Articoli di riviste sul tema "Opowiadanie polskie"
Segui questo link per vedere altri tipi di pubblicazioni sul tema: Opowiadanie polskie.
Cita una fonte nei formati APA, MLA, Chicago, Harvard e in molti altri stili
Vedi i top-50 articoli di riviste per l'attività di ricerca sul tema "Opowiadanie polskie".
Accanto a ogni fonte nell'elenco di riferimenti c'è un pulsante "Aggiungi alla bibliografia". Premilo e genereremo automaticamente la citazione bibliografica dell'opera scelta nello stile citazionale di cui hai bisogno: APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver ecc.
Puoi anche scaricare il testo completo della pubblicazione scientifica nel formato .pdf e leggere online l'abstract (il sommario) dell'opera se è presente nei metadati.
Vedi gli articoli di riviste di molte aree scientifiche e compila una bibliografia corretta.
1
Zętar, Joanna, e Łukasz Kowalski. "Technologie i opowiadanie o przeszłości a wyzwania animacji kultury". Polonistyka. Innowacje, n. 12 (31 dicembre 2020): 221–32. http://dx.doi.org/10.14746/pi.2020.12.14.
Testo completoAbstract (sommario):
12 marca 2020 roku sztab kryzysowy z udziałem ministra kultury i dziedzictwa narodowego wprowadził w Polsce lockdown. Dla większości instytucji był to początek aktywności w zupełnie innych warunkach i przymus redefinicji dotychczasowych działań. Przez blisko trzy miesiące instytucje kultury pozbawione możliwości normalnej, stacjonarnej pracy musiały się zmierzyć z wyzwaniem funkcjonowania on-line. Szybko okazało się, że retransmisje wydarzeń, przypominanie archiwalnych nagrań ze spotkań autorskich i wirtualne spacery nie są rozwiązaniem, które na długo jest w stanie utrzymać uwagę publiczności. W celem tekstu jest przyjrzenie się warunkom i metodom, w jakich kultura, a zarazem edukacja może i powinna być dziś realizowana. Na tle prowadzonych przez polskie instytucje kultury działań animacyjnych i edukowania w nowej formie przedstawiony został przykład działań prowadzonych w Lublinie, przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, który od końca lat 90. wykorzystuje w swoich działaniach Internet i nowe technologie do przekazywania wiedzy o historii i lokalnym dziedzictwie kulturowym. Autorzy w artykule szukają odpowiedzi na pytania czy instytucje kultury są przygotowane do działań z użyciem nowych technologii oraz jak realizują cele edukacji humanistycznej.
2
Tanuševska, Lidija. "Како ја читам полската литература [Jak czytam literaturę polską]". Postscriptum Polonistyczne 30, n. 2 (3 gennaio 2023): 1–12. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2022.30.05.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł jest pomyślany jako opis najciekawszych utworów literatury polskiej mający na celu zachęcenie czytelnika macedońskiego do zapoznania się z polską spuścizną literacką. Autorka na początku wskazuje na walory literatury polskiej, przede wszystkim na liczbę laureatów Nagrody Nobla i na to, że można do niej zaliczyć dzieła nie tylko napisane w Polsce w języku polskim, lecz także te tworzone w języku łacińskim, francuskim, angielskim itp. Do tego faktu nawiązuje, wyjaśniając powody podania jako pierwszych propozycji lekturowych legend z kronik staropolskich, m.in. Galla Anonima, i później wspominając Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego. Uważa, że zapoznawanie się z beletrystyką przypomina kształcenie dziecka przez literaturę: najpierw czyta ono bajki, baśnie, książki ilustrowane, potem literaturę realistyczną, a dopiero później wyszukuje formy bardziej wymagające, absurdalne, nadrealistyczne, jednym słowem – dziwne albo inne. W ten właśnie sposób autorka dokonuje wyboru dzieł polskich i ustala strukturę artykułu, od literatury średniowiecza, aż po współczesną prozę Olgi Tokarczuk. Wyjątkowym twórcą literatury polskiej według autorki jest największy poeta romantyczny, Adam Mickiewicz, którego w artykule przedstawiono jako autora fantastycznych historii z folkloru, ale też takich utworów, które budziły poczucie tożsamości narodowej i patriotyzmu, za które się cierpiało i ginęło. Następnie zaprezentowano eksperyment dydaktyczny przeprowadzony na Wydziale Filologicznym im. Blaže Koneskiego Uniwersytetu św. św. Cyryla i Metodego w Skopje mający na celu w ciągu jednego semestru zapoznać odbiorców z pięcioma tekstami z kanonu literatury polskiej, zamiast opracowywać konkretną epokę literacką. Wybrano następujące dzieła: Bez dogmatu Henryka Sienkiewicza, Sklepy cynamonowe Brunona Schulza, Zniewolony umysł Czesława Miłosza, Imperium Ryszarda Kapuścińskiego i Bieguni Olgi Tokarczuk. W trakcie omawiania kolejnych utworów ustalono, dlaczego właśnie te dzieła miałyby przedstawiać to, co najlepsze w literaturze polskiej. Bez dogmatu Sienkiewicza rysuje obraz polskiego społeczeństwa pod koniec XIX wieku, przedstawia problemy szlachty, rozwój kapitalizmu, upadek tradycyjnych wartości, rozczarowanie rozwojem wydarzeń światowych itp. Bohater jest reprezentantem dwóch pokoleń, których idee i podejścia do różnorakich problemów zderzają się ze sobą. Powieść ta nie tylko odzwierciedla minione czasy, lecz także stawia pytania uniwersalne, które mogą dotyczyć współczesnego człowieka, żyjącego nie tylko w Polsce. Schulz unika podejścia realistycznego i zanurza czytelnika w krainę wyobraźni i własnego spojrzenia na świat wokół siebie. Jego opowiadania pod względem oryginalności stylu i narracji stanowią przykład unikalnej prozy poetyckiej. Należą do arcydzieł literatury polskiej, ale zyskały też sławę za granicami Polski jako światowa wartość literacka. Z kolei Zniewolony umysł podejmuje kwestię trudnego i skomplikowanego okresu w historii polskiej i życia w totalitaryzmie, co można odnieść zarówno do polskiej rzeczywistości, jak i do sytuacji we współczesnym świecie, gdzie widoczne są te same mechanizmy, które Miłosz tak sprawnie opisał w tej książce. Analiza systemu w Zniewolonym umyśle jest ponadczasowa i pochłania każdego czytelnika, nawet dzisiaj. Imperium Kapuścińskiego jest przykładem reportażu literackiego, który można uznać za gatunek specyficznie polski, może najbardziej intrygujący, najciekawszy i najbardziej popularny. Sposób łączenia przez autora faktów w wyjątkowo osobistej, wrażliwej i poruszającej narracji jest majstersztykiem, a jego książka lekturą obowiązkową, pozwalającą zrozumieć współczesny świat z udziałem w nim Rosji. Na końcu już całkiem nowa proza Tokarczuk nawiązuje do wspominanej czułości wobec świata, i Kapuścińskiego, i Miłosza, i Schulza; wszystko w jej opowieści ma duszę, każdy przedmiot, wspomnienie, roślina, w końcu ciało. Sposób opowiadania Tokarczuk jest bardzo bliski każdemu czytelnikowi, dla którego przekraczanie granic staje się codziennością, i właśnie za to twórczyni dostała Nagrodę Nobla. W podsumowaniu autorka konkluduje, że literatura polska stanowi niewyczerpane źródło nowych form literackich i pod wieloma względami dorównuje literaturze światowej.
3
Legeżyńska, Anna. "Chłopcy malowani (piórem Andrzeja Struga i Miroslava Krležy). Etiuda komparatystyczna". Polonistyka. Innowacje, n. 3 (30 maggio 2016): 35–46. http://dx.doi.org/10.14746/pi.2016.1.3.4.
Testo completoAbstract (sommario):
Głównym tematem artykułu jest zróżnicowanie obrazu pokolenia I wojny światowej w literaturze polskiej i bałkańskiej. Przedmiotem przeprowadzonej analizy porównawczej stały się dwa utwory: Odznaka za wierną służbę Andrzeja Struga oraz opowiadanie Ambrożek domobrońca (Domobran Jambrek) Miroslava Krležy z tomu Chorwacki bóg Mars. Autorka objaśnia zasady i funkcję patetycznej poetyki opisu wojny w prozie Struga oraz zupełnie odmiennej, ironicznej poetyki opowiadania Krležy. Mimo wielu podobieństw, oba utwory emitują odmienne ideologie artystyczne i polityczne. W zakończeniu artykułu kolejnym odniesieniem dla tematu wojennego jest powieść serbskiego pisarza, Miloša Crnjanskiego pt. Zapiski o Czarnojeviciu. W konkluzji rozważań autorka wskazuje na odmienność kontekstów tradycji i zwraca uwagę na formacyjne znaczenie polskiego romantyzmu.
4
Godun, Cristina. "Elemente de cultură și civilizație polonă în povestirea Copiii verzi a Olgăi Tokarczuk [Aspekty kultury i cywilizacji staropolskiej w opowiadaniu Zielone dzieci Olgi Tokarczuk]". Postscriptum Polonistyczne 30, n. 2 (3 gennaio 2023): 1–18. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2022.30.07.
