclesiastical autonomy in its spiritual mission. Simultaneously, he supported the idea of signing the concordat between Poland and the Holy See, because he considered this type of the agreement as a natural consequence of the organizational structure of the Catholic Church. The participation of CWC in the parliamentary debate did not affect the shape of denominational regulations in the Constitution. Nevertheless, this activity had a positive impact because A. Halban was a significant proponent of substantive and meticulous parliamentary discussion on the denominational issues.
34
Pastuszko, Grzegorz. "Funkcjonowanie opozycji sejmowej w okresie obowiązywania Konstytucji z lat 1921 i 1997 - wybrane zagadnienia". Przegląd Prawa Konstytucyjnego 62, n.º 4 (31 de agosto de 2021): 95–117. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2021.04.05.
Texto completo da fonte
35
Baszkiewicz, Jan, e Henryk Olszewski. "O kształtowaniu się idei ustaw zasadniczych i drogach do polskiej Konstytucji marcowej z 1921 r." Themis Polska Nova 1, n.º 1 (2011): 45–54. http://dx.doi.org/10.15804/tpn2011.1.02.
Texto completo da fonte
36
Adamczyk, Andrzej. "ZNACZENIE KONSTYTUCJI TURECKIEJ Z 1961 ROKU DLA ROZWOJU IDEI PAŃSTWA PRAWNEGO W TURCJI". Zeszyty Prawnicze 11, n.º 3 (20 de dezembro de 2016): 33. http://dx.doi.org/10.21697/zp.2011.11.3.03.
Texto completo da fonteResumo:
THE IMPORTANCE OF THE 1961 TURKISH CONSTITUTION FOR DEVELOPMENT OF THE STATE RULED BY LAW IDEA IN TURKEY Summary The article is devoted to description of the 1961 Turkish Constitution as an important step to bring the idea of the state ruled by law in Turkey. The main lines of the first constitution in republican Turkey, that of 1924, and some political abuses which the Menderes government made in the 1950-1960 period were presented at the beginning of the article for better understanding of novelties brought by the second republican Turkish Constitution of 1961. As regards the main subject of the article, the circumstances of constitutional debates, the constitutional principles, new regulations of the state-individual relations as well as the structure of public authorities in the constitution in question were analyzed.
37
Jabłonowski, Marek, e Wojciech Jakubowski. "Nieznany projekt polskiej konstytucji z 1919 roku. Przyczynek do dziejów europejskiej myśli ustrojowej I połowy XX wieku". Przegląd Europejski, n.º 2-2022 (30 de agosto de 2022): 165–78. http://dx.doi.org/10.31338/1641-2478pe.2.22.10.
Texto completo da fonteResumo:
Source research conducted by the authors in the area of the history of the Polish system led to the discovery of the anonymous constitution draft of 1919 in the Archives of New Records in Warsaw. The article presents the analysis of the main assumptions of this draft. This discovery made it possible to formulate a thesis that in the systemic debate in 1917–1921 there were more original concepts and private drafts of the constitution deviating from the accepted schemes than indicated by current state of research. The analysed draft is original and, unfortunately, a forgotten system concept. It is also a testimony to the richness of Polish legal and political thought in the first half of the 20th century. Among the analysed elements there are, inter alia, the omission of the principle of the sovereignty of the people, or the tripartite division of power in favour of the specific form of clerical rule – the power of bureaucracy with a wide range of collegial institutions, as well as drawing on foreign models – references to the British model of parliamentary secretaries, or the system of administration in the German Reich.
38
Daniel, Katarzyna. "PRAWO PETYCJI W TEORII I PRAKTYCE SEJMU VIII KADENCJI". Zeszyty Prawnicze 21, n.º 2 (24 de junho de 2021): 237–55. http://dx.doi.org/10.21697/zp.2021.21.2.11.
