Kliknij ten link, aby zobaczyć inne rodzaje publikacji na ten temat: Akademia e Shkencave e Shqipërisë.
Artykuły w czasopismach na temat „Akademia e Shkencave e Shqipërisë”
Utwórz poprawne odniesienie w stylach APA, MLA, Chicago, Harvard i wielu innych
Sprawdź 27 najlepszych artykułów w czasopismach naukowych na temat „Akademia e Shkencave e Shqipërisë”.
Przycisk „Dodaj do bibliografii” jest dostępny obok każdej pracy w bibliografii. Użyj go – a my automatycznie utworzymy odniesienie bibliograficzne do wybranej pracy w stylu cytowania, którego potrzebujesz: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver itp.
Możesz również pobrać pełny tekst publikacji naukowej w formacie „.pdf” i przeczytać adnotację do pracy online, jeśli odpowiednie parametry są dostępne w metadanych.
Przeglądaj artykuły w czasopismach z różnych dziedzin i twórz odpowiednie bibliografie.
1
Sinani, Shaban. "Vepra e Shaban Demirajt për historinë e gjuhës dhe prejardhjen e Shqiptarëve". Studime Filologjike, nr 3-4 (29.05.2023): 227–30. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v74i3-4.1006.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Akademia e Shkencave e Shqipërisë, në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës, në nderim të figurës dhe veprës së akademikut Shaban Demiraj, në 100-vjetorin e tij së lindjes, zhvilloi më datë 30 shtator 2020 konferencën shkencore “Vepra e Shaban Demirajt për historinë e gjuhës dhe prejardhjen e shqiptarëve”. Kjo konferencë u përshëndet fillimisht nga Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë akad. Skënder Gjinushi dhe në emër të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës nga akad. Rexhep Ismajli, ish-kryetar i saj. Një përshëndetje e veçantë iu drejtua të pranishmëve nga Rektori i Universitetit “Ismail Qemali” të Vlorës prof. dr. Roland Zisi, i cili u përqendrua kryesisht në lidhjet dhe vlerësimet e qytetit të vendlindjes për akademikun Shaban Demiraj.
2
Paci, Evalda. "Dramaturgu Etëhem Haxhiademi në fokusin e trajtimeve letrare e gjuhësore". Studime Filologjike, nr 1-2 (1.06.2023): 173–74. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v75i1-2.1102.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Me datën 25 qershor 2021, Departamenti i Studimeve Letrare i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë (Akademia e Studimeve Albanologjike), në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave të Shqipërisë organizoi konferencën mbarëkombëtare me temë qendrore “Dramaturgu Etëhem Haxhiademi në fokusin e trajtimeve letrare e gjuhësore”, mbajtur në sallën “Aleks Buda”, pranë Akademisë së Shkencave, Tiranë. Konferenca u hap me fjalën përshëndetëse të mbajtur nga prof. dr. Valter Memisha, drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë, në të cilën u nënvizua rëndësia e mbajtjes së kësaj konference shkencore me objektivin e nxjerrjes në dritë të një sërë kontributesh të dramaturgut, poetit dhe përkthyesit Etëhem Haxhiademi (1902-1965), veprat e të cilit u ekspozuan dhe në një variant ribotimi të përgatitur mjeshtërisht nga Botimet Poeteka.
3
Omari, Anila. "Rexhep Ismajli, drejtshkrimet e Shqipes, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë 2021". Studime Filologjike, nr 1-2 (1.06.2023): 163–68. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v75i1-2.1100.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Në vitin jubilar të sanksionimit të drejtshkrimit aktual të shqipes, Akademia e Shkencave i bën dhuratë publikut të interesuar librin e prof. Rexhep Ismajlit ‘Drejtshkrimet e shqipes’, një libër që po mungonte prej kohësh në Kosovë që nga botimi i parë i vitit 2005, ndërsa në Shqipëri thuajse nuk kishte qarkulluar, përveç se në pak duar specialistësh. Libri është një pasqyrë e përpjekjeve më se njëshekullore të intelektualëve, filologëve e sidomos gjuhëtarëve më të shquar shqiptarë për të njësuar gjuhën shqipe e për t’i dhënë asaj një drejtshkrim të përshtatshëm. Ai përshkruan rrugën e vështirë përmes së cilës kaluan punëtorët e planifikimit gjuhësor të shqipes, pengesat dhe kontradiktat që përmbante një proces i tillë kur synohej të krijohej një gjuhë e vetme letrare e përbashkët për të gjithë shqiptarët, në kushtet specifike të shqipes me dy variantet kryesore të saj që për një kohë të gjatë kishin ecur secili në drejtimin e vet dhe kishin krijuar variantet përkatëse letrare. Autori paraqet në mënyrë objektive por edhe me vështrim kritik etapat e veçanta të planifikimit gjuhësor të shqipes përmes analizës së mendimeve e pikëpamjeve të secilit nga aktorët kryesorë të këtij procesi, për të vlerësuar në fund të fundit pozitivisht punën e madhe dhe energjinë e shpenzuar nga breza të tërë studiuesish për të arritur në gjendjen e sotme të zhvillimit të gjuhës letrare shqipe.
