Gotowa bibliografia na temat „Informacja dziennikarska”

W tekście przybliżono wzorzec dziennikarza przedstawiony na łamach tygodnika katolickiego „Niedziela”. Celem prezentacji jest znalezienie odpowiedzi na pytania: W jaki sposób powinien wykonywać on swoją pracę? Czy znajdują się objaśnienia, dzięki którym może dokładniej rozumieć dziennikarskie zadania i właściwie je realizować? Objaśnienia te autor odnalazł w tygodniku „Niedziela”; w znajdujących się tam tekstach opisane są następujące zagadnienia związane z dziennikarstwem: misja, profesjonalizm, rzetelność, otwartość, twórczość, uczciwość, etyczność, odpowiedzialność moralna, wyrażanie miłości do Boga – Prawdy, wartości chrześcijańskie. Do realizacji wskazanego celu posłużyły także znajdujące się w „Niedzieli” teksty opisujące błędne pojmowanie pracy dziennikarskiej i tworzenie złego medialnego przekazu. Dziennikarz nierozumiejący dziennikarskiej służby i odrzucający wartości odznacza się brakiem profesjonalizmu, promuje „gwiazdorski styl dziennikarstwa”, zastępuje służbę komercjalnością, posługuje się fałszywymi informacjami, zaprzestaje dążenia do prawdy i wydobywania dobra. W opracowaniu wykorzystane zostały metody: opisowa i hermeneutyczna; pozwoliły one na przedstawienie podjętego zagadnienia w świetle zgromadzonych publikacji oraz zinterpretowanie przywoływanych z nich treści. W ten sposób odnaleziono odpowiedzi na pytanie o wzorzec dziennikarza.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 1 prawa prasowego tajemnicą dziennikarską będą objęte te dane, które dziennikarz uzyskał w związku z wykonywaniem swojego zawodu, a które dotyczą osób, które przekazały określone materiały lub informacje w celu ich wykorzystania przez prasę. Te osoby muszą przy tym zastrzec nieujawnianie identyfikujących ich danych. Trzeba przy tym również pamiętać, że w świetle art. 15 ust. 2 pkt 2 pp tajemnica dziennikarska obejmuje również wszelkie informacje, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich. Nie należy również zapominać, że w myśl art. 12 ust. 1 pkt 2 pp dziennikarz jest obowiązany chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie.

Internet, ze swoimi nieograniczonymi zasobami, stał się miejscem pozyskiwania informacji także dla mediów tradycyjnych. Rodzi to szereg problemów etycznych, bowiem to, co w obrębie mediów tradycyjnych zostało opisane w ramach kodeksów etyki dziennikarskiej lub zawodowych norm, w przypadku internetu dopiero się krystalizuje. Takie działania, jak np. bezrefleksyjne kopiowanie i udostępnianie materiałów z sieci, czy też brak ich weryfikacji, kreują liczne problemy o charakterze etycznym. Nie są one nowe, ale przy okazji internetu kwestia ta pojawiła się w innym kontekście, który potrzebuje nowego ujęcia i zdefiniowania.

Celem artykułu było – poprzez analizę literatury przedmiotu oraz sposobów wykorzystania sztucznej inteligencji w dziennikarstwie – wykazanie, że technologia AI może być źródłem deantropocentryzmu dziennikarza. Zastosowano metodę analityczno-opisową i syntetyczną. Uzyskane wnioski pozwalają na częściowe potwierdzenie przyjętej we wprowadzeniu hipotezy badawczej zakładającej, że zastosowanie technologii AI w dziennikarstwie implikuje zmiany we wszystkich czterech – wyróżnionych przez Ewę Bińczyk – rodzajach antropocentryzmu, kształtując deantropocentryzm dziennikarza. Perspektywa ta oznacza zmianę roli dziennikarza w dziennikarstwie obliczeniowym. Obecnie powstaje dziennikarz hybrydowy, dzielący większość aktywności dziennikarskich z bytami nie-ludzkimi (oprogramowanie, algorytmy, boty społeczne), które obok wykonywania czynności technicznych coraz częściej determinują jakość informacji, pełniąc funkcję gatekeepingu algorytmicznego. Interpretacja wszystkich zagadnień z punktu widzenia człowieka i przez człowieka coraz częściej bywa wypierana przez „interpretację” bytów technologicznych. Do niedawna „wytwory moralne” dziennikarstwa obliczeniowego były pośrednio wytworami programisty – człowieka. Obecnie technologia generatywna GPT-3 zmienia tę perspektywę. Algorytmy uczące się od siebie nie znają kategorii wartości, wiarygodności czy dobra. Zdanie się na działanie bytów nie-ludzkich niesie ze sobą problemy natury fundamentalnej, gdyż oznacza rezygnację z antropocentryzmu dziennikarza.