Testo completoAbstract (sommario):
Praktyka posługiwania się tekstem literackim jako materiałem dydaktycznym w procesie nauczania języka obcego ma długą tradycję. Istotną rolę w kształceniu językowym odgrywają, obok podręczników, teksty historyczne, literackie czy publicystyczne, które w atrakcyjny i przystępny sposób ilustrują polską rzeczywistość i przedstawiają problematykę językową. Autorka niniejszego artykułu wychodzi zatem z założenia, że wykorzystanie potencjału dydaktycznego i funkcjonalnego tekstu literackiego na lekcjach języka polskiego jako obcego nie tylko przyczynia się do urozmaicenia czynności dydaktycznych poprzez rozbudzanie i pielęgnowanie zainteresowania poznawanym językiem i kulturą, lecz także usprawnia proces uczenia się i zaciekawia uczniów specyficznie polskimi zjawiskami kulturowymi. Oprócz walorów estetycznych tekst literacki oferuje wyraziste obrazy społeczeństwa, mentalności oraz duchowości Polaków na przestrzeni wieków. Stanowi przy tym – ze względu na proponowane odszyfrowanie i interpretację kodów społeczno-kulturowych, symboli etniczno-narodowych lub tożsamościowych – nieocenione źródło wiedzy o istocie polskości. Korzystanie z przekładów wybranych utworów literackich z dziedzictwa kultury polskiej znacznie wzbogaca i uzupełnia akt uczenia się. Celem artykułu jest wskazanie, jakie elementy polskiej kultury rumuńscy studenci odnajdują w opowiadaniu Olgi Tokarczuk Zielone dzieci, czyli Opis dziwnych zdarzeń na Wołyniusporządzony przez medyka Jego Królewskiej Mości Jana Kazimierza, Williama Davissona z tomu pt. Historie bizarne. Narracyjne uniwersum Tokarczuk zamieszkują często postaci realne, jednostki szczególne, które istniały kiedyś w rzeczywistości, pogrążone w cieniu zapomnienia, ale niezwykłe za życia. Pisarka wyciąga je z kosza historii, reinterpretuje, daje szansę na nowe istnienie, a przede wszystkim udziela im głosu, przywracając ich tym samym współczesności. W Księgach Jakubowych odkrywamy na nowo m.in. braci biskupów Załuskich – Józefa Andrzeja (bibliofila i bibliografa) i Andrzeja Stanisława (mecenasa sztuki) – Benedykta Chmielowskiego (pierwszego polskiego encyklopedystę) i barokową poetkę Elżbietę Drużbacką. Z kolei pojawiający się w Zielonych dzieciach William Davidson był szkockim lekarzem, chemikiem i biologiem – to jego oczami poznajemy polityczną, społeczną i kulturową rzeczywistość tamtych czasów. Dzięki tej postaci z tekstu opowiadania możemy wydobyć i omówić elementy staropolskiej kultury i cywilizacji, takie jak: sytuacja na arenie politycznej, wewnętrzne napięcia między królem a szlachtą, relacje między centrum a peryferiami czy między „Ja” a „Innym”, ciekawe zjawisko kołtuna oraz echa ideologii sarmackiej.
5
Koszarska-Szulc, Justyna. "Sandauer w getcie. Rozliczenia literackie i nieliterackie". Zagłada Żydów. Studia i Materiały, n. 19 (23 dicembre 2023): 593–610. http://dx.doi.org/10.32927/zzsim.944.
Testo completoAbstract (sommario):
Przedmiotem artykułu jest analiza wydanych w 1945 r. opowiadań Artura Sandauera z tomu Śmierć liberała. Te groteskowe, prześmiewcze, ale i brutalne w ocenie relacji polsko-żydowskich w czasie Zagłady teksty stanowią unikatowy sposób zapisania niemal „na gorąco” doświadczenia walki o przetrwanie w getcie w niewielkim kresowym miasteczku Samborze. Kluczowe w tej analizie jest porównanie literackiego świadectwa, jakim są opowiadania Sandauera, ze świadectwem sensu stricto zapisanym przez niego w języku włoskim i wygłoszonym podczas konferencji w Turynie w 1983 r. Ten wykład to jedyny tekst, w którym Sandauer otwarcie opisał swoją pracę dla Judenratu, w opowiadaniach wykonywaną przez fikcyjne postaci: Edmunda i Jassyma. Analiza porównawcza została osadzona w kontekście realiów historycznych epoki. Atmosfera wewnątrz społeczności żydowskiej pragnącej rozliczeń z dawnymi pracownikami Judenratu czy żydowskiej policji nie sprzyjała ujawnianiu przynależności do nich. Mimo to ocalali dążyli do wypowiedzenia swojej traumy, także w formach literackich. Opowiadania w rodzaju napisanych przez Sandauera, zawierające wyłącznie żydowską perspektywę, pozbawione szerszych odniesień do politycznych aspektów okupacji Polski, nie znajdowały jednak zainteresowania wśród polskich czytelników zajętych konstruowaniem mitu o własnym bohaterstwie. Sandauer przemawiał ze „świata wyłączonego” (jeśli posłużyć się terminem Jerzego Jedlickiego) żydowskiego doświadczenia i żydowskiej pamięci do świata polskiego, gdzie nie spotykał się z szerszym zainteresowaniem ani zrozumieniem. Dopiero dziś, także na podstawie nieznanego dotąd włoskiego wykładu, jesteśmy w stanie przyjrzeć się bliżej drobnej roli Sandauera w Judenracie, a w tym, jak o niej mówił, zobaczyć nie tylko odbicie problemów natury psychologicznej, z jakimi borykali się ocalali, ale i problemów z polską pamięcią Zagłady.
6
Kubala, Konrad. "Opowiadanie o wojnie, opowiadanie o Polsce. Dynamika debaty o wojnie w Ukrainie oraz jej rola w polskim sporze politycznym". Władza Sądzenia, n. 23 (20 novembre 2022): 68–93. http://dx.doi.org/10.18778/2300-1690.23.05.
Testo completoAbstract (sommario):
Celem artykułu jest rekonstrukcja dynamiki, struktury i zakresu tematycznego informowania o wojnie. Przedmiotem narracji medialnych, do których się odnoszę, jest tocząca się wojna Rosji w Ukrainie. Punktem wyjścia była potoczna obserwacja dotycząca zmian w sposobie informowania i interpretowania wydarzeń wojennych w Polsce, kraju sąsiadującym z państwem w stanie wojny – Ukrainą. Choć są one nieuniknioną konsekwencją trwania rozciągniętego w czasie konfliktu zbrojnego, to interesujące wydają się funkcje, jakie na użytek polityki wewnętrznej i zewnętrznej zaczyna z czasem pełnić opowiadanie o wojnie. Przedmiotem analizy były audycje emitowane w publicznej i prywatnej stacji radiowej z udziałem elit modelowo reprezentujących wygenerowany politycznie podział na obozy Polski liberalnej i solidarnej. Z pomocą narzędzi analizy dyskursu rekonstruuję sposoby opowiadania o wojnie w interwałach czasowych pięćdziesięciu dni. Wskazuję na to, co się w nich zmieniło od momentu rozpoczęcia wojny 24.02.2022 roku po pięćdziesięciu, stu, stu pięćdziesięciu i dwustu dniach. Innymi słowy, staram się prześledzić proces rekonstrukcji tego opowiadania od skrajnej emocjonalności, przez „oswojenie wojny” i jej „profesjonalizację” po instrumentalizację. Jednocześnie rekonstruuję agendę tematyczną stopniowo przesłaniającą informacyjnie konflikt wojenny – wydarzenie, które początkowo zdenaturalizowało porządek informowania o rzeczywistości, uzyskując zrozumiały monopol na uwagę odbiorców.
7
Chojnowski, Przemysław. "„Nauczyć się sztuki przekładu”. Szkic do portretu Albrechta Lemppa (1953–2012)". Postscriptum Polonistyczne 32, n. 2 (22 gennaio 2024): 1–15. http://dx.doi.org/10.31261/ps_p.2023.32.21.
Testo completoAbstract (sommario):
Posługując się metodologią z obszaru Translator Studies, w artykule przedstawiono postać niemieckiego tłumacza i wybitnego popularyzatora literatury polskiej w Niemczech Albrechta Lemppa. Tekst ukazuje jego biografię językową (w odniesieniu do polszczyzny) i zarysowuje wizerunek translatora, wskazując na główne obszary jego działalności (polska proza końca XX i początku XXI wieku). Artykuł dowodzi, że Lempp należy do wąskiego grona osób, które lansując i tłumacząc powieści, opowiadania i eseje współczesnych polskich pisarzy, stworzył skuteczne i nowoczesne narzędzia do promowania literatury polskiej na świecie. Tekst dotyka zagadnień recepcji literackiej, kontekstów funkcjonowania literatury poza rodzimym systemem kulturowym, a zarazem jej doniosłego znaczenia w dialogu europejskim.
8
Hoszowska, Mariola. "„Chłop bez oświaty jest prawdziwym kołkiem w płocie” ." Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym 66, n. 2 (21 luglio 2023): 97–130. http://dx.doi.org/10.12775/klio.2023.013.
Testo completoAbstract (sommario):
Macierz Polska we Lwowie powstała w 1882 r. z inicjatywy Józefa Ignacego Kraszewskiego i była z jedną z najważniejszych galicyjskich fundacji wydawniczych nastawionych na edukację warstw plebejskich. Współpracował z nią wykształcony na Uniwersytecie Lwowskim i związany z Akademią Umiejętności w Krakowie oraz Uniwersytetem Jagiellońskim historyk i badacz dziejów Polski XVII stulecia, Wiktor Czermak (1863-1913). Spośród kilku opracowań przeznaczonych dla MP najwyższy poziom prezentowała rocznicowa praca o bitwie grunwaldzkiej, w której wybrzmiało przekonanie, iż Grunwald przyczynił się do umocnienia unii polsko-litewskiej i przyniósł w XV w. kolejne wielkie zwycięstwo nad Krzyżakami. Uczony sympatyzując z poglądami krakowskiej szkoły historycznej, potem narodowej demokracji, wysuwał na plan pierwszy dokonania wybitnych wodzów. Sięgał po zróżnicowane sposoby opowiadania o wydarzeniach przeszłości. Długa współpraca z Macierzą była wynikiem przeświadczenia o roli popularyzacji wiedzy w podnoszeniu kultury historycznej społeczeństwa. Przekonaniu wpojonemu przez mistrza K. Liskego uczeń pozostał wierny do końca życia. Jego twórczość potwierdza zarazem wysoką pozycję historii i historyków w społeczeństwie polskim przełomu XIX i XX w.
9
Jóźwiak, Jolanta. "Польские культурные мотивы в «Куда ж нам плыть?» Бориса Акунина и в переводе повести на польский язык". Roczniki Humanistyczne 68, n. 10 (22 dicembre 2020): 221–33. http://dx.doi.org/10.18290/rh206810-17.