4
Bruci, Merita. "Franqisk A. Santori dhe trashëgimia gjuhësore e letrare e shqiptarëve". Studime Filologjike, nr 3-4 (17.12.2023): 293–96. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3169.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më datë 20 dhjetor 2019, në mjediset e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, zhvilloi punimet Konferenca Shkencore Ndërkombëtare Franqisk A. Santori dhe trashëgimia gjuhësore e letrare e shqiptarëve. Kjo konference u organizua me rastin e një përvjetori të rëndësishëm, 200 vjetorit të lindjes së shkrimtarit arbëresh dhe ishte pjesë e Ditëve të Albanologjisë 2019, aktivitete këto që mbyllin vitin studimor të Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë dhe më gjerë të Akademisë së Studimeve Albanologjike. Valter Memisha, drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë mbajti fjalën e hapjes dhe paraqiti përshëndetjet e rastit. Merita Bruci (Akademia e Studimeve Albanologjike), në referatin e saj F. A. Santori mes njohjes dhe mosnjohjes, theksoi faktin se Santori pati fatin e keq të mos i gëzohej botimit të veprave të tij të cilat mbetën kryesisht të pabotuara apo me shmangie nga origjinalet dorëshkrim. Vetëm vitet e fundit vëmendja e filologëve është kthyer drejt kontributit të jashtëzakonshëm të Santorit në fushën e shkrimit shqip.
5
Rugova, Bardh. "Gramatikë historike e gjuhës shqipe e Akademik Kolec Topallit u përurua në Prishtinë". Studime Filologjike, nr 3-4 (4.01.2024): 228–29. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3356.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Vepra “Gramatikë historike e gjuhës shqipe” e akademik Kolec Topallit është përuruar në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës në Prishtinë, më 8 shtator 2012, duke marrë vlerësimet e disa prej autoriteteve kryesore të gjuhësisë shqiptare. Për veprën e akademik Topallit kanë folur akademikët Rexhep Ismajli e Besim Bokshi, profesorët Seit Mansaku, Imri Badallaj dhe Bardh Rugova. Veprën e akademik Topallit e ka vlerësuar me një fjalë rasti edhe akademik Idriz Ajeti. Prezantimi është organizuar si aktivitet i përbashkët i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës dhe të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Kryetarët e dy Akademive, përkatësisht, akademik Hivzi Islami dhe akademik Gudar Beqiraj, kanë çmuar se prezentimi i veprës së Kolec Topallit është një aktivitet i veçantë.
6
Paci, Evalda. "Tryezë shkencore “Qasje shkencore mbi veprën e Etëhem Haxhiademit: Ftesë e shtysë për një rilexim të dramatikës së tij”". Studime Filologjike, nr 1-2 (5.12.2023): 170–71. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3081.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më datën 27 prill 2022, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, në bashkëpunim me Departamentin e Studimeve Letrare të Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë (ASA), organizoi tryezën shkencore me temë ”Qasje shkencore mbi veprën e Etëhem Haxhiademit: ftesë e shtysë për një rilexim të dramatikës së tij”. Në tryezën e mbajtur në kuadër të 120-vjetorit të lindjes së autorit, dramaturgut, përpiluesit e shqipëruesit Etëhem Haxhiademi, të drejtuar nga prof. as. dr. Evalda Paci dhe dr.Arian Leka, u shtruan për diskutim një sërë çështjesh, që prireshin ndaj nënvizimit të aspekteve themelore të shkrimtarisë së autorit, të rendit kronologjik e stilografik të përvijimit të tyre, të dimensioneve themelore që receptohen në veprat e tij, si dhe në vendin që i përket këtij të fundit në sistemin letrar të periudhës në të cilën zhvilloi veprimtarinë e tij krijuese. Kultivues i një sërë modelesh gjinore, autor përpilimesh të veçanta për nga ndërtimi dhe brendia, njohës i mirë i traditës letrare e socioletrare të kulturës antike, Haxhiademi rivjen dhe në vëmendjen e studiuesve që u bënë pjesë e kësaj tryeze, duke shtruar dhe paraqitur për diskutim tematikat e sipërcituara.
7
Paci, Evalda. "Qytetërimi i Voskopojës dhe shekulli I iluminizmit në ballkan, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2018". Studime Filologjike, nr 3-4 (29.05.2023): 219–26. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v74i3-4.1005.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Në rrethana të mbajtjes së një tubimi shkencor të një rëndësie të veçantë, që në të vërtetë përbënte një kambanë përkujtimore dhe nxitëse ndaj një periudhe dhe një mozaiku të mirëfilltë personalitetesh të lidhura me të, i gëzohemi faktit që disponojmë të konkretizuara e të përfunduara në përmasa të botimit aktet përkatëse të një kuvendi që përbashkoi studiues, akademikë të nderuar e përfaqësues bërthamash të konsoliduara institucionale, të cilët rikonfirmuan me praninë dhe kontributin përkatës një bashkëpunim të hershëm mes njësive kërkimore shkencore që objekt të mirëfilltë kanë dijen e albanologjisë. Në kushte të disponimit të akteve të kumtimeve në këtë konferencë të rëndësishme shkencore, reflektimet mbi frytet e një pune që u kurorëzua me sukses falë organizimit të arrirë dhe pjesëmarrjes së studiuesve që me Voskopojën kanë të lidhura interesa kërkimore dhe projekte pune të mirëfilltë, duhen vënë në dukje një sërë çështjesh: bashkërendimi i rezultateve të punës shumëvjeçare në fushë të historisë së periudhës së lulëzimit të Voskopojës, evidentimi i monumenteve përkatëse të kulturës dhe i kujtesës historike që jeton përmes tyre, rëndësia e transmetimit të një konteksti të tillë kulturor e historik në tekste e manuale që edukojnë me vetëdijen ndaj një pasurie të tillë për dijen tonë të albanologjisë, përfshirja në një traditë zhvillimesh kulturore që do të shënonin Evropën dhe mbarë qytetërimin e saj, veçanësi në tipare e dukuri që plotësojnë profilin e këtij objekti studimi.