Texto completo da fonteResumo:
Prawo petycji zostało wprowadzone do polskiego porządku prawnego w Konstytucji marcowej z 1921 r. W kolejnych ustawach zasadniczych przepis ten został wykreślony i pojawił się ponownie w KonstytucjiRzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Przez wiele lat prawo petycji było nieprecyzyjnie określone (mylone często ze skargami i wnioskami). W artykule dokonano analizy petycji wnoszonych w trakcie VIII kadencji Sejmu, ponieważ była pierwszą, w której obywatele mogli w pełni realizować swoje uprawnienie, zgodnie z ustawą o petycjach uchwaloną 11 lipca 2014 r. Analizie poddano 605 petycji, biorąc pod uwagę kryterium sposobu załatwienia sprawy, tematykę (przedmiot) wniesionych do Sejmu petycji czy czas oczekiwania na rozpatrzenie petycji. Okres jednej kadencji Sejmu nie daje jednoznacznej odpowiedzi, czy obywatele w przyszłości będą korzystać z tego rozwiązania częściej oraz jaka będzie jego skuteczność. Obecna kadencja Sejmu niedawno się rozpoczęła, zatem większe możliwości porównania pojawią się nie szybciej niż w połowie jej trwania. W artykule, z uwagi na jego ramy, podjęto jedynie najważniejsze kwestie związane z interpretacją ustawy o petycjach oraz praktyką rozpatrywania petycji przez Sejm VIII kadencji.
39
Flam, Helena. "„Kwestia kobieca jest kwestią prawną”/„Die Frauenfrage ist Rechtsfrage“". Fabrica Societatis, n.º 2 (1 de janeiro de 2019): 125–42. http://dx.doi.org/10.19195/fs.19.2.125.142.
Texto completo da fonteResumo:
Artykuł traktuje o kobiecych, reformatorskich środowiskach i stowarzyszeniach prawniczych oraz śledzi ich rozwój od czasów Republiki Weimarskiej do lat 50-tych XX-wieku. Autorka omawia działania kobiet-prawniczek wykształconych w Niemczech i tworzonych przez nie zrzeszeń na rzecz równouprawnienia kobiet. Choć uniwersytety w Niemczech dopiero na początku XX wieku zaczęły przyjmować kobiety na studia prawnicze, a do 1922 roku (z wyjątkiem kilku landów) nie mogły one składać egzaminów i pracować w zawodzie, nie przeszkadzało im to założyć swojego zrzeszenia i działać na rzecz zmian prowadzących do równego wykształcenia, zatrudnienia, praw wyborczych, rodzinnych i cywilnych dla mężczyzn i kobiet. Kres ich staraniom położyła II wojna światowa. Jednakże zyskane doświadczenie w działalności publicznej zaowocowało podczas mobilizacji kobiet w czasie konfliktu o tekst artykułu 3 Konstytucji Republiki Federalnej Niemiec.
40
Kilkowska, Joanna. "Dyskusje o archiwach, archiwaliach i archiwistach w Sejmie Ustawodawczym 1919–1922". Archiwa – Kancelarie – Zbiory, n.º 14 (16) (18 de março de 2024): 37–58. http://dx.doi.org/10.12775/akz.2023.002.
Texto completo da fonteResumo:
Artykuł poświęcony jest przedstawieniu wyników przeglądu historycznej dokumentacji parlamentarnej zgromadzonej w zasobach Biblioteki Sejmowej, dotyczącej prac Sejmu Ustawodawczego, którego rolą dziejową było opracowanie i uchwalenie Konstytucji marcowej. Niespełna cztery lata działalności Sejmu to okres intensywnych prac legislacyjnych i regulowania wielu obszarów życia gospodarczego, które w dopiero organizującym swą administrację odrodzonym Państwie Polskim wymagały stworzenia na nowo, aby urzeczywistnił się proces kształtowania podstaw ustroju Drugiej Rzeczypospolitej. Okres ten to również praca nad organizowaniem zasad nowoczesnej służby archiwalnej. Dlatego w poszukiwaniu odniesień do archiwów, archiwaliów i archiwistów autor dokonał przeglądu i analizy dokumentacji wytworzonej w całym okresie prac Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, w tym sprawozdań z posiedzeń plenarnych Sejmu, druków sejmowych, interpelacji poselskich, w których poszukiwano odniesienia do tematu archiwów i ich organizacji, archiwistów oraz archiwaliów. Początkowymi założeniami dla analizy i przeglądu dokumentacji były kwestie tego, czy obszar archiwów i archiwaliów został potraktowany przez władzę ustawodawczą z należytą atencją oraz czy w debatach sejmowych temat ten w ogóle był przedmiotem rozważań.