Testo completoAbstract (sommario):
Polskie motywy kulturowe w „Dokąd płyniemy?” Borysa Akunina i w przekładzie opowiadania na język polski
Celem artykułu jest zaprezentowanie rezultatów indywidualnych wyborów tłumacza w procesie przekazu uwarunkowanych kulturowo elementów językowych z języka rosyjskiego do tekstu w języku polskim. Materiał ilustracyjny został zaczerpnięty z opowiadania Borysa Akunina „Куда ж нам плыть?” oraz tłumaczenia tekstu na język polski „Dokąd płyniemy?”. W procesie analizy została zastosowana metoda porównawczo-opisowa. W artykule zostały omówione różne sposoby przekazu jednostek w tak specyficznej sytuacji, jaką jest „podwójna” stylizacja. W rezultacie przeprowadzonej analizy można ocenić, w jakim stopniu decyzje tłumacza pozwoliły przekazać konotację kulturową i zachować w tekście przekładu funkcje pełnione przez analizowane jednostki przekładowe w tekście oryginału.
Польские культурные мотивы в «Куда ж нам плыть?» Бориса Акунина и в переводе повести на польский язык
Цель статьи ‒ представить результаты индивидуального выбора переводчика в процессе передачи культурно обусловленных языковых элементов с русского языка на польский язык. Материал был почерпнут из рассказа Бориса Акунина «Куда ж нам плыть?» и перевода текста на польский язык «Dokąd płyniemy?». В процессе анализа был использован сопоставительно-описательный метод. В статье рассматриваются различные способы передачи единиц в ситуации, когда стилизация касается языка, на который делают перевод, особенно в такой специфической ситуации как «двойная» стилизация. В результате проведенного анализа можно оценить, в какой степени решения переводчика позволили передать культурные коннотации и сохранить в тексте перевода функции, выполняемые рассматриваемыми переводческими единицами в тексте оригинала.
10
Łysko, Marcin. "Kodeks Makarewicza w ocenie środowiska tzw. młodych prawników w II Rzeczypospolitej Polskiej". Czasopismo Prawno-Historyczne 75, n. 2 (15 gennaio 2024): 37–53. http://dx.doi.org/10.14746/cph.2023.2.3.
Testo completoAbstract (sommario):
W okresie II Rzeczypospolitej Polskiej (1918–1939) środowisko tzw. młodych prawników dążyło do stworzenia systemu prawa opartego na tradycji i polskim duchu narodowym. Według tych kryteriów poddali oni ocenie kodeks karny z 1932 r., który był oryginalnym tworem polskiej myśli prawniczej. Ich zdaniem kodeks jako „w zasadzie surowy” mógł po wprowadzeniu sugerowanych przez nich zmian służyć prowadzeniu represyjnej polityki karnej. Jako przeszkodę w wymierzaniu surowych kar mających celu odstraszanie od popełniania przestępstw młodzi prawnicy postrzegali art. 54 kodeksu karnego, nakazujący uwzględniać sędziemu cechy indywidualne sprawcy. Młodzi prawnicy opowiadali się za wymierzaniem kar służących nie tyle poprawie sprawcy, ile ochronie społeczeństwa przed przestępczością. Koncepcja stosowania kodeksu karnego w duchu ochrony społecznej spotkała się jednak z ostrą ripostą jego twórcy Juliusza Makarewicza. Pod jej wpływem młodzi prawnicy odstąpili od krytyki rozwiązań kodeksu na rzecz podjęcia prac nad zmianą świadomości polskich sędziów.
11
Michta, Ewelina. "Uwagi Williama Davissona o XVII-wiecznej Rzeczypospolitej na podstawie Zielonych Dzieci Olgi Tokarczuk". Dydaktyka Polonistyczna 18, n. 9 (25 dicembre 2023): 234–51. http://dx.doi.org/10.15584/dyd.pol.18.2023.18.
Testo completoAbstract (sommario):
Olga Tokarczuk przykuwa uwagę czytelnika i uwrażliwia go na zjawiska skomplikowane, niejednoznaczne, często ukryte, a nawet metafizyczne. Pisarkę fascynuje szczególnie rzeczywistość wielorako pograniczna, zogniskowana na różnych manifestacjach dziwności, odmienności i nadzwyczajności. Należy przy tym zaznaczyć, iż polska kultura jest jednym z najistotniejszych problemów poruszanych przez tę wybitną pisarkę. Nic w tym dziwnego, gdyż tworzy ją człowiek, na którym z niezwykłą wnikliwością noblistka koncentruje swoją uwagę. Rozważania na temat szeroko rozumianej polskości w opowiadaniu Olgi Tokarczuk pod tytułem Zielone Dzieci to jedna z historii opisana przez autorkę w wydanym w 2018 roku zbiorze Opowiadania bizarne. W tym stylizowanym na pamiętnik autentycznej postaci historycznej dziele – szkocki lekarz, botanik i badacz osobliwości relacjonuje swoje obserwacje prowadzone na rubieżach Rzeczypospolitej. Czy ten peryferyjny kraj zdoła zainteresować go jakimś miejscowym fenomenem? Czy znajdzie kuszącą alternatywę dla targanych wojnami i klęskami społeczeństw ludzkich? Czy uda mu się powrócić z wyprawy do Francji? W artykule podjęta została próba charakterystyki XVII-wiecznej Polski, refleksja na temat tożsamości oraz granic, a także na temat miejsca człowieka w świecie natury.
12
Nowakowski, Jacek. "We władzy Peruna. Mitologia i wierzenia dawnych Słowian i ich współczesnych wcieleń w filmie polskim". Polonistyka. Innowacje, n. 16 (6 febbraio 2023): 67–82. http://dx.doi.org/10.14746/pi.2022.16.6.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł opisuje i analizuje ekranowy wizerunek Słowian obecny w rodzimym filmie w kontekście ich wierzeń i mitologii, przeważnie zderzonych z chrystianizacją ziem polskich. Filmowcy w większości utworów starali się łączyć perspektywę legendarną, fantastyczną z wydarzeniami i realiami historycznymi. Tak jest w adaptacji powieści I. Kraszewskiego Stara baśń dokonanej przez J. Hoffmana oraz filmach Gniazdo (gdzie ważna była kwestia ideologii państwa tzw. Polski Ludowej) i Krew Boga (w czasach współczesnych, bez trybutu płaconego władzy). W utworach, w których mowa o współczesnych losach dawnej mitologii spotykamy dwa modele. Niekiedy (w filmach Jana Jakuba Kolskiego z uniwersum Jańciolandu) słowiańskie wierzenia są ukryte pod dominującą religijnością katolicką, naiwną, ludową, która nie wyrugowała do końca dawnej wiary. Z kolei w cyklach telewizyjnych Legendy Polskie Allegro oraz Krakowskie potwory dla Netfliksa mamy do czynienia ze współczesnymi wcieleniami mitów i legend słowiańskich i ściśle polskich. W produkcji Allegro postawiono na pastisz i ludyczny charakter opowiadania, w serialu platformy streamingowej Netflix próbowano mówić językiem poważnym o obecności danych bóstw we współczesnej metropolii. Oba sposoby dały niedoskonałe artystycznie rezultaty, ale gatunkowo i fabularnie wskazują na kierunek, jakim podążyć mogą kolejne realizacje tematu.
13
Waingertner, Przemysław. "Ruch zetowy w Drugiej Rzeczypospolitej wobec zagadnienia roli państwa w gospodarce". Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku 25 (30 dicembre 2022): 53–65. http://dx.doi.org/10.18778/2080-8313.25.03.
Testo completoAbstract (sommario):
Przedmiotem artykułu jest przedstawienie i analiza poglądów przedstawicieli ruchu zetowego w Polsce międzywojennej na kwestię roli państwa w gospodarce. Początek ruchowi zetowemu dał zakonspirowany, niepodległościowy Związek Młodzieży Polskiej „Zet”, utworzony w 1886 r. Jeszcze w okresie zaborów stworzył on sieć organizacji społecznych, politycznych i kulturalno-oświatowych. W Drugiej Rzeczypospolitej zetowcy nadal kontrolowali liczne stowarzyszenia społeczno-polityczne, kulturalno-oświatowe i gospodarcze, wspierając równocześnie poczynania Józefa Piłsudskiego. Po przewrocie majowym 1926 r. weszli w skład obozu piłsudczykowskiego. Opowiadali się za wprowadzeniem systemu prezydenckiego. Propagowali wizję Polski jako państwa prowadzącego politykę prospołeczną. Byli orędownikami idei Rzeczypospolitej integrującej region Europy Środkowo- Wschodniej. Charakterystyczną cechą koncepcji ekonomicznych wypracowanych przez środowisko „Zetu” było akcentowanie konieczności zaangażowania państwa w gospodarkę. Miało ono wyrażać się w stosowaniu planowania ekonomicznego w skali ogólnokrajowej, wykorzystywaniu instrumentów interwencjonizmu gospodarczego, wreszcie – w posunięciach etatystycznych. Przywiązanie zetowców do zasady udziału państwa w życiu gospodarczym wynikało z ich stosunku do samej instytucji niepodległego polskiego państwa, w którym widzieli ,,najwyższy wytwór” narodu. Traktowali oni możliwość skutecznego kształtowania przez nie życia ekonomicznego jako dopełnienie wpływu instytucji państwowych w sferze politycznej i społecznej. Równocześnie działanie czynnika państwowego miało wpływać, według zetowców, na wyrównywanie szans społecznych, w konsekwencji – uzupełniać hasło demokracji politycznej ideą społecznej sprawiedliwości.
14
Janicka, Elżbieta. "„To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)". Studia Litteraria et Historica, n. 3–4 (31 gennaio 2016): 364–480. http://dx.doi.org/10.11649/slh.2015.021.