8
Omari, Anila. "Dhori Qirjazi, "Bleta Shqyptare", botim anastatik me një studim hyrës". Studime Filologjike, nr 3-4 (1.06.2023): 161–66. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v75i3-4.1109.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Në 200-vjetorin e lindjes së Thimi Mitkos Akademia e Shkencave e Shqipërisë ka botuar në dy vëllime librin Thimi Mitko (18820-1890) “Bleta shqiptare, shkrime të tjera dhe dokumente”, përgatitur nga Dhori Q. Qirjazi, Tiranë, 2020. Prof. Dhori Qirjazi prej vitesh i ka hyrë studimit të thelluar të veprimtarisë mbledhëse e krijuese të rilindasit të shquar Thimi Mitko, nëpërmjet shqyrtimit të dokumenteve në fondet e dedikuara të Arkivit të Institutit të Gjuhësisë e të Letërsisë dhe të Arkivit Qendror të Shtetit, të sjella në Shqipëri në mesin e viteve ’80 nga prof. Jorgo Bulo. Ky fond i pasur me dorëshkrime, i ruajtur nga pasardhësit e Mitkos në Aleksandri të Egjiptit, është një thesar i vërtetë për të hedhur dritë e për të plotësuar zbrazëtitë mbi veprimtarinë letrare të panjohur të Thimi Mitkos. Mbas një pune disavjeçare prof. Qirjazi nxori në dritë botimin e dorëshkrimit të Fjalorit shqip-greqisht e greqisht-shqip bashkë me ndihmesa të tjera leksikografike të Mitkos, duke kryer punën e imtë përgatitore të botimit të 5 mijë skedave me dorëshkrime si dhe një studim hyrës për historikun e parateksteve. Shënojmë që prof. Dhori Qirjazi është studiuesi i rrallë, në mos i vetmi albanolog në kohën e sotme, i cili ka përgatitjen dhe formimin e duhur gjuhësor e filologjik për t’u marrë me studimin, transkriptimin, përkthimin dhe përgatitjen për botim të një vepre si ajo e Mitkos, e shkruar me alfabetin grek dhe pjesërisht e shkruar në gjuhën greke.
9
Sula, Oriola. "Monografia “Banesat shqiptare me qoshk” e Prof. Dr. Emin Riza – Dëshmi e zhvillimit të arkitekturës shqiptare". Univers 21, nr 21 (15.04.2020): 280–82. http://dx.doi.org/10.59164/univers.v21i21.1317.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Prof. Dr. Emin Riza është një ndër emrat më të shquar të restauruesve shqiptarë dhe njohës i mirë i monumenteve kulturore në Shqipëri. Me një eksperiencë të gjatë pune në Institutin e Historisë dhe të Gjuhësisë, apo si specialist restaurues në Institutin e Monumenteve të Kulturës, fitoi një përvojë të madhe në fushën e ndërtimeve të vjetra, gjë që i shërbeu edhe për realizimin e 18 monografive.
Duke qenë për disa vite kryeredaktor i revistës “Studia Albanica” dhe “Monumentet”, botoi edhe një sërë artikujsh në këto dy revista. Akademiku Emin Riza njihet si nismëtar dhe pjesë e grupit të punës së Ligjit “Për trashëgiminë kulturore” dhe kryesues i grupit të punës që përgatitën dosjen e Gjirokastrës dhe Beratit për në UNESKO, si pasuri botërore. Ka marrë vlerësime të shumta, mes të cilëve edhe “Qytetar Nderi” i Gjirokastrës dhe i Beratit. Monografia e tij me titull “Banesa shqiptare me qoshk”, botuar në fund të vitit 2018, nga Akademia e Shkencave të Shqipërisë, përbën një studim që përmbush nevojën e trajtimit të veçantë të kësaj lloj banese, për të shtjelluar më gjerësisht vlerat kompozicionale të elementeve arkitekturore, strukturave teknike, materialeve ndërtimore etj.
Prof. Dr. Emin Riza mbetet mjaft aktiv edhe në ditët e sotme, për kontributin e tij të madh në misionin e ruajtjes së monumenteve të kulturës dhe banesave të vjetra, si pjesë e pandarë e trashëgimisë sonë materiale. Këtë shqetësim ai e ngre edhe në këtë libër, ku thekson: “Ndërtimet e kultit apo kalatë mbrojtëse përgjithësisht ruhen në rrjedhën e kohës për funksionin që ato kryenin dikur, ndërsa banesat popullore, pavarësisht rëndësisë së tyre, janë pre’ e natyrshme e zhvillimeve jetësore dhe e ndryshimeve, prandaj mbrojtja dhe ruajtja e tyre është e një rëndësie të veçantë”. Autori e konsideron monografinë “Banesa popullore shqiptare me qoshk”, si përmbyllje të veprimtarisë së tij 55-vjeçare të pandërprerë vlerësuese të ndërtesave në hapësirat e Shqipërisë dhe Kosovës.
10
Paci, Evalda. "Pjetër Bogdani: Cuneus Prophetarum (Çeta e Profetëve), botim kritik me një studim hyrës, transkriptim e shënime përgatitur nga Anila Omari, (botim i dytë i përmirësuar), Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2015." Studime Filologjike, nr 3-4 (17.12.2023): 275–84. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3167.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Leximi i mirëfilltë i veprave të letërsisë së vjetër shqipe dhe më tej trajtimet që bëjnë të mundur thellimin e mjaft pistave të hulumtimit si brendësimi përmbajtjesor i tyre, gjurmimi me themel i disa nënsistemeve kryesisht gjuhësore që evidentohen në tekstet përkatëse, shpjegimet e mundshme të sistemit ortografik dhe të kuptimeve të fjalëve që dhe sot e kësaj dite përbëjnë çelësa interpretimi për kohën dhe kontekstin gjegjës, bëhen të mundur së pari nga njohja e mirë e çdonjërit prej ekzemplarëve të botuar që e përfaqësojnë këtë letërsi, por mbi të gjitha nga disponimi në format të botimit kritik e filologjik të vetë veprës apo dhe të varianteve gjegjëse, nëse kjo e fundit ka pasur raste të ribotimit. Një panoramë të tillë, me interes për kohën, por dhe për studiuesit e periudhave të mëvona e përvijojnë si përfaqësues autorë të përveçëm që shënuan me sprovat e tyre një periudhë të veçantë për nga uniciteti i veprave që panë pikërisht në shekujt gjegjës dritën e botimit. Sprovat për t‟i njohur më nga afër të tilla vepra dhe studimet që janë kryer mbi historikun e lëvrimit të shkrimit shqip përmes një letërsie të mbiquajtur kishtare, ekleziastike, apo dhe ungjillore janë kulmuar më së miri nga realizimi i botimeve kritike e filologjike që bëjnë të mundur dhe sot e kësaj dite të mund të përvijohen hulumtime më konkrete mbi përmbajtjen e tyre.
