Gotowa bibliografia na temat „Utanríkismál”

Í greininni er gerð grein fyrir inntaki konungdóms í konungsríkinu Íslandi en allt fram til þess tíma er Ísland verður frjálst og fullvalda ríki eru konungbornir þjóðhöfðingjar áhrifamiklir gerendur við stjórn ríkja Norðurálfu, sér í lagi hvað varðar utanríkismál. Í greininni er rakið hvernig meðferð utanríkismála var kjarni konungdómsins í huga Kristjáns X, fyrsta og eina konungs konungsríkisins Íslands, en í hans huga kom ekki annað til álita en aðeins ein utanríkisþjónusta starfaði í hans umboði. Fyrst kastaðist verulega í kekki með konungi og íslenskum ráðamönnum þegar þeir hinir síðarnefndu léðu máls á uppsögn sambandslagasamningsins og þar með stofnun eigin utanríkisþjónustu. Í greininni eru hugtökunum persónusambandi og málefnasambandi gerð skil, leidd að því rök að milli Íslands og Danmerkur hafi verið persónusamband og um tvö aðskilin konungsembætti hafi verið að ræða.

Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Hér er einkum um að ræða uppflettirit og heimildaútgáfu. Sérfræðingum um utanríkismál mun nýtast vel að hafa hér á einum stað skjöl sem gagnast í fræðilegu starfi og við rannsóknir. Fyrir áhugamenn um utanríkismál getur á köflum verið áhugavert að rýna í einstök skjöl, einkum þó sendibréf þar sem stjórnmál og hefðbundin utanríkismál eru reifuð. Hið síðarnefnda gefur nokkra innsýn inn í stjórnmálin á hverjum og einum tíma, sem um ræðir.

Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Haustið 2008 markar kaflaskil í umræðunni um íslensk utanríkismál. Af þessum atburðum hafa sumir dregið þá ályktun að nú sé brýnna en nokkru sinni áður að sækja um aðild að ESB til að tryggja Íslandi skjól gegn efnahagslegum sviptivindum en aðrir freista þess að velta upp nýjum möguleikum s.s. einhliða upptöku nýs gjaldmiðils eða annars konar svæðisbundnu samstarfi en ESB aðild býður upp á. Á næstu mánuðum verður tekist á um þessi sjónarmið. Þá skiptir miklu máli að umræðan sé vel upplýst og byggi á raunsæju mati á aðstæðum og framtíðarhorfum. Ritsafnið Uppbrot hugmyndakerfis: Endurmótun utanríkisstefnu 1991-2007, ... er þarft innlegg í þá umræðu.

Þegar Ísland verður gengið í Evrópusambandið mun fræðafólk og annað áhugalið eflaust lesa þetta litla rit til að glöggva sig á aðdraganda þeirra miklu tímamóta. Nú þegar gagnast ritið þeim sem vilja fræðast um stöðu Íslands í Evrópusamrunanum, á þessum skrýtnu tímum þegar helst er deilt um hvort "Evrópumálin" séu "á dagskrá" eða ekki. En það mun væntanlega breytast á næstu árum. Afstaða Íslands til Evrópusambandsins gæti orðið mál málanna hvort sem mönnum líkar betur eða verr. Bókin er byggð á nær samnefndri ráðstefnu sem Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands hélt í nóvember 2006, "Ný staða í utanríkismálum - tengsl Íslands við önnur Evrópulönd". Allir nema einn þeirra sem fluttu erindi á ráðstefnunni birta þau í bókinni og tveimur greinum var bætt við, frá Jónasi H. Haralz og Þorvaldi Gylfasyni.