Testo completoAbstract (sommario):
“This was not America.” Michael Charles Steinlauf in conversation with Elżbieta Janicka (Warsaw – New York – Warsaw, 2014–2015)Born in Paris in 1947, Michael Charles Steinlauf talks about his childhood in New York City, in the south of Brooklyn (Brighton Beach), in a milieu of Polish Jewish Holocaust survivors. His later experiences were largely associated with American counterculture, the New Left, an anti-war and antiracist student movement of the 1960s (Students for a Democratic Society, SDS) as well as the anticapitalist underground of the 1970s (“Sunfighter”, “No Separate Peace”). In the 1980s, having undertaken Judaic Studies at Brandeis University, Steinlauf arrived in Poland, where he became part of the democratic opposition circles centred around the Jewish Flying University (Żydowski Uniwersytet Latający, ŻUL). In the independent Third Republic of Poland, he contributed to the creation of the Museum of the History of Polish Jews in Warsaw.Michael C. Steinlauf’s research interests focus on the work of Mark Arnshteyn (Andrzej Marek) and of Yitskhok Leybush Peretz, Yiddish theatre as well as Polish narratives of the Holocaust. The latter were the subject of his monograph Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust (1997, Polish edition 2001 as Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady). An important topic of the conversation is the dispute concerning the categories used to describe the Holocaust, including the conceptualisation of Polish majority experience of the Holocaust as a collective trauma. Controversies also arise in connection with the contemporary phenomena popularly conceptualised as the “revival of Jewish culture in Poland” and “Polish–Jewish dialogue.” Another subject of the conversation is Michał Sztajnlauf (1940–1942), Michael C. Steinlauf’s stepbrother. The fate of the brothers was introduced into the canon of Polish culture by Hanna Krall’s short story Dybuk (1995, English edition 2005 as The Dybbuk) and its eponymous stage adaptation by Krzysztof Warlikowski (2003). Looking beyond artistic convention, the interlocutors try to learn more about Michał himself. This is the first time the readers have an opportunity to see his photographs from the Warsaw Ghetto.The conversation is illustrated with numerous archival materials from periods before and after World War Two as well as from German-occupied Poland. „To nie była Ameryka”. Z Michaelem Charlesem Steinlaufem rozmawia Elżbieta Janicka (Warszawa – Nowy Jork – Warszawa, 2014–2015)Urodzony w 1947 roku w Paryżu, Michael Charles Steinlauf opowiada o dzieciństwie spędzonym w Nowym Jorku, na południowym Brooklynie (Brighton Beach), w środowisku ocalałych z Zagłady polskich Żydów. Istotna część jego późniejszych doświadczeń związana była z amerykańską kontrkulturą, Nową Lewicą, studenckim ruchem antywojennym i antyrasistowskim lat sześćdziesiątych (Students for a Democratic Society, SDS) oraz podziemiem antykapitalistycznym lat siedemdziesiątych („Sunfighter”, „No Separate Peace”). W latach osiemdziesiątych, w związku z podjęciem studiów judaistycznych na Brandeis University, Steinlauf przyjechał do Polski, gdzie stał się częścią środowiska opozycji demokratycznej, skupionego wokół Żydowskiego Uniwersytetu Latającego (ŻUL). W III RP miał swój udział w tworzeniu Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.Zainteresowania badawcze Michaela C. Steinlaufa ogniskują się wokół twórczości Marka Arnsztejna (Andrzeja Marka), Jicchoka Lejbusza Pereca, teatru jidysz oraz polskich narracji o Zagładzie, którym poświęcił monografię Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć Zagłady (2001, pierwodruk angielski 1997 jako Bondage to the dead: Poland and the memory of the Holocaust). Ważną część rozmowy stanowi spór dotyczący kategorii opisu Zagłady, w tym koncepcji polskiego doświadczenia Zagłady jako traumy zbiorowej. Kontrowersja nie omija zjawisk współczesnych, konceptualizowanych potocznie jako „odrodzenie kultury żydowskiej w Polsce” oraz „dialog polsko-żydowski”.Bohaterem rozmowy jest także Michał Sztajnlauf (1940–1942), przyrodni brat Michaela C. Steinlaufa. Historia braci weszła do kanonu kultury polskiej za sprawą opowiadania Hanny Krall Dybuk (1995) oraz teatralnej inscenizacji Krzysztofa Warlikowskiego pod tym samym tytułem (2003). Abstrahując od konwencji przekazu artystycznego, rozmówcy próbują dowiedzieć się czegoś więcej o samym Michale. Czytelniczki i czytelnicy po raz pierwszy mają możność zobaczyć jego fotografie pochodzące z getta warszawskiego.Rozmowa jest bogato ilustrowana niepublikowanymi dotąd archiwaliami sprzed drugiej wojny światowej i z okresu powojennego, a także z czasów okupacji hitlerowskiej w Polsce.
15
Garbowski, Christopher. "Polish self-scrutiny in Holy Week". Studia Filmoznawcze 39 (17 luglio 2018): 67–78. http://dx.doi.org/10.19195/0860-116x.39.5.
Testo completoAbstract (sommario):
POLSKA SAMOOBSERWACJA W WIELKIM TYGODNIUWielki Tydzień Andrzeja Wajdy z 1995 r., oparty na opowiadaniu Jerzego Andrzejewskiego o tym samym tytule, obrazuje szerokie spektrum polskich reakcji na zniszczenie warszawskiego getta w 1943 r. Co istotne, akcja rozgrywa się w dniach poprzedzających Wielkanoc, które dla chrześcijan są czasem wewnętrznej analizy i refleksji. Taka samokontrola związana jest z zakorzenioną w tra-dycji judeochrześcijańskiej świadomością dotyczącą ludzkich ograniczeń, wyraźnie zarysowanych w filmie. Znaczącym kontekstem tej autoanalizy polskiego społeczeństwa stał się nie tak odległy od premiery czas panowania komunistycznego reżimu, podczas którego przez dziesięciolecia niemożliwa była autentyczna dyskusja poruszająca drażliwe kwestie. Mimo iż w debacie publicznej starano się rozmawiać na trudne tematy, takie jak relacje polsko-żydowskie podczas drugiej wojny światowej, z początku miało to miejsce jedynie w wąskich kręgach. Korzystając ze zniesienia cenzury, Wajda próbował przedstawić tę delikatną problematykę szerszej publiczności. Nie była ona jednak do końca otwarta z powodu dopiero co upadłego komunizmu i związanymi z tym bolesnymi przemianami spo-łecznymi. Kwestie poruszone w Wielkim Tygodniu są szczególnie złożone, wymagają pewnej wiedzy o kontekście historycznym, w jakim są umiejscowione. Do właściwego zrozumienia filmu potrzebna jest świadomość politycznych realiów, w jakich powstawał.
16
Bracha, Krzysztof. "Być jak Ezechiasz król judzki. Władysław II Jagiełło pod Grunwaldem w świetle kazania De divisione Apostolorum z rękopisu klasztoru Paulinów na Skałce w Krakowie B23 z II połowy XV wieku". Roczniki Humanistyczne 71, n. 2 (27 marzo 2023): 79–101. http://dx.doi.org/10.18290/rh2301.5.
Testo completoAbstract (sommario):
Rękopis z II połowy XV wieku proweniencji Katedry Krakowskiej, dziś w zbiorach Biblioteki oo. Paulinów na Skałce w Krakowie, sygnatura B23 (=BSkałka/Kraków B23) zawiera dwie kolekcje Sermones de sanctis anonimowych autorów. W jednym z trzech zachowanych tam kazań De divisione Apostolorum, anonimowy kaznodzieja, na pamiątkę zwycięstwa z 15 lipca 1410 roku sprzymierzonych wojsk polskich króla Władysława II Jagiełło nad wojskiem Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem i obchodzonego w ten dzień w Królestwie Polskim w XV wieku święta wiktorii grunwaldzkiej, zamieścił krótką historię bitwy.
Długie opowiadanie o bitwie, wcielone do kazania, pełni w nim rolę moralizatorskiego historycznego egzemplum. Kaznodzieja porównywał króla polskiego Władysława II Jagiełłę do pobożnego i prawego króla judzkiego Ezechiasza, a przeciwstawiał niesprawiedliwemu i bezbożnemu królowi asyryjskiemu Sennacherybowi w związku ze starotestamentowym podaniem o wojnie między tymi władcami i zdobyciem Jerozolimy. W ten sposób relacja grunwaldzka polskiego kaznodziei wpisywała się w średniowieczną rocznicę zdobycia miasta przez krzyżowców w czasie I krucjaty dnia 15 lipca 1099 roku. W duchu moralizatorskim tłumaczył, że pokora polskiego władcy musiała zwyciężyć nad pychą Wielkiego Mistrza Ulricha von Jungingena.
Kazania grunwaldzkie wpisują się w zjawisko memoryzacji historii lub ogólniej pamięci historycznej w świetle źródeł nadal słabo w tym kontekście przebadanych, które otwierają dopiero swoje tajemnice i perspektywy heurystyczne.
17
Kulesza, Dariusz. "Julian Tuwim. Słowo o wyprawie Juliana albo dlaczego Tuwim nie został wieszczem". Bibliotekarz Podlaski. Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 41, n. 4 (20 dicembre 2018): 215–35. http://dx.doi.org/10.36770/bp.72.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł jest próbą opowiedzenia o wyjątkowej roli, jaką w literaturze polskiej odgrywał i wciąż odgrywa Julian Tuwim. Autor stara się osiągnąć swój cel, korzystając z dwóch narzędzi. Pierwszym jest wpisana w tradycję polskiej literatury, zwłaszcza poezji, rola wieszcza, zdezaktualizowana – na krótko – po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, ale jako punkt odniesienia użyteczna w stosunku do Tuwima ze względu na wyjątkowe znaczenie jego dzieł i osoby, zwłaszcza w dwudziestoleciu międzywojennym, ale także w latach 1939–1945 i po wojnie. Drugim narzędziem rozpoznawania i opisywania autora Kwiatów polskich jest tłumaczony przez niego epos Słowo o wyprawie Igora, wykorzystany w artykule do opowiadania o losie liderującego międzywojennym poetom antywieszcza.