11
Hitchins, Keith. "Pronësia Feudale Në Tokat Shqiptare (SHEK. XV-XVI). By Selami Pulaha. Tiranë: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, 1988. 518 pp. - Bŭlgarskata Narodnost Prez XVII Vek. By Elena Grozdanova. Sofia: Nauka i izkustvo, 1989. 725 pp. Tables." Slavic Review 50, nr 3 (1991): 714–15. http://dx.doi.org/10.2307/2499895.
Pełny tekst źródła
12
Peli, Teuta. "Aktivitetet e Institutit të Historisë “Ali Hadri” - Prishtinë gjatë vitit 2017". Kosova, nr 42 (29.02.2024): 271–76. http://dx.doi.org/10.62609/ks.vi42.3965.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më 15 maj të vitit 2017, Instituti i Historisë “Ali Hadri” - Prishtinë organizoi Konferencën shkencore: “50 vjet të Institutit të Historisë “Ali
Hadri” - Prishtinë”. Fjalën e hapjes e mbajti prof. asoc. dr. Sabit Syla, drejtor i Institutit të Historisë “Ali Hadri”. Me fjalë rasti punimet e
Konferencës i përshëndetën: Hashim Thaçi - president i Republikës së Kosovës, akademik Arsim Bajrami - ministër i Arsimit, Shkencës dhe
Teknologjisë, Akademik Marenglen Verli - drejtor i Qendrës së Studimeve Albanologjike të Shqipërisë, mr. Lumi Hadri-Devine - vajza e Ali Hadrit, si dhe Enver Hoxhaj - ministër i Punëve të Jashtme.
13
Kapllani, Kujtim. "Dy konferenca të albanologes kineze Prof. Ke Jin". Studime Filologjike, nr 1-2 (26.12.2023): 319–20. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3214.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më 22 janar 2018 në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë albanologia kineze, prof. Ke Jin nga katedra e gjuhës shqipe në Universitetin e Gjuhëve të Huaja të Pekinit (Beijing Foreign Studies University BFSU), mbajti një ligjëratë për krijimtarinë e gjeniut të letrave shqipe, Ismail Kadare. Njoftimi për këtë veprimtari u prit me interesim të veçantë, prandaj në sallën “Aleks Buda” ishin të pranishëm studiues të shumtë të gjuhës dhe të letërsisë shqipe, të shkencave të tjera shoqërore dhe të natyrës, shkrimtarë dhe artistë; gazetarë të televizioneve dhe të gazetave të ndryshme; punonjës të institucioneve kulturore, diplomatë shqiptarë e kinezë etj.
14
Omari, Anila. "Kolec Topalli (1938-2018)". Studime Filologjike, nr 1-2 (26.12.2023): 327–29. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3216.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Në datën 24 maj të vitit 2018 u nda nga jeta pas një sëmundjeje të rëndë profesor Kolec Topalli, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, “Mësues i Popullit”, studiues i shquar i gjuhës shqipe dhe i historisë së saj. Profesor Kolec Topalli lindi në Shkodër në vitin 1938, në një familje të njohur shkodrane. Për shkaqe biografike të familjes provoi përndjekje nga regjimi komunist që në moshë të njomë duke u dëbuar në kampe internimi me kushte shumë të vështira jetese.
Shkollën e mesme e kreu në Shkodër, ku mbaroi edhe Institutin e Lartë Pedagogjik Dyvjeçar të këtij qyteti. Mbasi mbaroi shkëlqyeshëm studimet e larta për gjuhë e letërsi shqipe në Universitetin e Tiranës (1964), punoi si mësues në fshatra të ndryshme të Shqipërisë, si Kukës, Lezhë, Gramsh e Krujë, ku fitoi përvojë edhe nga njohja në terren e gjuhës shqipe. Duke qenë mësues në Nikël të Krujës, ai ra në kontakt me drejtues të arsimit, të cilët i kërkuan mendim lidhur me disa tekste, mendim i cili u vlerësua shumë nga profesori i gjuhës shqipe Fatmir Agalliu i cili e nxiti ta botojë studimin e tij. Kështu nisi rruga e vështirë dhe e pasionuar drejt studimit të gjuhës shqipe nga Kolec Topalli. Gjatë viteve të shërbimit në arsim ai përgatiti dy disertacione (1986, 1991).
