Gotowa bibliografia na temat „Agresja Związku Sowieckiego”

Artykuł charakteryzuje działania Ligi Narodów (LN) wobec państw-agresorów. System bezpieczeństwa zbiorowego określony w Pakcie LN, powołanej z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona, okazał się nieskuteczny w zderzeniu z realiami międzynarodowymi. Indolencja LN (bez członkostwa USA) w rozwiązywaniu konfliktów międzypaństwowych i utrzymaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, uwidoczniona w latach trzydziestych minionego stulecia, wynikała w znacznej mierze z ogólnikowości artykułów tworzącego ją paktu. Istotną słabością Paktu LN był brak definicji agresora i systemu automatycznej pomocy ofierze napaści, co istotnie utrudniało stosowne działania Rady LN. W pierwszej połowie lat trzydziestych Rada LN wysyłała międzynarodowe komisje do skonfliktowanych państw (agresja Japonii w Chinach, konflikty Boliwii z Paragwajem i Kolumbii z Peru), aby na miejscu zapoznawały się z sytuacją, stwierdzały zaistnienie aktu agresji i przygotowywały raport dający podstawę do dalszych akcji. W następnych latach takich misji nawet nie zamierzono wysyłać. O zażegnaniu sporu decydowało wąskie grono mocarstw, niekiedy poza LN i bez wnoszenia sprawy na forum instytucji genewskiej. Od początku lat trzydziestych LN systematycznie traciła znaczenie w stosunkach międzynarodowych, okazując bezradność wobec agresji Japonii w Chinach i podboju Etiopii przez Włochy. Nie była w stanie ani powstrzymać aktów agresji, ani spowodować powrotu do stanu przed napaścią. Francja i Wielka Brytania, które odgrywały decydującą rolę w LN, prowadziły politykę ustępstw i ugody wobec agresorów – Japonii, Włoch, Trzeciej Rzeszy i Związku Sowieckiego. W końcu lat trzydziestych LN stała się bardziej obserwatorem aniżeli uczestnikiem dramatycznych wydarzeń prowadzących do wybuchu II wojny światowej.

StreszczenieZasadniczym celem NATO jest zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa wszystkim swoim członkom, środkami politycznymi i militarnymi. Podczas zimnej wojny miało ono chronić, przed niebezpieczeństwami pochodzącymi ze Związku Sowieckiego. Po upadku komunizmu, sytuacja uległa zmianie i groźba dużej wojny w Europie przestała istnieć. W kolejnych latach NATO zaangażowało się w operacje poza obszarem traktatowym. Rosyjska aneksja Krymu, wojna w Donbasie i agresja przeciwko Ukrainie w 2022 r. zmieniły środowisko bezpieczeństwa w Europie. Musiano wrócić do obrony kolektywnej. Państwa NATO, szczególnie Polska i kraje bałtyckie zaczęły podejmować działania, mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa wschodniej flanki sojuszu. Miało to swoje odbicie w decyzjach podejmowanych podczas kolejnych szczytów NATO, poczynając od szczytu w Walii w 2014 r. Dwa lata później, podczas szczytu w Warszawie, w 2016 r. zaakceptowano inicjatywę wzmocnionej Wysuniętej Obecności – eFP. Cztery wielonarodowe, batalionowe grupy bojowe zostały rozmieszczone w Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce. Dodatkowo w Polsce sformowano dowództwo Wielonarodowej Dywizji Północny Wschód – MND NE. Niniejszy artykuł przedstawia historię powstania eFP, teraźniejszość i perspektywy.Cel i metody badawczeCelem artykułu jest ukazanie genezy, teraźniejszości i perspektyw wzmocnionej Wysuniętej Obecności NATO. Główna teza jest następująca – wzmocniona Wysunięta Obecność odgrywa istotną rolę w odstraszaniu, w domenie lądowej, na wschodniej flance NATO. W procesie badawczym wykorzystano takie metody, jak: analiza literatury i dostępnych dokumentów, a przede wszystkim obserwacja uczestnicząca Autora, który był odpowiedzialny za formowanie, a następnie dowodzenie Wielonarodową Dywizją Północny Wschód.Wnioski / rekomendacjeZabiegając o potencjał NATO, należy rozpocząć od realizacji istniejących zobowiązań dotyczących rozwoju sił eFP. Pierwszym etapem powinno być, rozwinięcie batalionowych grup bojowych do poziomu brygady. Na początku mogłyby one stacjonować na zasadzie rotacji, jak dotychczas. Jeżeli brygady zachowają swój wielonarodowy charakter jest istotne, aby tworzące je moduły bojowe (bataliony, dywizjony, samodzielne kompanie) były z jednego państwa. Przygotowując brygady, należy równolegle przygotowywać jednostki dywizyjne (np. pułki artylerii, przeciwlotnicze, logistyczne, bataliony rozpoznawcze, saperów, i inne oddziały rodzajów wojsk). Optymalnym rozwiązaniem byłoby ich stacjonowanie w krajach bałtyckich i Polsce. . Jeżeli będą przebywać w macierzystych państwach, powinny być przygotowane i przećwiczone plany ich szybkiego przerzutu do rejonów operacyjnego przeznaczenia. Stanem docelowym, w pierwszym etapie, powinno być funkcjonowanie, co najmniej dwu, w pełni rozwiniętych dywizji NATO.