41
Nowak, Krystian. "Uprawnienia Prezydenta RP w zakresie zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi w okresie obowiązywania Konstytucji z dnia 17 marca 1921 r." Przegląd Prawa Konstytucyjnego 16, n.º 4 (31 de dezembro de 2013): 185–220. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2013.04.09.
Texto completo da fonte
42
Oder, Sławomir. "Geneza Trybunału Apelacyjnego przy Wikariacie Miasta oraz ewolucja zasad jego funkcjonowania w świetle chirografu papieża Franciszka z 8 maja 2018 roku." Studia Iuridica Toruniensia 31, n.º 2 (15 de março de 2023): 265–86. http://dx.doi.org/10.12775/sit.2022.037.
Texto completo da fonteResumo:
Dnia 8 maja 2018 r. papież Franciszek swoim chirografem zdecydował o likwidacji Trybunału Apelacyjnego istniejącego przy Wikariacie Miasta. Sygnatura Apostolska, w przepisach wykonawczych, ustaliła datę 1 września 2019 r. jako dzień, od którego Rota Rzymska stała się pierwszym forum odwoławczym dla wszystkich trybunałów, od których wyroków do tamtej chwili można było wnieść odwołania do Trybunału Apelacyjnego przy Wikariacie Miasta. Artykuł przedstawia genezę i ewolucję Trybunału Apelacyjnego oraz zasad jego funkcjonowania, począwszy od reformy Piusa X, który swoją konstytucją apostolską Etsi nos z 1 stycznia 1912 r. dokonał pierwszej kompleksowej reformy struktur Wikariatu Miasta, poprzez reformy kolejnych papieży, którzy reorganizowali sposób wnoszenia apelacji od wyroków pierwszej instancji wydanych przez Trybunał Wikariatu. W tę działalność wpisują się: Pius XI z kompleksową reformą sądownictwa we Włoszech (motu proprio Qua cura 1938 r.), Pius XII, który reskryptem Sekretariatu Stanu z 16 października 1954 r. powołał do istnienia przy Wikariacie Miasta odrębny Trybunał Apelacyjny, Paweł VI, który konstytucją apostolską Vicariae potestatis in Urbe w 1977 r. zlikwidował go, i wreszcie Jan Paweł II, który w tej materii interweniował dwukrotnie – w 1987 r., przywracając do istnienia Trybunał Apelacyjny, i w 1998 r., dokonując kompleksowej reformy Wikariatu Miasta. Fakt okresowej kontrakcji stanowi niemalże stały element historii Trybunału Apelacyjnego. Istnieje zatem możliwość, że proces poszukiwania jak najlepszych rozwiązań gwarantujących sprawną administrację sprawiedliwości w odniesieniu do wiernych diecezji rzymskiej, który jest przejawem troski duszpasterskiej jej biskupa, może doprowadzić do ponownego rozważenia przywrócenia tego organu sądowniczego.
43
Haczkowska, Monika. "Przemiany w konstrukcji odpowiedzialności odszkodowawczej państwa w Polsce XX wieku. Od ustawy zasadniczej z 1921 r. do Konstytucji RP z 1997 r." Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 14, n.º 4 (31 de dezembro de 2021): 473–93. http://dx.doi.org/10.4467/20844131ks.21.042.14468.
Texto completo da fonteResumo:
Transformations in the Construction of the State’s Compensatory Liability in Poland in the 20th Century. From the Basic Law of 1921 to the Constitution of 1997 The March Constitution was one of the first in Europe to introduce an innovative regulation of the institution of state liability for damages. The provision of Article 121 of the Constitution raised this legal institution to the rank of a constitutional principle. However, the constitutionalization of the citizens’ right to compensation for damages resulting from unauthorized or otherwise deleterious activity on the part of the authorities turned out to be insufficient. Despite sufficient grounds for the compensatory liability of state authorities in case of their unlawful actions or failed duties of service, the prevailing view in doctrine and jurisprudence was that Article 121 of the Constitution was only a programmatic norm. Even if in practice it became only a “dead letter of the law”, it played a key role in shaping the institution of the state’s liability for damages in Polish law in the 20th century.