15
Zekaj, Assoc Prof Dr Ramiz. "Kontributi i Institutit Shqiptar të Mendimit dhe Qytetërimit Islam (AIITC) në promovimin e kulturës islame, arsimit dhe shkencës shqiptare përgjatë 1996-2022". Univers 24, nr 24 (25.08.2023): 23–32. http://dx.doi.org/10.59164/univers.v24i24.2862.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Instituti Shqiptar i Mendimit dhe Qytetërimit Islam (AIITC) është një ndër institucionet pionierë në promovimin e kulturës, letërsisë dhe shkencave islame në Shqipërinë e pas viteve 90’. I themeluar në vitin 1996, ai ka qenë një urë e rëndësishme e ndërlidhjes së shqiptarëve të Shqipërisë dhe vendeve të tjera fqinje me kulturës islame, e cila dëshmoi goditje të ashpra frontale përgjatë shek. XX, veçanërisht gjatë periudhës së sistemit totalitar komunist, që kulmoi me ndalimin e praktikimin e fesë në vitin 1996. Në këtë studim do të përpiqemi që të hedhim dritë mbi kontributin e Institutit në ringjalljen e Islamit në Shqipëri, nëpërmjet aktiviteteve të tij botuese, që kanë rezultuar në prezantimin e myslimanëve të Shqipërisë dhe jo vetëm me disa prej veprave bazike të traditës islame. Megjithatë, është përtej mundësive të këtij studime që të trajtohen dhe përfshihen të gjitha librat e botuara nga Instituti për shkak se volumit të madh të tyre, që arrin në mbi dyqind tituj të botuar.
16
Demiraj, Bardhyl. "Shuhet Albanologu Wilfried Fiedler". Studime Filologjike, nr 3-4 (17.12.2023): 301–2. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3171.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Albanologjia në Gjermani tronditet rishtas këtë vit me një ngjarje të hidhur. Largohet papritur prej nesh Wilfried Fiedler, i mirënjohur në diskursin kulturor intelektual shqiptar dhe ballkanik si njohësi më i thelluar dhe më produktiv në studimet gjuhësore albanologjike dhe ato ballkanike bashkëkohore në hapësirën gjermanishtfolëse, anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Wilfried Fiedler lindi në vitin 1933 në Oberfrohna (Saksoni/RFGJ) dhe u shpërngul qysh në rini në Berlin, ku studioi në Universitetin Humboldt në fushat e sllavistikës e të filologjive të tjera të Europës Juglindore dhe Lindore. Prej vitit 1955 filloi karrierën e tij shkencore si punonjës shkencor në institutin e Kulturës Popullore pranë Akademisë së Shkencave të Gjermane (në Berlinin lindor) dhe katër vite më vonë, pas njohjes së thelluar të shqipes edhe si docent i saj në Universitetin Humboldt. Ky angazhim e shoqëroi 30 vjet me radhë aktivitetin e tij shkencor-universitar dhe intelektual (1957-1989). Bashkimi i Gjermanisë e solli Fiedler-in në Perëndim, në Universitetin elitar Ludwig-Maximilian të Mynihut, si pasardhës i profesurës për albanologji që kishte themeluar profesor Martin Camaj, një pozicion ky që e shoqëroi deri në daljen e tij në pension (1991-1998). Angazhimi universitar, krahas atij shkencor, mbeti gjithsesi deri në fund pjesë e jetës së tij aktive si specialisti i shumëkërkuar i shqipes në universitetet e Jenës dhe të Mynihut.
17
Turano, Giuseppina. "Roli i shkencave albanologjike për njohjen e shqipes dhe të Shqipërisë në Itali". Studime Filologjike, nr 3-4 (3.12.2023): 119–42. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3042.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Në këtë shkrim të shkurtër do të flasim për studimet që kanë shënuar përhapjen e njohjes së gjuhës shqipe dhe të Shqipërisë në Itali. Këtu do të kufizohemi vetëm tek studiuesit italianë dhe arbëreshë që janë marrë me botën shqiptare dhe do të lëmë mënjanë veprat kushtuar dialekteve arbëreshe të Italisë. Studimet albanistike në Itali datojnë të paktën që nga fillimi i shekullit XVIII. Tematikat e përfshira janë të shumta. Përveç studimeve në fushën e gjuhësisë, ka studime në fushën e letërsisë, atë etnografike, gjeografike, historike, antropologjike dhe në fushën politike. Ky shkrim nuk ka për qëllim që të përfshijë të gjitha këto fusha, as të hyjë thellë në fushat e përzgjedhura (gjë e pamundur): synimi është t’i jepen lexuesit disa referenca të studiuesve të ndryshëm duke cituar veprat dhe artikujt që në gjykimin tonë janë më kryesore. Përjashtohen këtu veprat historike. Autorët dhe veprat e cituara do të ndahen sipas fushave dhe, brenda çdo fushe, do të ndiqet kriteri kronologjik.
18
Memisha, Valter. "Kostaq Cipo dhe fjalori i gjuhës shqipe 1954". Studime Filologjike, nr 3-4 (4.01.2024): 21–30. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3339.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Para 60 vjetësh, Kol Paparisto, Aleksandër Xhuvani, Gjovalin Lika, Kahreman Ylli, Aleks Buda, Mahir Domi, Shefqet Musaraj, Dhimitër Shuteriqi, Sotir Kuneshka, dhe Sali Mborja, në kronikën për largimin nga jeta të Kostaq Cipos, të anëtarit të Institutit të Shkencave të Shqipërisë, shkruanin se ai “në një kohë të shkurtër prej pesë vjetësh, hartoi dy vepra mbi gramatikën dhe sintaksën e shqipes, që shënojnë hapa të rëndësishme përpara në fushën e gramatologjisë shqipe. Ai pati pjesë kryesore në përpunimin e ortografisë dhe pse i penguar nga sëmundja, drejtoi punimet për fjalorin e gjuhës shqipe, ku pasqyrohet eksperienca e pasur dhe njohja e tij e thellë e gjuhës. Me nji punë të kujdesshme shkencore ai përgatiti botimin kritik të disa veprave të autorëve tanë klasikë.”
19
Jazexhiu, Vilma. "Shefkije Islamaj, Gjergj Fishta - Gjuha dhe stili I, II". Studime Filologjike, nr 3-4 (4.01.2024): 230–42. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3357.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Përurimi i monografisë së studiueses së mirënjohur prof. dr. Shefkije Islamaj “GJERGJ FISHTA – Gjuha dhe stili, në 2 vëllime”,në prag të jubileut të madh të 100-vjetorit të shtetit shqiptar u mbajt më 22 tetor 2012 në sallën “Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.