Szkic eksploruje stałe umocnienia fortyfikacyjne zwane „Umocnionymi Rejonami”, a nieoficjalnie „Linią Stalina”, która powstała na zachodnim pograniczu Związku Sowieckiego w latach 1929–1939. Sowiecka teoria wybudowania na całym pograniczu zachodnim systemu fortyfikacyjnego zakładała osłonę najważniejszych kierunków operacyjno-strategicznych: Leningradu, Moskwy i Kijowa. Podstawę linii umocnień według planów sowieckich stanowił UR. Odpowiadał liczebnie brygadzie piechoty, z silnym wyposażeniem w środki ogniowe, dorównujące korpusowi. Ogólnie rzecz ujmując, typowy UR rozciągał się na długości od 100 do 180 km (średnio 140 km) oraz głębokości od 30 do 50 km (średnio 42 km) i miał zróżnicowany charakter. Okres budowy „Linii Stalina” obejmował lata 1929–1939, jednak można w nim wyróżnić dwa charakterystyczne etapy, mianowicie: pierwszy – to lata 1931–1934, w których zbudowano pierwsze trzynaście UR w miarę możliwości z pełnym wyposażeniem; drugi – w latach 1936–1939, kiedy postanowiono zamknąć istniejące luki między trzynastoma UR poprzez budowę następnych ośmiu, dodatkowo wzmocnić fortyfikacje ciężką artylerią umieszczoną w bunkrach flankujących oraz zakończyć formowanie załóg. Rozbudowa rejonów umocnionych trwała prawdopodobnie do końca sierpnia 1939 r., po czym została przerwana na wyraźny rozkaz Józefa Stalina. Należy sądzić, iż decyzja ta wynikała m.in. z podpisania 23 sierpnia 1939 r. paktu Ribbentrop–Mołotow. Można jednocześnie skonstatować, iż wschodni sąsiad, a następnie agresor Polski z 17 września 1939 r. posiadał na swoim zachodnim pograniczu dobrze rozwinięty system fortyfikacyjny. Natomiast od 28 czerwca 1940 r. stanowił on nową linię umocnień zwaną „Linią Mołotowa”.

The Wehrmacht (German armed forces) attacked Poland without declaration of war on 1 September 1939, on the orders of the leader of the III Reich. Then, on 17 September, the Red Army forced the borders of the Polish II Republic. The title of the article reflects what Polish historiography will forever struggle with – whether the aggression by its western neighbour was “unexpected” and whether we can consider the invasion from its eastern neighbour a “surprise”. Above all, the question is whether the military (General Staff; military intelligence) and political leadership (Foreign Ministry) of the state foresaw beforehand the possibility of rift in Polish-German relations and the renewal of a German-Soviet alliance/pact (cooperation), which in consequence brought about undeclared war with Poland’s eastern neighbour. The presented article is in sections and presented in chronological order.

Przedmiotem tego studium są doświadczenia wojenne kobiet z II Rzeczypospolitej, więzionych i zesłanych w głąb Związku Sowieckiego po jego agresji na Polskę w 1939 r. Istotnym novum tego ujęcia jest przedstawienie owych doświadczeń poprzez udokumentowane w literackich świadectwach (pamiętnikach, opowiadaniach, poezji) przemiany, jakich doznawały na owej drodze ubrania, elementy stroju – od butów do szminki. Charakterystyczne dla owych doświadczeń pozbawienie wyboru stroju, zredukowanie jego funkcji do podstawowego zabezpieczenia organizmu przed wyziębieniem (częściej) lub przegrzaniem (w czasie pracy pod palącym słońcem kazachskiego lata w stepie) ukazane są w kontraście z modą kobiecą w II Rzeczypospolitej przed rokiem 1939. Podkreślone zostaje znaczenie przytoczonych w studium świadectw w kontekście tak często podejmowanej dziś kwestii znaczenia ubioru „w teatrze życia społecznego”, jego funkcji jako „narzędzia konstruowania i komunikowania tożsamości jednostkowej”. Pojawia się istotne pytanie badawcze: czy wojna i nastawiony na podeptanie godności ludzkiej system totalitarnej opresji, jakiego doświadczały niekiedy w najbardziej ekstremalnym stopniu autorki przytaczanych świadectw, kwestionują całkowicie owe znaczenia i funkcje, czy przeciwnie – uwypuklają je przez przebijającą w owych relacjach tęsknotę za wyjściem poza tę jedynie „termiczną”, utylitarną funkcję stroju? Interesujące okazuje się także ukierunkowanie owych tęsknot w stronę munduru, symbolu istotnej tożsamości jednostkowej – we wspólnocie (polskiej, żołnierskiej), jako znaku odzyskanej i manifestowanej godności, ale także w stronę funkcji podkreślającej, jak przed wojną, indywidualną urodę, gust, możliwość „autokreacji” za pomocą elementów stroju, która została tak radykalnie zaprzeczona, odebrana przez totalitarny system sowieckich represji i wojennej nędzy.