Przyczynkiem do napisania niniejszego artykułu było wygenerowanie w dniu 23 grudnia 2013 r. przez algorytm (o nazwie „Quakebot”) napisany w języku programowania przez dziennikarza „Los Angeles Times” Kena Schwencke`a informacji prasowej o trzęsieniu ziemi, które zostało zarejestrowane w tymże dniu pięć mil od Westwood (stan California, USA). Informacja ta została sporządzona w oparciu o komunikat USGS Earthquake Notification Service, zamieszczony na rządowej stronie internetowej. W artykule sformułowano pogląd, że osobisty charakter świadczenia pracy w ramach stosunku pracy nie wyklucza możliwości powstania utworu pracowniczego z wykorzystaniem AI (Artificial Intelligence). Ponadto stwierdzono, że utwór pracowniczy nie traci swego charakteru prawnego nawet jeśli powstał z wykorzystaniem informacji sektora publicznego, jak również, że dopuszczalne jest ponowne wykorzystanie informacji sektora publicznego w celach komercyjnych, uzyskanych za pośrednictwem AI (Artificial Intelligence).

Jerzy Kaliszuk, Codices deperditi. Średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej, t. 1: Dzieje i charakterystyka kolekcji, t. 2, cz. 1 i 2: Katalog rękopisów utraconych, t. 3: Indeksy. Aneks. Bibliografia, Wrocław 2016, t. 1 ss. 685, [2]; t. 2, cz. 1 ss. 646, cz. 2 ss. 653-1379; t. 3 ss. 754, ISBN 978-83-87843-42-7 (całość). Agnieszka Chamera-NowakKatedra Książki i Historii MediówWydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskaachamera@uw.edu.plORCID 0000-0001-6445-2143 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 465-466. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Kultura książki w humanistyce współczesnej, pod red. Bożeny Koredczuk i Kamili Augustyn, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2018, Książka – Dokument – Informacja, Acta Universitatis Wratislaviensis, No 3819, ss. 375 [1], il., ISBN 978-83-229-3596-5. Jacek PuchalskiKatedra Książki i Historii MediówWydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskajacek.puchalski@interia.plORCID 0000-0003-2023-6988 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 466-467. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Kolekcje w zbiorach bibliotek Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, red. Maria Kycler, Dariusz Pawelec, Bogumiła Warząchowska, Katowice: Oficyna Wydawnicza Wacław Walasek, 2018, ss. 431, ISBN 978-83- 6569-46-07. Elżbieta MaruszakBiblioteka Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskae.szklarska-maruszak@uw.edu.pl Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 467-470. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Biblioteki specjalistyczne Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, red. Maria Kycler, Dariusz Pawelec, Bogumiła Warząchowska, Katowice: Oficyna Wydawnicza Wacław Walasek, 2018, ss. 310, ISBN 978-83-6569-45-91. Elżbieta MaruszakBiblioteka Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskae.szklarska-maruszak@uw.edu.pl Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 471-472. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dokumenty życia społecznego w badaniach i praktyczne ich wykorzystanie. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji „Dokumenty życia społecznego w badaniach i praktyczne ich wykorzystanie” Wrocław, 6-7 października 2016 r., red. tomu Aneta Firlej-Buzon, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2017, ss. 267, [1], il., Propozycje i Materiały, 95, ISBN 978-83-64203-97-8. Mikołaj OchmańskiKatedra Książki i Historii Mediów Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polskam.ochmanski@uw.edu.plORCID 0000-0001-9365-2654 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 472-474. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Janusz Tandecki, Archiwa w Polsce w latach 1944-1989. Zarys dziejów, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Mikołaja Kopernika, 2017, ss. 261, [9] s. tablic: fot., ISBN 978–83–231–3857–0. Dorota PietrzkiewiczKatedra Książki i Historii MediówWydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, Polska|.pietrzkiewicz@uw.edu.plORCID 0000-0003-3870-5308 Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2018, t. 12, s. 474-476.

Teza/cel artykułu – Zaktualizowana klasyfikacja zawodów i specjalności opublikowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w 2010 r. wymienia nowe zawody związane z przetwarzaniem informacji: analityka informacji i raportów medialnych, analityka ruchu na stronach internetowych, brokera informacji, menedżera zawartości serwisów internetowych, specjalistę zarządzania informacją. W klasyfikacji brak jednak charakterystyki wspomnianych zawodów. Celem artykułu jest przedstawienie wymaganych przez pracodawców kompetencji pracowników informacji oraz zakresu ich obowiązków. Metody badań – Podstawą opracowania jest analiza 41 ofert pracy zamieszczonych między 2005 a 2013 r. w internetowych serwisach rekrutacyjnych. W badaniu uwzględniono branżę, którą reprezentuje pracodawca, opisy stanowisk pracy oraz wymagania stawiane pracownikom. Wyniki – Z analizy wynika, że pracodawcy, reprezentujący różnorodne branże, potrzebują wysoko wykwalifikowanych profesjonalistów, których charakteryzuje znajomość zagadnień związanych z przetwarzaniem informacji i zastosowaniem do tego celu technologii informacyjnej. Ponadto powinni oni: posiadać wiedzę z zakresu reklamy, marketingu, dziennikarstwa czy nauk społecznych. Wnioski – Klasyfikacja nie wyczerpuje listy profesji informacyjnych, gdyż rozwój technologiczny stale tworzy zapotrzebowanie na specjalistów w nowych zawodach związanych z przetwarzaniem informacji. Dynamiczny rozwój technologii informacyjnych wymaga dużej wszechstronności od pracowników informacji i stawia określone wymagania przed systemem edukacji, który obecnie nie zaspokaja potrzeb pracodawców działających w sektorze informacyjnym.