Në fjalën e hapjes prof. Jorgo Bulo, pasi vuri në dukje kontributet e prof. dr. Shefkije Islamajt në studimet gjuhësore, ndaloi posaçërisht në një fushë studimi pak të lëvruar, siç është gjuha dhe stili i shkrimtarëve tanë. Pas botimit të studimit për gjuhën e shkrimtarit Jakov Xoxa, Sh. Islamaj vjen me një vepër të re në dy vëllime për gjuhën dhe stilin e Gj. Fishtës. Dy shkrimtarë larg njëri-tjetrit në kohë, - theksoi referuesi, - por dy autorë të mëdhenj të letërsisë shqipe që i bashkon pasuria dhe forca e krijimtarisë gjuhësore në veprën e tyre. Shefkije Islamaj, - përfundoi prof. Bulo, - ka meritën e veçantë që me guxim i ka hyrë punës në këtë fushë studimi, duke sjellë një kontribut të ri vetjak.
20
Brâncuş, Gr. "Atlasi dialektologjik i gjuhës shqipe. Elemente të përbashkëta me rumanishten". Studime Filologjike, nr 1-2 (26.12.2023): 5–22. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3197.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më 2007 dhe 2008, në Tiranë dolën në Institutin e Gjuhësisë dhe e Letërsisë së Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dy vëllimet e para të Atlasit gjuhësor shqiptar1, vepër e një grupi profesorësh të Universitetit të Tiranës: Jorgji Gjinari, Bahri Beci, Gjovalin Shkurtaj dhe Xheladin Gosturani; bashkëpunuan Anastas Dodi dhe Menella Totoni. Bashkërenditjen e punës përgatitore të nevojshme në përpunimin e një atlasi gjuhësor e siguroi J. Gjinari. Ai është, gjithashtu, autori i një hyrjeje me të dhëna të bollshme. Ky studim (botuar shqip dhe italisht) vë në dukje problemet e përgjithshme të dialektologjisë shqiptare, jep njohuri mbi historinë paraprake të kërkimeve për kryerjen e Atlasit, si edhe mbi përgatitjen dhe organizimin e hulumtimeve, mbi klasifikimin e materialit dhe redaktimin e hartave. Në të vërtetë, Atlasi hapet me një Parathënie të Mahir Domit, albanolog i brezit më të vjetër, që përkrahu gjithmonë, që nga mesi të shekullit të kaluar, ashtu si Eqrem Çabej dhe Al. Xhuvani, përpjekjen e gjuhëtarëve të rinj për të vëzhguar gjithë krahinat dialektore të vendit.
21
Plangarica, Tomorr. "Bahri Beci, gjuhëtari me kontribute të shquara në fushën e Studimeve Albanologjike". Studime Filologjike, nr 3-4 (3.12.2023): 185–89. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3050.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Më 20 gusht 2023 u nda nga jeta gjuhëtari me kontribute të shquara në fushën e studimeve albanologjike, akademik Bahri Beci (lindur në Shkodër më 6 mars 1936). Profesor B. Beci ia kushtoi jetën e tij studimit të gjuhës shqipe, duke u angazhuar në fusha e kahe shqyrtimesh nga më të larmishmet. Prurjet e tij
shkencore janë të lidhura me studime të thelluara për sistemin gjuhësor të shqipes, të historisë së zhvillimit të kësaj gjuhe, të veçantive përdorimore të saj në plan diakronik e sinkronik, të standardizimit të saj dhe veçantive të historisë së atij standardizimi, të përvetësimit të kësaj gjuhe në moshat shkollore nga nxënësit shqiptarë në Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi. Ai përshkroi dhe interpretoi mbi baza të qëndrueshme teorike dialektet e të folmet e ndryshme të shqipes, historinë e formimit të dialekteve, strukturën dialektore të shqipes dhe historinë e strukturës dialektore të shqipes, lidhjet e shqipes me gjuhët e tjera ballkanike, teza dhe hipoteza të lidhura me to (të shprehura nga studiues e albanologë shqiptarë e të huaj), duke përvijuar njëherazi qëndrime vetjake për çështje të caktuara.
22
Bogdani, Ramazan. "Tek arbëreshët e Italisë". Univers 21, nr 21 (15.04.2020): 105–16. http://dx.doi.org/10.59164/univers.v21i21.1142.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Me ftesë të komunitetit arbëresh në Itali, nga Qendra e Studimeve të Traditave Arbëreshe, “Skander” – Fogjio dhe të Komunës Kasalvekio të Rajonit të Pulias, mora pjesë në veprimtarinë kulturore “Vëllazëria 2018”, që shënonte edicionin e dytë (pas atij të vitit 2017). Slogani “Vëllazëria” i bënte jehonë lidhjeve miqësore midis komunitetit arbëresh në Itali dhe shqiptarëve kudo në botë.
Kjo veprimtari u mbajt për tri ditë, 21-23 shtator 2018, në katundin arbëresh Kasalvekio të Pulias.
“Vëllazëria 2018”, që ishte përjetuar në kuadrin mbarëkombëtar të Vitit të Skënderbeut, përfshinte edhe konferencën shkencore kushtuar Heroit tonë Kombëtar, Skënderbeu, si edhe kumtesat për traditat arbëreshe. Në këtë konferencë, që i zhvilloi punimet për dy ditë në sheshin “Papa Pio” të Kasalvekio të Pulias, mbajta edhe unë një kumtesë. Duke qenë se kumtimi përbënte angazhimin tim parësor në veprimtarinë “Vëllazëria 2018”, po e parashtroj atë sipas përmbajtjes përkatëse me titull: “Hulumtime tek arbëreshët e Italisë dhe rituali i martesës (1990- 2003)”.