44
Malużinas, Martinas. "Pozycja ustrojowa prezydenta w systemie parlamentarnym i semiprezydenckim w świetle konstytucji litewskich z 1922 r. i 1992 r." Przegląd Prawa Konstytucyjnego 1, n.º 65 (28 de fevereiro de 2022): 173–83. http://dx.doi.org/10.15804/ppk.2022.01.13.
Texto completo da fonteResumo:
This article aims to analyze the political position of the president in the parliamentary systems of interwar Lithuania and the semi-presidential system of modern Lithuania. The analysis covers the regulations of Lithuanian constitutions of 1922 and 1992. The article assesses the most important legal provisions concerning the political position of the head of state. The subject of the analysis is still relevant, as Lithuania, like during the first independence period, adopted the same political system, restoring its pre-war solutions (including reactivating the institution of the head of state). Identifying the differences and similarities in the systemic position of the institution of the head of state in the light of the Lithuanian basic laws seems to be an issue worth scientific research.
45
Szczepaniak, Jan. "Spór pomiędzy Kościołem a państwem o katolicki charakter szkoły polskiej (1926–1939)". Rocznik Filozoficzny Ignatianum 25, n.º 1 (30 de julho de 2021): 115–34. http://dx.doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.8.
Texto completo da fonteResumo:
W świadomości polskiego społeczeństwa mocno utrwaliła się wizja współpracy Kościoła katolickiego z władzami państwowymi w okresie międzywojennym. W pamięci zbiorowej nie zachowały się wspomnienia o ostrych sporach pomiędzy Kościołem a działaczami politycznymi i społecznymi. Do 1926 roku w spory nie angażowali się bezpośrednio urzędnicy państwowi. Zmieniło się to po przewrocie majowym, o czym traktuje poniższy tekst. Podstawę źródłową stanowią wyłącznie dokumenty wytworzone przez państwowe i kościelne urzędy i instytucje, dotyczące obecności wychowania i nauczania religijnego w szkole. Szczególną wartość poznawczą mają państwowe dokumenty i projekty dokumentów prawnych, memoriały episkopatu Polski oraz korespondencja pomiędzy władzami państwowymi (Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, kuratoriami i inspektoratami szkolnymi) a Komisją Szkolną Episkopatu Polski i ordynariuszami poszczególnych diecezji. Istotnym elementem dla poznania poglądów przedstawicieli władz państwowych dotyczących miejsca religii w polskim systemie szkolnym są także teksty programowe publikowane przez pedagogów i urzędników oświatowych związanych z obozem rządzącym. Literatura, wyjąwszy propagandowe prace pedagogów komunistycznych, dotycząca omawianych zagadnień, praktycznie nie istnieje. W związku z tym niniejszy tekst jest rozprawą źródłową. Zgodnie z przyjętą w humanistyce zasadą, zastosowano więc w nim metody analizy i syntezy.
Nawet wyrywkowe przeglądnięcie dokumentacji dotyczących relacji państwo–Kościół w sprawach nauczania i wychowania pokazuje zmianę ich charakteru po przewrocie majowym. Nie burząc prawnego porządku przyjętego w Polsce, sprawujący władze i podlegli im urzędnicy przez szereg drobnych zmian starali się podporządkować Kościół państwu, licząc na to, że stanie się on narzędziem do budowy nowego obywatela – człowieka państwowego. Ostrość sporów szczególnie uwidoczniła się w sprawach nauczania i wychowania w trakcie reformy szkolnictwa w 1932 roku i uchwalenia nowej konstytucji w 1935 roku.
46
Chvosta, Peter. "„Reforma stulecia” sądownictwa administracyjnego w Austrii – „nowa era” także dla sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji w Europie?" Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 98 (14 de abril de 2022): 37–54. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6069.98.03.