18
Piotrowski, Igor. "Podróż do kresu mapy. Destrukcja kartografii jako dekonstrukcja – perspektywa pragmatyczna". Łódzkie Studia Etnograficzne, n. 60 (7 novembre 2021): 151–71. http://dx.doi.org/10.12775/lse.2021.60.09.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł dotyczy funkcjonowania map i ich wyobrażeń w warunkach wojennych na przykładzie polskiego materiału dotyczącego II wojny światowej. Punktem wyjścia jest relacja Mirona Biało- szewskiego zawarta w opowiadaniu Rajza dotycząca ucieczki jego rodziny we wrześniu 1939 roku w stronę granicy wschodniej. Opowiadanie wprowadza wątki, które są obecne w innych tek- stach okołowojennych i powojennych autora Pamiętnika z powstania warszawskiego, i które są interpretowane w kontekście innych źródeł (przede wszystkim literackich). Mapy używane podczas wojny miały wymiar propagandowy, dezorientowały zarówno swoich, jak i obcych użyt- kowników (czytelników). Okres wojenny oznacza ciągłe zapotrzebowanie na mapy oraz ujaw- nia deficyt przestawień kartograficznych, a jednocześnie ciągle zmieniająca się rzeczywistość obnaża ich bezużyteczność, w skrajnych przypadkach sprowadzając je do surowca wtórnego. Wojna jest stanem wyjątkowym, w którym proces dekonstrukcji kartografii zostaje przyśpie- szony. Jest to więc moment, w którym postulaty nurtu krytycznego w historii i teorii kartografii zostają spełnione, a pragmatyka dowartościowana. To użytkownik w konkretnej sytuacji dokonuje demaskacji racjonalnego umysłu stojącego za kartografią.
19
Konefał, Sebastian Jakub. "Piotr Szulkin: katastrofy logosu i absurdy istnienia". Kwartalnik Filmowy, n. 104 (31 dicembre 2018): 216–27. http://dx.doi.org/10.36744/kf.1871.
Testo completoAbstract (sommario):
Piotr Szulkin był jednym z najważniejszych twórców polskiego kina ostatniej dekady PRL, który w intrygujący sposób próbował także tworzyć „kino osobne” w realiach wolnej Polski. Niestety, autor ten do dziś nie doczekał się w naszym kraju dedykowanej mu monografii akademickiej ani antologii tekstów naukowych poświęconych jego dziełom (filmy, teatry telewizji, opowiadania literackie i obrazy). Z kolei artykuły popularnonaukowe na temat kina Szulkina skupiają się najczęściej na odczytaniach tego fenomenu polskiej kultury w kluczach politycznych, historiozoficznych bądź związanych z poetyką dystopii. A przecież zarówno fantastyczno-naukowa tetralogia reżysera, jak i kilka innych jego produkcji kinowych oraz telewizyjnych to pozycje, które wykraczają daleko poza te perspektywy. Filmy Szulkina można bowiem uznać za arcyciekawe przykłady kreatywnego czerpania z różnych tradycji myśli frankofońskiej (m.in. Foucault, Derrida, Baudrillard), estetycznych postaw poetyki absurdu i groteski (z Beckettem na czele), a także z tez wybranych antropologów i socjologów kultury (Girard czy Bauman). Oprócz tego typu tropów w swoim filmoznawczym upamiętnieniu zmarłego niedawno reżysera Konefał stara się również odnaleźć wątki i strategie narracyjne z dzieł Piotra Szulkina, które mogą się wydawać interesujące dla młodszego pokolenia widzów, nieznającego jego twórczości (autor bazuje tu na opiniach studentów gdańskiego filmoznawstwa oraz norweskich doktorantów z Arktycznego Uniwersytetu w Tromsø).
20
Sakowicz, Eugeniusz. "Pedagogiczny wymiar polskiej ludowej teologii i pobożności według Edmunda Bojanowskiego. Szkic do badań pedagogiczno-etnologiczno-religijnych". Zeszyty Naukowe KUL 60, n. 4 (21 ottobre 2020): 125–41. http://dx.doi.org/10.31743/zn.2017.60.4.125-141.
Testo completoAbstract (sommario):
Edmund Bojanowski wpisał się na trwałe nie tylko w dzieje XIX w. Kościoła katolickiego w Polsce, ale i w rzeczywistość współczesną. Pozostawił po sobie bogate materiały archiwalne, pozwalające poznać horyzonty i głębię jego myśli, odkryć oryginalność i aktualność (wtedy i dziś) jego planów i zamiarów, w których centrum zawsze usytuowany był drugi człowiek, najbardziej zaś dziecko. Opracował koncepcję pedagogiczną, kładąc nacisk na podstawy teoretyczne, praktyczne i organizacyjne tzw. ochron – przedszkoli, będących miejscami pracy nad wszechstronnym – integralnym rozwojem dzieci. To właśnie ze względu na tę instytucję założył Zgromadzenie Sióstr Służebniczek. Dorobek pisarski E. Bojanowskiego stanowią rękopisy, notatki z publikacji (książek, artykułów) innych autorów, zarówno jemu współczesnych oraz wcześniejszych. Wytrwały w poszukiwaniach, niestrudzony w sporządzaniu wypisów z lektur, gromadził materiały z wielu dziedzin nauki oraz kultury, w tym z zakresu folklorystyki i historii. W zbiorze archiwalnym znajdują się „dokumenty” mówiące o religijności ludowej, szkice żywotów świętych, formuły oraz teksty modlitw będące przykładem ludowej religijności. Rejestrował opowiadania, legendy, pieśni, piosnki. Zasób źródłowy E. Bojanowskiego ma wysoki walor poznawczy, rzec można – historyczny. Poprzez pracę dokumentalisty, pisarza służył on dziedzictwu kulturowemu Polski, będącej w jego czasach pod zaborami. Był heroldem suwerenności ojczyzny poprzez dzieło edukacji i wychowania dzieci. Ludowa teologia, którą E. Bojanowski znał bardzo dobrze oraz pobożność ludowa, którą praktykował była dlań nie tylko „miejscem teologicznym”, ale równocześnie swoistą przestrzenią wychowywania dzieci i w ogóle młodego pokolenia. Pedagogiczny wymiar polskiej ludowej teologii i pobożności uwyraźniał się w systemie wychowawczym opracowanym przez błogosławionego pedagoga. Oryginalność i specyfika ludowej teologii i pobożności była wyzwaniem dla E. Bojanowskiego i złożonego przez niego zgromadzenia zakonnego. Siostry Służebniczki wpajały dzieciom patriotyczny „ducha”, inspirowanego właśnie przez polską ludową teologię i pobożność. Wychowywały do polskości. Edukacja służyć miała zachowaniu języka i dziedzictwa kultury, a tym samym tożsamości narodowej. Ostatecznie zaś miała przyczynić się do odzyskaniu przez Polskę niepodległości,. Wierzenia, obrzędy i zwyczaje ludowe ujawniały szereg wychowawczych aspektów. Edmundowe ochronki pełniły ludoznawczą misję. Pozwalały odkryć, pielęgnować i utrwalać to, co było cenne właśnie w ludowej teologii i pobożności. E. Bojanowski akcentował w życiu ludu wiejskiego poczucie własnej wartości, posadowionej i ugruntowanej na bogactwie kultury religijnej i dawnych obyczajów. Ochronki miały być „strażnicami” rodzinnej tradycji i narodowych obyczajów. Teoria i pragmatyka pedagogiczna E. Bojanowskiego stanowi wyzwanie dla współczesnej pedagogiki. Prowadzenie badań pedagogiczno-etnologiczne-religijnych jest dziś nakazem chwili.
21
Klonowska, Barbara. "Gendering the Holocaust: Robert McLiam Wilson’s Manfred’s Pain and Marek Soból’s Mojry". Roczniki Humanistyczne 68, n. 5 (12 agosto 2020): 131–45. http://dx.doi.org/10.18290/rh20685-9.
Testo completoAbstract (sommario):
Płeć Holokaustu: Autopsja Roberta McLiama Wilsona i Mojry Marka SobolaArtykuł analizuje dwie powieści dotyczące Zagłady: Manfred’s Pain, czyli (w polskim przekladzie) Autopsję (1992), północno-irlandzkiego pisarza Roberta McLiama Wilsona i Mojry (2005) polskiego autora Marka Sobola jako przykłady prozy skoncentrowanej na kobiecym ciele, kobiecej wrażliwości i kobiecej wersji historii. Obie powieści wiążą ten temat z przemocą seksualną i podkreślają specyfikę kobiecego doświadczenia Holokaustu. Artykuł dowodzi, że spojrzenie na Zagładę z perspektywy płci i przedstawienie jej ‘kobiecej’ strony stanowi swoiste novum odróżniające te powieści od innych, zwykle ‘męskich’ narracji Holocaustu w literaturze polskiej i bardzo ‘męskich’ powieści Wilsona. Męskie doświadczenie, zwykle naturalizowane jako uniwersalnie ludzkie, jest przemieszczone w tych dwóch powieściach w kierunku kobiecej perspektywy. W przypadku Autopsji dokonuje się to poprzez zmianę proporcji: chociaż bohaterem i narratorem powieści jest mężczyzna, a postać kobieca stanowi zaledwie tło, to ta ostatnia okazuje się bohaterką równie ważną, a jej doświadczenie równorzędne z męskim. W powieści Sobola role są już odwrócone: to kobiece postaci wysuwają się na pierwszy plan jako bohaterki i narratorki, a opowiadania prezentują ich doświadczenie i ich punkt widzenia, przeznaczając dla męskich postaci rolę świadków. Skupiając się na losach kobiet, oba teksty opowiadają pozornie uniwersalne doświadczenie Holocaustu z perspektywy płci, zwracając uwagę również na jego płciowe uwikłanie.