Përmes Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ku kam punuar si punonjës shkencor për 38 vjet (1967-2005), duke qenë i vetëm ose me kolegë (kryesisht me Prof. Agron Xhagollin), kam kryer hulumtime në 27 katunde nga pesë rajone arbëreshe të Italisë.
23
Hysa, Enver, i Seit Mansaku. "Botimi i librit hyrje në gjuhësi nga prof. Anastas Dodi, një arritje e shënuar në fushën e studimeve gjuhësore". Studime Filologjike, nr 3-4 (29.05.2023): 211–18. http://dx.doi.org/10.62006/sf.v74i3-4.1004.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Kohët e fundit ka dalë nga shtypi libri Hyrje në gjuhësi i prof. Anastas Dodit, botuar nga shtëpia botuese “Naimi”, Tiranë 2019 (303 faqe). Prof. Anastas Dodi është një emër i mirënjohur në gjuhësinë shqiptare. Ai e ka filluar veprimtarinë e tij pedagogjike dhe kërkimore shkencore që me mbarimin e studimeve të larta në vitin 1955. Ka një veprimtari të gjatë pedagogjike si pedagog në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë të Universitetit të Tiranës, por dhe si një nga drejtuesit e këtij fakulteti, ku ka qenë për mbi një dhjetëvjeçarë zëvendësdekan. Gjatë gjithë viteve që punoi si pedagog ka zhvilluar kurset e plota të fonetikës së gjuhës shqipe, të hyrjes në gjuhësi, të hyrjes në historinë e gjuhës shqipe, të fonetikës historike etj. Ligjëratat e tij për këto lëndë të rëndësishme shquheshin për nivelin shkencor dhe aftësitë e autorit për t’ua transmetuar njohuritë studentëve. Për shumë kohë (nga viti 1978-1994) ka punuar në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë si Sekretar shkencor i Seksionit të Shkencave shoqërore, ku ka dhënë një ndihmesë të çmuar për ndjekjen dhe mbarëvajtjen e veprimtarive studimore dhe për organizimin e problemeve të atij seksioni dhe të Akademisë në përgjithësi. Prof. Anastas Dodi ka një veprimtari studimore e pedagogjike të pasur e të vyer në disa fusha të gjuhësisë shqiptare dhe të mësimdhënies universitare. Atë e kanë interesuar sidomos problemet e fonetikës e të fonologjisë, të gramatikës së shqipes, të gjuhës standarde dhe të kulturës së gjuhës, të historisë së albanologjisë e të gjuhësisë së përgjithshme etj. Për të gjitha këto fusha autori ka botuar në shtypin shkencor një varg studimesh e artikujsh që janë vlerësuar si kontribute të rëndësishme për gjuhësinë shqiptare. Veçanërisht i rëndësishëm ka qenë kontributi i tij në fushën e fonetikës ku, pasi kishte marrë specializime të veçanta në institute të specializuar në Sankt Petërburg, në Paris dhe në Bon, ka qenë titullar i kësaj lënde për shumë vite në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë të Universitetit të Tiranës, ka hartuar tekstin universitar të kësaj lënde dhe ka shkruar e botuar disa studime e artikuj për sistemin fonetik e fonologjik të shqipes që janë vlerësuar nga kritika shkencore.
24
Mansaku, Prof Dr Seit. "Disa vlerësime për librin e albanologut Robert Elsi (Elsie), “Fiset shqiptare, historia, shoqëria dhe kultura”". Univers 19, nr 19 (10.09.2018): 335–40. http://dx.doi.org/10.59164/univers.v19i19.3005.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Robert Elsie është një albanolog i mirënjohur me origjinë kanadeze, i cili ka një veprimtari të gjerë dhe të vyer rreth dyzetvjeçare në disa fusha të studimeve shqiptare, histori e letërsisë, antropologji kulturore, folklor e etnografi, gjuhësi, fjalorë e përkthime etj. Vepra Fiset shqqiptare, historia, shoqëria dhe kultura është një vepër shumë e veçantë dhe me interes të shumanshëm për studiuesit shqiptarë dhe të huaj, që dëshirojnë të njhen me një aspekt jo shumë të studiuar të historisë dhe të kulturës shqiptare Libri paraprihet nga një parathënie e hartuar nga vetë autori në të cilën është përpjekur të shtjellojë në mënyrë të përmbledhur çeshtje të tilla si: Kush janë shqiptarët?, gegët dhe toskët, shoqëria fisnore shqiptare, kur dhe si u formula shoqëria fisnore shqiptare?, cilët ishin fiset dhe sa ishin?, a ekzistojnë ende fiset shqiptare? Aty me pak fjalë shpjegohet përmbajtja e librit dhe synimet e tij. Siç është e natyrshme, vendin kryesor, pjesën më me interes në librin e Robert Elsit e zë paraqitja dhe studimi për fiset e veçanta të Malësisë së Veriut. Synimi kryesor i autorit, siç e ka theksuar edhe vetë në parathënie, ka qenë të kërkojë, të gjejë dhe të mbledhë sa më shumë të dhëna, sa më shumë informacion për fiset e Shqipërisë së Veriut dhe t’i parashtrojë ato në një mënyrë të sistemuar në një libër të veçantë që të mos bien në harresë me zhvillimet e reja të shoqërisë shqiptare. Janë trajtuar rreth shtatëdhjetë fise të Shqipërisë së Veriut, që u përkasin krahinave të ndryshme: Malësisë së Madhe, të Pultit, të Dukagjinit, të Malësisë së Gjakovës, të Pukës, të Malësisë së Lezhës, të Malësisë së Krujës, të Mirditës, të Matit, të Pellgut Ujor të Drinit të Epërm etj. Për secilin fis jepen të dhëna e informacione gjeografike, historike, etnologjike e sociale, fetare etj. Jepet shtrirja gjeografike e fisit, kufizimet me fise të tjera, numri i banorëve, përkatësia fetare e tyre, burimet historike e gojore ku përmendet për herë të parë emri i fisit dhe përmendjet e tij më pas në burime të tjera. Për çdo fis janë dhënë jetëshkrimet e disa figurave më të shquara që i përkasin fisit. Libri është i pajisur me një Fjalorth të shkurtër ku shpjegohen disa nocione kryesore që lidhen me fisin si: bajrak, bajraktar, bark, besë, kanun, kapedan, kryeplak, kuvend etj., me shënimet bibliografike për çdo krye të librit dhe me një bibliografi të pasur me autorë dhe botime që ka shfrytëzuar për hartimin e këtij libri. Libri i Robert Elsit “Fiset Shqiptare” është pa dyshim një libër i vyer për studiues, studentë e intelektualë të shumë fushave të dijes, sidomos të shkencave shoqërore.