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest przedstawienie uwarunkowań, jakim podlega dziennikarstwo w dobie rewolucji w dostępie do informacji, oraz pokazanie, jak uwarunkowania te wpływają na realizowanie przez dziennikarzy standardów zawodowych. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy został sformułowany jako pytanie: czy w związku z kryzysem epistemologicznym dotykającym dziennikarstwo zasadne jest rozważenie zmiany ustanowionych w XX w. przez środowisko dziennikarskie norm i wartości? W zakresie przyjętej metodologii zastosowano założenia teorii normatywnej i teorii społecznej odpowiedzialności mediów, a także metodę analizy i krytyki piśmiennictwa. PROCES WYWODU: Publikację rozpoczyna przypomnienie norm etycznych w dziennikarstwie, które przez przeszło sto lat, pełniąc funkcję „drogowskazów”, przyczyniały się do budowy społecznego ładu opartego na wartościach. Następnie przedstawiono uwarunkowania, jakim podlega dziennikarstwo we współczesnym, zmediatyzowanym społeczeństwie. Na podstawie badań orzeczeń Rady Etyki Mediów wskazano na naruszenia standardów dziennikarskich w praktyce redakcyjnej. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Podjęte badania wskazują na znaczenie etyki dziennikarskiej w komunikowaniu oraz negatywne konsekwencje dla społeczeństwa demokratycznego, jakie przynosi odchodzenie od standardów związanych z przekazywaniem informacji. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Mimo ogromnej konkurencji i starań mediów o pozyskanie audytorium to wiarygodność i zaufanie odbiorców będą decydowały o ich powrocie do tych samych źródeł informacji. Respektowanie standardów etycznych, w tym ujęciu, staje się fundamentem ekonomicznej egzystencji środków masowego przekazu.

Celem niniejszego artykułu jest identyfikacja i opis zmian, jakie zaszły w zawodzie dziennikarza w trakcie pandemii COVID-19. Metody badań: badania ilościowe przeprowadzone na próbie 316 dziennikarzy mediów funkcjonujących w Polsce, zaprojektowane i zrealizowane pod kierownictwem naukowym autora artykułu przy udziale ekspertów reprezentujących Polską Agencję Prasową oraz Instytut Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Wyniki i wnioski: pandemia spowodowała istotne zmiany w branży dziennikarskiej. Najważniejsze z nich dotyczyły budowy i utrzymywania przez dziennikarzy relacji z grupami docelowymi, stosowanych przez nich narzędzi oraz ich zaangażowania w nowe formaty dziennikarskie. Przestawienie się dziennikarzy na pozyskiwanie informacji z wykorzystaniem narzędzi online odbyło się bez większych problemów. Oryginalność i wartość poznawcza: praca ma charakter badawczy, zawiera szereg wniosków i analiz z przeprowadzonych badań ilościowych. Mogą być one wykorzystane w ocenie sytuacji związanej z pandemią COVID-19, a także do planowania kolejnych badań, szczególnie w obszarach wymagających szerokiej eksploracji.

THE ACQUISITION OF PUBLIC INFORMATION BY THE JOURNALISTThe main purpose of this elaboration is to present the analyses of rules, the procedure mode of realization of the right of access to public information by journalists. The author focuses on presenting the meaning of notions: the press, the journalist, as well as the relation between the procedure of sharing and spreading the information defi ned in regulations: the press law and the law on access to public information.

The XXI century has been labelled the post-truth era. The validity of such an assumption is debatable: time and again in the history of mankind, reason has given way to superstition and primitive intuition. Likewise, journalism has repeatedly used manipulation, half-truths and outright lies. The ubiquity of falsehood in politics is therefore not surprising whatsoever. Regardless of the above, it is difficult to ignore that the term ‘post-truth’ has become widespread in both public debate and academic literature. This disturbing (anti)quality in dealing with facts has also become a subject of debate among journalists. Finally, it is worth looking at these issues from a legal perspective. Thus, the aim of my text is to present the normative model for professional journalism, against the background of Polish law and judicial practice.