22
Mazur, Elżbieta. "Literackie podróże, czyli o przestrzeni i miejscu w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku (na przykładzie poezji Adama Zagajewskiego i prozy Andrzeja Stasiuka)". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 56, n. 1 (31 marzo 2020): 311–30. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.56.16.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł dotyczy problemów tożsamości, poetyki miejsca i migracji oraz podróży w poezji Adama Zagajewskiego z tomów Jechać do Lwowa (Londyn 1985) i Ziemia ognista (Poznań 1994) oraz w prozie Andrzeja Stasiuka na przykładzie opowiadania Miejsce (Opowieści galicyjskie, Kraków 1995) i powieści Wschód (Wołowiec 2014). Autorka, odwołując się do wybranych tekstów obydwu twórców, prezentuje sposoby ukazywania przestrzeni w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku naznaczonej doświadczeniem migracji i komunizmu. Szkic analityczno-interpretacyjny zawiera także uwagi związane z organizacją procesu dydaktycznego, ponieważ omawiane tutaj utwory mogą być inspiracją do mówienia o procesach migracyjnych i wielokulturowości na lekcjach języka polskiego w szkole średniej.
23
Flisiak, Dominik. "Linia polityczna gazety „Przełom” Poalej Syjon Lewicy w latach 1946-1949". Facta Simonidis 14, n. 1 (31 dicembre 2021): 269–82. http://dx.doi.org/10.56583/fs.25.
Testo completoAbstract (sommario):
Poalej Syjon Lewica była ugrupowaniem reprezentującym skrajnie lewicowy odłam syjonizmu. Jej członkowie opowiadali się za sojuszem ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i doceniali zmiany zachodzące w powojennej Polsce. Aktywiści Poalej Syjon Lewicy optowali za powstaniem w Palestynie jednego, dwunarodowego państwa i z szacunkiem podchodzili do dorobku kultury języka jidysz. W powojennej Polsce stronnictwa żydowskie drukowały gazety w trzech językach: polskim, hebrajskim oraz jidysz. Gazeta „Przełom” była wydawana od 1946 do 1949 r. Adres wydawniczy znajdował się w Warszawie, numer gazety liczył średnio 12 lub 16 stron. Wśród osób publikujących artykuły byli m.in. Adolf Berman, Henryk Wasser oraz Leopold Weber.
24
Schnepf-Kołacz, Zuzanna. "„Write your story” – seria wydawnicza Makor Jewish Community Library". Zagłada Żydów. Studia i Materiały, n. 3 (1 dicembre 2007): 407–11. http://dx.doi.org/10.32927/zzsim.247.
Testo completoAbstract (sommario):
Seria „Write your story”, wydawana przez Makor Jewish Community Library: Halina Zylberman, Swimming under water, Melbourne 2001; Helen Leperere, Memoirs and reflections, Melbourne 2002; Hanna Ajzner, Hania’s war, Melbourne 2003; Gary Gray, A Spoonful of Soup and other stories, Melbourne 2003; Kitia Altman, Memories of Ordinary People, Melbourne 2003
„Holokaust domaga się słów, nawet jeśli zmusza do milczenia”. Autorzy australijskiej serii wspomnień przez wiele lat milczeli o swoich przeżyciach z czasów Zagłady – jedyny wyjątek stanowi Gary Gray, który wcześniej publikował krótkie opowiadania w prasie. Ich relacje, wydane na początku XXI wieku są głosem z bardzo daleka, świadectwem walki z niemożnością pamiętania i chęcią zapomnienia, to powrót do odległych czasów i miejsc. Na wydrukowanych w Australii stronach nie brakuje polskich imion i nazw miejscowości. Choć literom w angielskich tekstach brakuje polskich znaków i niekiedy występują błędy w pisowni, znajomo brzmią wyrazy: „kopiowy olowek”, „zasmazka”, „szwaczka”, „pierozki”, „magiel”... Polskie określenia i związane z nimi obiekty nadal żyją po wielu latach w pamięci autorów wspomnień.
25
Grzesik, Ryszard. "Chorwacja i Węgry w Kronice Węgiersko-Polskiej". Balcanica Posnaniensia. Acta et studia 26 (24 gennaio 2020): 73–81. http://dx.doi.org/10.14746/bp.2019.26.4.
Testo completoAbstract (sommario):
W Kronice węgiersko-polskiej, napisanej na przełomie lat 20. i 30. XIII w., można znaleźć informacje o Chorwacji. Odnotowano misję św. Pawła w Splicie, gdzie miał być biskupem przed swoją podróżą do Rzymu, gdzie znalazł śmierć męczeńską oraz zamieszczono opowiadanie o władcy chorwackim zabitym przez swoich poddanych. Pierwsze z powyższych opowiadań wykorzystuje motyw chyba popularny w średniowiecznej Dalmacji, że św. Paweł był rzeczywistym apostołem w tej krainie. Już Konstantyn Porfirogeneta wspomniał o obecności Apostoła w kontekście wysp adriatyckich, zaś Tomasz ze Splitu jawnie polemizował z tym przekonaniem. Drugie opowiadanie może odzwierciedlać tradycję o śmierci wielkomorawskiego władcy, która została zmitologizowana i pozbawiona kontekstu czasoprzestrzennego. Co ciekawe, węgierska droga do nowej ojczyzny została przedstawiona inaczej, niż w innych źródłach i w rzeczywistości. Węgrzy mieli przybyć nie z północnego wschodu, z ziem ruskich, lecz z południa, ze Sławonii. Północna część Sławonii miała zostać przemianowana na Węgry, co zdaje się odzwierciedlać przekonanie o geograficznej i gospodarczej jedności średniowiecznej monarchii węgierskiej.
26
Devi, Ananda, e Krzysztof Jarosz. "Wzgórza". Narracje o Zagładzie, n. 1(7) (18 maggio 2021): 213–21. http://dx.doi.org/10.31261/noz.2021.07.12.
Testo completo
27
Czarnecka, Mira Joanna. "Przekład pod patronatem". Półrocznik Językoznawczy Tertium 6, n. 1 (30 settembre 2021): 232–56. http://dx.doi.org/10.7592/tertium2021.6.1.176.
Testo completoAbstract (sommario):
Tematem artykułu jest zbadanie wpływu jaki może wywierać wydawca na sposób i zakres odzwierciedlenia w tekście przekładu elementów trzeciej kultury. Omówione zostaną kolejno: kwestia obcości w przekładzie, zjawisko elementów trzeciej kultury oraz zagadnienie funkcjonowania patronatu w systemie literackim. Badanie będzie miało formę analizy translatologicznej. Za materiał badawczy posłuży opowiadanie „The Room in Le Dragon Volant” ze zbioru "In a Glass Darkly", autorstwa XIX-wiecznego, irlandzkiego pisarza Sheridana Le Fanu oraz przekład utworu na język polski, „Pokój w gospodzie Le Dragon Volant”, autorki artykułu, pochodzący z tomu "W ciemnym zwierciadle". Omówiony zostanie sposób przekładu wybranych wtrętów francuskojęzycznych, zwrotu adresatywnego i dwóch realogizmów oraz zalecenia redaktora dotyczące sposobu ich transpozycji w języku polskim, jak również wynik uzgodnień pomiędzy redaktorem i tłumaczką oraz wpływ ostatecznego rozwiązania na poziom obcości tekstu docelowego. Artykuł zakończy prezentacja wniosków odnośnie wpływu wydawnictwa na przekład elementów trzeciej kultury i roli jaką tłumacz odgrywa w procesie ich adekwatnego odzwierciedlenia w języku docelowym.
28
Koc, Krzysztof. "Lekcje odwagi a pokusa milczenia". Polonistyka. Innowacje, n. 13 (31 maggio 2021): 109–26. http://dx.doi.org/10.14746/pi.2021.13.11.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł opowiada o potrzebie przemyślenia na nowo sposobu opowiadania w szkole o relacjach polsko-żydowskich w kontekście Zagłady. Analiza nowych tekstów niefikcjonalnych przybliżających los Żydów w okupowanej Polsce oraz stosunek Polaków do tych dramatycznych wydarzeń, dawniej i dziś, autorstwa Anny Bikont, Mirosława Tryczyka oraz Marcina Kąckiego skłania do zastanowienia nad celowością takiej refleksji i sposobem jej urzeczywistniania. Zaproponowana w artykule koncepcja czytania egzystencjalnego, służąca kształtowaniu obywatelskiego sceptycyzmu wobec narracji omijającej tematy trudne i przemilczane, wydaje się cenną lekcją odwagi, potrzebną, by zmierzyć się z ksenofobią, dyskryminacją i językiem nienawiści we współczesnym świecie.
29
Piechota, Dariusz. ""Księgi Jakubowe" Olgi Tokarczuk – (re)konstrukcje przeszłości z Sienkiewiczem i Prusem w tle". Bibliotekarz Podlaski Ogólnopolskie Naukowe Pismo Bibliotekoznawcze i Bibliologiczne 46, n. 1 (3 aprile 2020): 385–402. http://dx.doi.org/10.36770/bp.436.
Testo completoAbstract (sommario):
Księgi Jakubowe to powieść historyczna opisująca polskie społeczeństwo w XVIII wieku. Opowiadana przez pisarkę historia to rodzaj gry z dziewiętnastowieczną powieścią. Dlatego odwołuję się tutaj do powieści Prusa i Sienkiewicza, które miały ogromny wpływ na rozwój tego gatunku. Tokarczuk nie tylko interpretuje przeszłość poprzez historię, ale także dekonstruuje popularny mit wielokulturowej Polski, w którym wszyscy członkowie społeczeństwa reprezentujący inną kulturę i religię żyją w harmonii. Powieść Tokarczuk zrywa z XIX-wiecznym modelem narracji historycznej, w którym dominuje linearne przedstawienie historii. Dzięki wprowadzeniu wielu narratorów pochodzących z różnych środowisk i grup społecznych historia nie jest już spójna. Nieliniowa fabuła, subiektywna i wielopodmiotowa narracja przypomina palimpsest zbudowany z wielu opowieści, często przeplatanych, a czasem nawet wzajemnie się wykluczających. Przerwanie ciągłości narracji narusza konwencję spójności opowieści, a zadaniem czytelnika jest wydobycie wątków i motywów z powieści, a następnie połączenie ich ze sobą, dając im własną interpretację.