Texto completo da fonteResumo:
Celem opracowania jest przedstawienie założeń i skutków reformy sądownictwa administracyjnego w Austrii z 2012 r. (Verwaltungsgerichtsbarkeits-Novelle 2012). Reformę tę określa się w Austrii mianem „reformy stulecia”, ponieważ była ona wynikiem największej i najdalej idącej zmiany w austriackiej konstytucji od czasu jej wejścia w życie w 1920 r. Reforma ta była długo dyskutowana, jednak ze względu na niechęć polityków austriackich do reform w tej dziedzinie, nie była ona już w istocie ani spodziewana, ani oczekiwana. Pojęcie „reformy stulecia” odzwierciedla również zdumienie szczęśliwym window of opportunity w austriackiej polityce, które pozwoliło na wdrożenie tej długo oczekiwanej reformy. Sformułowanie to nie powinno jednak przesłaniać faktu, że reforma sądownictwa administracyjnego w Austrii nie była w kontekście międzynarodowym szczególną innowacją: polegała ona raczej na w znacznej mierze spóźnionym dostosowaniu go do standardów międzynarodowych, aktualnych w innych państwach europejskich wiele lat wcześniej. Niemniej jednak reorganizacja systemu ochrony prawnej obejmuje również zmiany, które faktycznie stanowią w Austrii „nowy grunt”. W kolejnych częściach opracowania, po dokonaniu przeglądu rozwoju historycznego oraz podstaw i ram „nowego” sądownictwa administracyjnego pod względem organizacyjnym i proceduralnym, przedstawiono bardziej szczegółowo charakterystyczne cechy obecnego systemu ochrony prawnej w Austrii.
47
Misiuk, Andrzej. "Dwie konstytucje policyjne II Rzeczpospolitej. Od ustawy z 24 lipca 1919 r. do rozporządzenia Prezydenta RP z 22 marca 1928 r.." 100-lecie polskiej Policji 51, n.º 51(2019) (15 de março de 2019): 15–33. http://dx.doi.org/10.33896/spolit.2019.51.1.
Texto completo da fonte
48
Piskała, Kamil. "„Kto chce roztrzaskać wolność, ten musi tworzyć niewolę”. Polscy socjaliści wobec projektu konstytucji BBWR z lutego 1929 r. (płaszczyzny krytyki i strategie argumentacji)". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, n.º 94 (1 de janeiro de 2015): 133–61. http://dx.doi.org/10.18778/0208-6050.94.10.
Texto completo da fonte
49
Koprowski, Piotr. "Rosyjski ruch wolnościowy w XIX wieku w oglądzie Ludwika Kulczyckiego". Acta Polono-Ruthenica 2, n.º XXVI (30 de junho de 2021): 177–93. http://dx.doi.org/10.31648/apr.6968.
Texto completo da fonteResumo:
Ludwik Kulczycki (1866–1941) był polskim socjologiem, publicystą, działaczem socjalistycznym (w latach 1894–1910 członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej), w okresie II Rzeczypospolitej profesorem-wykładowcą w Szkole Nauk Politycznych i Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. Przedmiotem jego zainteresowań naukowych była w głównej mierze historia ruchów społecznych XIX w. oraz zagadnienia prawno-ustrojowe. W niniejszym artykule przybliżono poglądy i zapatrywania L. Kulczyckiego na rosyjski ruch wolnościowy w XIX w., zaprezentowane w dwuczęściowym dziele Rewolucja rosyjska, opublikowanym na początku XX stulecia (1909–1911). Za niezwykle ważne w tym kontekście uznano uwypuklenie zarówno tego, co dla socjologa stanowiło istotę rzeczonego ruchu (organizacje, działacze), jak i kryteriów, za pomocą których go systematyzował i oceniał. L. Kulczycki był zwolennikiem idei ewolucyjnego rozwoju społeczeństw oraz wprowadzania przeobrażeń w państwie. Znajomość przeszłości, działania cywilizacyjno-modernizacyjne podejmowane przez władzę państwową, a także istnienie i aktywność elit wyrażających potrzeby ogółu determinuje – w jego przekonaniu – postęp. Stąd też pozytywnie oceniał on wszelkie przejawy organizowania się inteligencji i szlachty rosyjskiej w imię walki o ideały wolnościowe, o zmiany na niwie prawno-ustrojowej (praca nad projektami konstytucji dla Rosji i postulat jej wprowadzenia w życie) oraz o uświadomienie niższych warstw społecznych. Rosyjski ruch wolnościowy w XIX w., obejmujący wiele wewnętrznie zróżnicowanych nurtów, został – co prawda – określony przez L. Kulczyckiego mianem ruchu rewolucyjnego, co jednak nie oznacza, że uczony był zwolennikiem radykalnych, rewolucyjnych rozwiązań. Socjolog starał się dowieść ciągłości tego ruchu zarówno pod względem ideowym, jak i poprzez osoby działające w poszczególnych okresach. Rewolucjonistów oceniał nie za przez pryzmat stopnia radykalizmu ich działań, lecz zaangażowania na rzecz wprowadzenia w Rosji novum w zakresie prawno-ustrojowym. Podejmowane przez niektórych działaczy akty terroru starał się, przynajmniej w pewnym stopniu, usprawiedliwiać, podkreślając, że były m.in. przejawem samoobrony przy aresztowaniach, odwetu na szpiegach czy znienawidzonych przedstawicielach aparatu państwowego.