25
Kocani, Aleksandër, i Ada Kocani. "Problematika në mësimdhënien e historisë së filozofisë". Univers 23, nr 23 (16.02.2023): 23–30. http://dx.doi.org/10.59164/univers.v23i23.608.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Me trajtimin e problematikave në mësimdhënien historisë së filozofisë tentojmë të kapim mangësitë dhe problemet në mësimin e shkencave shoqërore dhe humane në shkolla të mesme dhe medrese. Pra, synojmë të nxjerrim në pah disa probleme lidhur me funksionin formues të qytetarit aktiv që duhet të luajë lënda e filozofisë në tërësinë e kulturës së përgjithshme që jepet në shkollat e mesme e aq më tepër në medresetë e Shqipërisë. Një ndër problemet kryesore që pengon realizimin e funksionit formues të qytetarit aktiv është zëvendësimi i mësimdhënies së filozofisë me atë të historisë së filozofisë në nivelin e arsimit të mesëm në përgjithësi (përfshirë këtu edhe arsimimin në medresetë), i cili ka zëvendësuar formimin me anën e trajtimit të problemeve kryesore të filozofisë me përshkrimin e zgjidhjeve që u janë dhënë atyre në kohë dhe vende të caktuara evropiane nga filozofë të ndryshëm. Gjithashtu, një problem serioz në mësimdhënien e historisë së filozofisë, është ai i shtjellimit të saj nën optikën e një këndvështrimi vetëm sipas kulturës perëndimore e kjo paraqitje nxjerr në pah dy probleme: 1. Lihet mënjanë kontributi i mendimit, dijes dhe kulturës islame (Nëse nuk thuhet kjo në medrese, ku mund të presim të thuhet vallë?!), por gjithashtu edhe kontributi që kanë dhënë edhe qytetërime të tjera si ai kinez, indian, persian etj., që përbën një kontribut të madh në historinë e njerëzimit. 2. Paraqitja sipas kësaj kulture krijon përshtypjen, sikur ekziston një përplasje midis shkencës dhe fesë, ndërkohë që qytetërimi islam ka treguar që nuk ka një përplasje të tillë. Po ashtu ka edhe studiues perëndimorë që e kanë mohuar këtë përplasje. Këto janë koncepte shumë të rëndësishme që duhet t’ju sqarohen nxënësve të medreseve. Një problem tjetër që evidentohet është trajtimi pothuajse injorues i rolit që ka luajtur qytetërimi islam si një urë kalimtare nga qytetërimi greko-romak në atë evropiano-perëndimor, si nxitësi kryesor i të ashtuquajturës Rilindje Evropiane.
26
Verli, Marenglen. "PETRIKA THËNGJILLI: ALIU MIDIS HISTORISË DHE LEGJENDËS, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë: 2019, 1010 f." Studime Historike / Historical Studies, nr 1-2 (20.10.2023). http://dx.doi.org/10.61773/cvj9n674.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Ndonëse është shkruar shumë për Ali Pashë Tepelenën, punimi dëshmon se ka nevojë për shkrime të tjera për ta sqaruar më mirë këtë figurë historike që ai të zerë vendin që meriton në historinë e popullit shqiptar, duke u bazuar në dokumente historike, siç është vepruar në këtë rast. Dokumentet e hulumtuara nga autori në Arkivat e Turqisë dhe nga bashkëpunëtorët e tij, si dhe ato të arkivit personal të Aliut, shfrytëzimi i dokumentacionit rus dhe ai anglez e francez dhe baza bibliografike tepër e gjerë në gjuhë të huaj dhe në shqip, janë dy tiparet që i japin punimit një epërsi me ato ç’ka është shkruar deri tani.
27
Basha, Kosovar. "Dokument mbi bashkëpunimin ndërmjet Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe asaj të Kosovës gjatë viteve 1981-1982". Kosova, nr 43 (29.02.2024). http://dx.doi.org/10.62609/ks.vi43.3934.
Pełny tekst źródłaStreszczenie:
Marrëdhëniet kulturo-arsimore ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë në vitet 1968-1981 dhanë rezultate të shkëlqyera. Dokumentet arkivore që po i prezantojmë janë të vjela në Arkivin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Shqipërisë. Materiali arkivor na njofton për bisedat dhe marrëveshjet ndërmjet dy akademive të shkencave, të Shqipërisë dhe Kosovës, më 1981. Ky bashkëpunim i dy institucioneve nuk u realizua në tërësi, pasi që pak muaj më vonë, në Kosovë do të shpërthenin Demonstratat e marsit të vitit 1981, dhe bashkëpunimi ndërmjet dy vendeve në fushat kulturo-arsimore do të ndërpritej.