30
Obsulewicz, Beata K. "O „Damianie Capenece” Aleksandra Świętochowskiego. Zmagania z legendą". Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF – Philologiae 38, n. 1 (21 dicembre 2020): 57. http://dx.doi.org/10.17951/ff.2020.38.1.57-68.
Testo completoAbstract (sommario):
<p>Celem artykułu jest analiza debiutanckiego cyklu nowelistycznego <em>O życie</em> Aleksandra Świętochowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem utworu otwierającego tom. Rozważania koncentrują się na opowiadaniu <em>Damian Capenko</em>, ukazując jego związek ze światopoglądem drugiej połowy XIX wieku, literaturą tendencyjną. Autor proponuje interpretację utworu w świetle <em>Dumań pesymisty</em>, wcześniejszego cyklu wypowiedzi publicystycznych Świętochowskiego, jednego z najwybitniejszych twórców literatury pozytywizmu w Polsce. W wyniku przeprowadzonych analiz wyjaśniony zostaje związek tekstów z początkowymi ideami programu polskiego pozytywizmu, a także pozorna niespójność artystyczna cyklu.</p>
31
Paprotny-Lech, Magdalena. "Cybernetyka i ekologia. Pętle relacji Schulz-Onak". Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego 31 (21 novembre 2022): 1–15. http://dx.doi.org/10.31261/tpdjp.2022.31.15.
Testo completoAbstract (sommario):
W artykule przedstawiono próbę odczytania w szkole opowiadania Brunona Schulza Sierpień w kontekście innego utworu – e-tekstu Leszka Onaka zatytułowanego Cierniste diody. Autorka postuluje potrzebę wprowadzania literatury najnowszej na lekcje języka polskiego. Pokazuje sposoby oswajania trudnego tekstu Schulza i e-literatury. Główny pomysł przedstawionej interpretacji bazuje na tym, aby uwidocznić różnicę między dwoma światami przedstawionymi w tych narracjach (ogród, postać Tłui). Zestawienie fragmentów opowiadania i projektu Onaka ukazuje dwa sposoby opowiadania o człowieku i jego otoczeniu, a także związek człowieka i natury.
32
Kostecka, Weronika, Marta Niewieczerzał, Maciej Skowera e Karolina Stępień. "„Dla mnie opowieść zawsze jest wszystkim naraz – istnieje tylko i wyłącznie w momencie jej opowiadania”. Rozmowa z Witoldem Vargasem". Dzieciństwo. Literatura i Kultura 3, n. 2 (31 dicembre 2021): 97–115. http://dx.doi.org/10.32798/dlk.931.
Testo completo
33
Wiśniewska-Rutkowska, Lucyna. "Spinoza w twórczości Jerzego Żuławskiego". Studia Żydowskie. Almanach 12 (31 dicembre 2022): 97–111. http://dx.doi.org/10.56583/sz.1719.
Testo completoAbstract (sommario):
Artykuł dotyczy interpretacji myśli XVII-wiecznego holenderskiego filozofa — Barucha Spinozy przez polskiego pisarza oraz filozofa (z przełomu XIX i XX wieku) — Jerzego Żuławskiego. Baruch Spinoza (1632–1677) był potomkiem portugalskich Żydów sefardyjskich, którzy w XV wieku, po czystkach religijnych, wyemigrowali do Amsterdamu. Kształtował swoje poglądy filozoficzne w polemice z Kartezjuszem, dążąc do przezwyciężenia kartezjańskiego dualizmu na rzecz monizmu (panteizmu). Znaczący wpływ na poglądy holenderskiego myśliciela miał stosunek do judaizmu, dążenie do przewartościowania religijnej tradycji żydowskiej. Mimo że należy do najwybitniejszych przedstawicieli kultury europejskiej, nie zyskał sławy za życia. Jego Traktat teologiczno-polityczny został wpisany na indeks ksiąg zakazanych, zaś większość dzieł, łącznie z najważniejszym, tj. Etyką, wydano po śmierci autora. Żył w cieniu Kartezjusza i Blaise’a Pascala, a po śmierci na wiele lat całkowicie o nim zapomniano. Odkryli go na nowo w XIX wieku Johann W. Goethe, Gottfried J. Herder, myśliciele zainteresowani spinozjańskim panteizmem, którzy świadomie zacierali granicę oddzielającą filozofię od literatury. Zainteresowanie B. Spinozą w Polsce nie było tak duże jak Kartezjuszem czy Immanuelem Kantem, lecz także w naszym kraju holenderski uczony miał swoich zwolenników. Należał do nich przede wszystkim Jerzy Żuławski( 1874–1915) — polski poeta, pisarz, dramaturg, filozof, ale też taternik i legionista. Dzisiejszemu czytelnikowi kojarzy się on przede wszystkim z Trylogią księżycową, zwłaszcza jej pierwszą częścią Na srebrnym globie. O innych pracach J. Żuławskiego zazwyczaj wie się niewiele, chociaż zarówno ich liczba, jak i jakość jest imponująca. Pisarz nie zamknął się w jednym gatunku, pozostawił po sobie kilka tomów poezji, dramaty, powieści, opowiadania, eseje. Będąc Polakiem pochodzenia żydowskiego, znał dobrze język hebrajski, o czym świadczy jego polski przekład Ksiąg niektórych z żydowskich pism Starego Zakonu wybranych (1905). Wysoko oceniane są J. Żuławskiego przekłady fragmentów Biblii. Aleksander Brückner twierdził, że to raczej „transkrypcje niż przekłady” i zaliczył je do najcenniejszych prac tego pisarza. Żuławski posiadał gruntowne, profesjonalne wykształcenie filozoficzne. Ukończył na Uniwersytecie w Bernie (1897) studia filozoficzne, broniąc doktorat dotyczący problemu przyczynowości u Spinozy (Das Problem der Kausalität bei Sponoza). Praca została wydana w całości po niemiecku, natomiast po polsku ukazała się jej spopularyzowana wersja Benedykt Spinoza — człowiek i dzieło (1899). Dwa lata później, w 1901 roku, opublikował w „Przeglądzie Filozoficznym” obszerne streszczenie tej pracy. Mając filozoficzne wykształcenie uniwersyteckie zdobyte na renomowanym, szwajcarskim uniwersytecie, dobrze znał poglądy czołowych myślicieli tamtego czasu: Artura Schopenhauera, Fryderka Nietzschego, Eduarda von Hartmanna, i w jakiejś mierze nimi się inspirował, lecz najważniejszą jego inspiracją był Benedykt Spinoza. W niniejszym artykule postaram się przedstawić poglądy holenderskiego uczonego, zwłaszcza jego panteizm, w ujęciu młodopolskiego pisarza w perspektywie jego doświadczeń i przemyśleń zawartych głównie w książce Benedykt Spinoza – człowiek i dzieło.
34
Rzepnikowska, Iwona. "Piękna (nie)obecna, czyli Meluzyna w polskim folklorze bajkowym". Roczniki Humanistyczne 68, n. 7 (13 agosto 2020): 7–20. http://dx.doi.org/10.18290/rh20687-1.
Testo completoAbstract (sommario):
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o sposób funkcjonowania w polskim folklorze bajkowym i, szerzej, w rodzimej kulturze ludowej średniowiecznej powieści rycerskiej Historia o Meluzynie. Można mówić jedynie o pośredniej znajomości tej fabuły, o czym świadczy jej przeróbka literacka pt. Meluzyna, czyli panna z śląskiego wiatru (1947), autorstwa Stanisława Wasylewskiego. Pisarz powołuje się na ustalenia polskich badaczy folkloru, a także wskazuje na przekazywane drogą ustną opowiadania o tajemniczej dziewczynie, które były źródłem jego inspiracji twórczej. Utwór Wasylewskiego odzwierciedla jedynie pierwszą część francuskiego romansu, co prawdopodobnie wskazuje na rzeczywistą znajomość owej historii przez nosicieli tradycji ludowej. Istotne jest ponadto, że bohaterka utworu Wasylewskiego zostaje powiązana jedynie z żywiołem wiatru. Dlatego są podstawy, by sądzić, że w ten sposób pisarz odwołuje się do śląskich wierzeń, według których porywy gwałtownego wiatru były eksplikacją jęków nieszczęśliwej Meluzyny. Jak można przypuszczać, obszerna część Historii o Meluzynie, opowiadająca o przygodach synów niezwykłej matki, pozostała poza polem twórczej obserwacji pisarza ze względu na zbytnią złożoność fabularno-kompozycyjną.
35
Koziołkiewicz, Elżbieta. "Tokarczuk dla wszystkich. Adaptacja tekstu prozatorskiego do nauczania języka polskiego jako obcego na niższych poziomach zaawansowania". Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego 30 (25 novembre 2021): 45–63. http://dx.doi.org/10.31261/tpdjp.2021.30.04.
Testo completoAbstract (sommario):
Celem artykułu jest wskazanie, jak włączyć teksty prozatorskie do pracy z uczącymi się języka polskiego jako obcego na niższych poziomach zaawansowania (do B1 włącznie). Pierwszą część tekstu poświęcono przeglądowi dostępnych materiałów edukacyjnych i opracowań teoretycznych na temat literatury w glottodydaktyce. Na podstawie tych rozpoznań sformułowano ogólne założenia dotyczące wyboru utworów do nauczania języka polskiego — za wartościowe w nauczaniu uznano teksty współczesne oraz potencjalnie bliskie odbiorcom za sprawą uniwersalnych tematów i, w miarę możliwości, realiów. Podkreślono konieczność adaptacji tekstu do zajęć dydaktycznych (wskazując inne poświęcone temu zagadnieniu artykuły). Druga część szkicu stanowi praktyczny przewodnik po adaptacji utworu literackiego (tu: opowiadania Olgi Tokarczuk Pasażer z tomu Opowiadania bizarne) do nauczania języka polskiego jako obcego. Za szczególnie istotne w procesie adaptacji uznano ograniczenie ingerencji w tekst do niezbędnych zabiegów oraz wykorzystanie internacjonalizmów i synonimów. Wskazano również korzyści płynące z równoległej lektury więcej niż jednej uproszczonej wersji oryginału.