50
Kaczmarek, Karolina. "Mniejszość narodowa czy narodowość? Współczesna polityka terminologiczna na Węgrzech jako odzwierciedlenie tysiącletniej tradycji państwa wielonarodowego i konsekwencja Traktatu w Trianon". Socjolingwistyka 35 (2021): 195–211. http://dx.doi.org/10.17651/socjoling.35.11.
Texto completo da fonteResumo:
Celem artykułu jest wskazanie na przyczyny zmian terminologicznych w najnowszych ustawach węgierskich dotyczących mniejszości narodowych zamieszkujących Węgry. Wykazano tu związek obecnej polityki terminologicznej rządu na Węgrzech z sytuacją diaspor węgierskich poza granicami kraju. Dotyczy to zwłaszcza dwóch terminów: mniejszość narodowa i narodowość. Przywołano historyczne procesy wpływające na powstanie wielonarodowych i wielojęzycznych Węgier, kształtowanie się systemu prawnego uwzględniającego współistnienie wielu narodowości i języków na terenie kraju, przyczyny konfliktów i próby wdrożenia rozwiązań czy to uwzględniających interesy różnych narodowości, czy to mających na celu wprowadzenie dominacji narodowości i języka węgierskiego. Po zmianie systemu politycznego pod koniec lat 80. rząd węgierski podejmował wiele kroków mających na celu poprawę sytuacji mniejszości węgierskich, które mieszkają poza ojczyzną od czasu podpisania traktatu w Trianon w 1920 roku. Taka polityka rządu miała też wpływ na sytuację mniejszości narodowych zamieszkujących obszar Węgier. Rozpoczęto prace nad nowym, nowoczesnym prawem regulującym status mniejszości narodowych, które miało stać się wzorcem dla innych krajów i argumentem w negocjacjach dotyczących mniejszości węgierskich w sąsiednich krajach. W dyskusjach nad projektem nowej ustawy o mniejszościach narodowych, ostatecznie uchwalonej w 1993 roku, powracano do najlepszych tradycji i najkorzystniejszych – dla narodowości – idei wyrażonych w ustawach wprowadzanych w XIX wieku. W przeciwieństwie do idei madziaryzacji, pojawiającej się w niektórych okresach historii Węgier, nowe prawo miało przeciwdziałać asymilacji narodowości: wspierać je strukturalnie w pielęgnowaniu własnej kultury i utrzymaniu odrębnej tożsamości. W nowej konstytucji Węgier, ogłoszonej w 2011 roku, przeprowadzono zamianę funkcjonującego wcześniej terminu mniejszość narodowa na – właśnie – narodowość. W kolejnych aktach prawnych konsekwentnie stosuje się już ten nowy termin. Znajduje to również odzwierciedlenie w tytule kolejnej ustawy „o narodowościach” uchwalonej jeszcze w 2011 roku. Trzeba tu widzieć celowe działanie o charakterze propagandowym. Zmiana terminu ma w symboliczny sposób podnieść status ludności węgierskiej mieszkającej poza granicami ojczyzny oraz zwrócić uwagę na fakt, że Węgry traktują tę ludność jako nieodłączną część jednego narodu węgierskiego.