36
Oramus, Dominika. "The Maps of Inner Space: J. G. Ballard’s “The Reptile Enclosure” in the Light of R. D. Laing’s The Politics of Experience". Roczniki Humanistyczne 68, n. 11 (23 dicembre 2020): 211–24. http://dx.doi.org/10.18290/rh206811-13.
Testo completoAbstract (sommario):
Mapy kosmosu wewnętrznego. Opowiadanie J. G. Ballarda „The Reptile Enclosure” w świetle traktatu R. D. Lainga Polityka doświadczenia
W roku 1962 J. G. Ballard opublikował manifest artystyczny „Which Way to Inner Space?”, w którym postulował, by twórcy ambitnej science fiction odeszli od powtarzalnych historii o galaktycznych przygodach, a zajęli się kosmosem wewnętrznym człowieka. Dwa lata później pisarz opublikował opowiadanie „The Reptile Enclosure” („Wybieg dla gadów”, nie tłumaczone na polski), które, choć pozornie poświęcone umieszczeniu na orbicie nowego satelity, stanowi dogłębne studium kosmosu wewnętrznego – bezczasowej przestrzeni pradawnych instynktów Człowieka z Cro-Magnon, odziedziczonej przez współczesnych ludzi.
Artykuł interpretuje „The Reptile Enclosure” w kontekście tez Ballarda wyrażonych w manifeście oraz traktatu R. D. Lainga Polityka doświadczenia. Zarówno Ballard, jak i Laing starają się wytłumaczyć niezrozumiałe z pozoru ludzkie odruchy, odwołując się do przeszłości ewolucyjnej rasy ludzkiej, fizycznego i społecznego środowiska, które już nie istnieje, ale które – ich zdaniem – wciąż nosimy w pamięci genetycznej.
37
Neumann, Bernd. "Wielkanocna woda. Posłowie do tłumaczenia opowiadania Uwego Johnsona na język polski". Przegląd Zachodniopomorski 36 (2021): 429–34. http://dx.doi.org/10.18276/pz.2021.36-17.
Testo completo
38
Dzwonkowska-Godula, Krystyna. "Znaczenie pojęcia intymności i prawa do jej poszanowania w świetle doświadczeń rodzących kobiet". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, n. 79 (30 dicembre 2021): 81–104. http://dx.doi.org/10.18778/0208-600x.79.05.
Testo completoAbstract (sommario):
Przedmiotem zainteresowania w niniejszym artykule jest intymność w warunkach porodu – jak jest ona odczuwana przez rodzące, co decyduje o tym, że narodziny dziecka są dla nich intymnym wydarzeniem, co jest naruszeniem ich intymności. Zrealizowano badanie jakościowe, oparte na analizie opowieści porodowych, zebranych i upublicznionych przez Fundację Rodzić po Ludzku. Punktem wyjścia dla analizy były ustalenia, jak w języku polskim rozumiane jest pojęcie intymności, jakie ma ona znaczenie w procesach interakcji społecznych i komunikacji, z odczuwaniem jakich emocji wiąże się jej naruszenie, a także jak określa się ją i chroni w polskim prawodawstwie, w tym w przepisach określających prawa pacjenta. Przybliżono także wyniki badań realizacji prawa do intymności, poszanowania godności i podmiotowości w polskich placówkach położniczych. Analizując narracje kobiet, w których dzieliły się one swoimi przeżyciami i refleksjami dotyczącymi porodów, a także pobytów w szpitalu w związku z poronieniem, przyjęto, że wskaźnikiem naruszenia/poszanowania ich intymności są ich odczucia, wyrażane w opowieściach emocje, sposób opowiadania o doświadczeniu. Analiza porodowych opowieści pozwoliła na ustalenie, że intymność w czasie porodu wiąże się z poczuciem kontroli kobiety nad dostępem innych do jej ciała, jej wiedzą i zgodą dotyczącą czynności i medycznych interwencji, ingerujących w jej cielesność i przebieg porodu. Kluczowe jest także poszanowanie emocji, potrzeb, oczekiwań rodzącej przez personel medyczny, traktowanie jej z szacunkiem, jako osoby, podmiotu, pierwszoplanowej postaci w procesie porodu. Uwzględnianie i ochrona granic intymności jednostki wiąże się z uznaniem jej autonomii i sprawstwa oraz poszanowaniem jej osobistej godności.
39
Grodź, Iwona. "Wielka wiara, wielka miłość… Sacrum w kinie na przykładzie Matki Joanny od Aniołów Jerzego Kawalerowicza (1960)". Poznańskie Spotkania Językoznawcze, n. 34 (29 novembre 2018): 85–96. http://dx.doi.org/10.14746/psj.2017.34.6.
Testo completoAbstract (sommario):
Tematem artykułu jest film Matka Joanna od Aniołów w reżyserii Jerzego Kawalerowicza z 1960 roku, zrealizowany na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza (wyd. 1943). Nazwisko tego reżysera jest przywoływane przy okazji mówienia o nurcie psychologiczno-egzystencjalnym „polskiej szkoły filmowej”. Historycy filmu umieszczają je w jednym szeregu z działalnością artystyczną: Wojciecha Jerzego Hasa i Tadeusza Konwickiego. Celem tekstu jest zastanowienie się nad sposobem „opisywania” / przedstawiania przez Jerzego Kawalerowicza sacrum we wskazanym powyżej filmie.
40
Błaszkowska-Nawrocka, Marta. "Mój awatar krzyczy jak ja. Współczesne realizacje motywu sobowtóra w kilku polskich tekstach fantastycznonaukowych". Er(r)go. Teoria - Literatura - Kultura, n. 43 (30 dicembre 2021): 297–311. http://dx.doi.org/10.31261/errgo.9318.
Testo completoAbstract (sommario):
Celem tekstu jest przyjrzenie się kilku realizacjom motywu sobowtóra i ukazanie, w jaki sposób ta istniejąca w kulturze od wieków figura aktualizuje się w literaturze drugiej połowy XX wieku. Jaka jest relacja między tymi postaciami a tradycyjnie ujmowanymi doppelgängerami ukazującymi rozbicie i poczucie zagrożenia podmiotu? Czy zmiana, jaka zaszła w figurze sobowtóra, jest tylko powierzchowna, wynikająca z konieczności unowocześnienia wytartych motywów, czy też za taką modyfikacją postępuje również ewolucja przenoszonych znaczeń? Jako materiał badawczy posłużyły trzy polskie opowiadania fantastycznonaukowe, które powstały w obrębie różnych nurtów i w różnym czasie: “Holoman” Janusza Szablickiego i “Skasować drugie ja” Adama Hollanka oraz tekst “#Eudajmonia” Magdaleny Kucenty.
41
Sobota, Katarzyna. "Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 60, n. 1 (30 marzo 2021): 33–63. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.60.03.
Testo completoAbstract (sommario):
Niniejszy artykuł porusza problem relacji między bohaterem a miejscem w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta (1963). Autorka stawia tezę, że miejsca pojawiające się na kartach dzieł pisarza pełnią funkcję czynnika sprawczego wobec postaw, decyzji i zachowania postaci. Omawiane zagadnienie wpisuje się w zakres proponowanej w artykule nowej perspektywy badań nad dorobkiem autora Innego Świata. Opiera się ona na założeniach geopoetyki i ukazuje dokonania literackie pisarza przez pryzmat miejsca, rozumianego zarówno w wymiarze geograficznym, jak i literackim. W toku analizy i interpretacji opowiadania Herlinga-Grudzińskiego starano się wykazać, że tytułowy Most oddziałuje na los, zachowanie i postawę głównego bohatera. Część analityczną artykułu poprzedza prezentacja stanu badań nad problematyką przestrzeni w twórczości pisarza, szkic biograficzny autora Mostu uwzględniający jego doświadczenia związane z miejscami oraz krótka charakterystyka geopoetyki jako perspektywy badawczej, która, zdaniem autorki, umożliwi wydobycie nowych treści z niepowtarzalnego w literaturze polskiej dorobku współtwórcy paryskiej „Kultury”.
42
Ruszczyńska, Marta. "Opowiadania Sławomira Siereckiego. Zapomniane ogniwo kryminału retro w dobie PRL". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 66, n. 1 (30 giugno 2023): 197–212. http://dx.doi.org/10.18778/1505-9057.66.09.
Testo completoAbstract (sommario):
Główną tezą artykułu jest próba udowodnienia istnienia zapomnianego ogniwa kryminału retro w dobie PRL na przykładzie opowiadań Sławomira Siereckiego. W tym kontekście autorka interpretuje utwory, które ukazały się pod wspólnym tytułem Jutro przed północą. Znajdujemy w nich intertekstualny dyskurs z twórczością Conan Doyle’a, Arsena Lupina i kryminału amerykańskiego. Sierecki nawiązuje w ich obrębie do trzech odmian powieści detektywistycznej, prezentując kryminalne historie od końca XIX wieku aż po rok 1929. Analizowane opowiadania łączy formuła pastiszowych odniesień do wspomnianych twórców oraz towarzysząca im sceneria Trójmiasta (Gdańska, Sopotu i Gdyni). Historia nie tylko jest tu dekoracją, ale poddana zostaje ideologizacji w ramach prezentacji polityki historycznej, najbardziej widocznej w Szkatułce z Hongkongu. Autorka w swojej interpretacji opowiadań skupia się przede wszystkim na odczytaniu charakteru kryminalnego dyskursu, gdyż jest on głównym wyznacznikiem tej retropowieści i to dzięki niemu można uznać opowiadania Siereckiego za początkowe ogniwo kryminału retro w polskiej literaturze. Nieprzypadkowo ta ucieczka w przeszłość wiąże się z kryzysem powieści milicyjnej w schyłkowym okresie PRL.
43
Szabłowska-Zaremba, Monika. "Icchok Lejbusz Perec w polsko-żydowskiej prasie międzywojennej". Studia Żydowskie. Almanach 5, n. 5 (31 dicembre 2015): 103–18. http://dx.doi.org/10.56583/sz.487.
Testo completoAbstract (sommario):
Icchok Lejbusz Perec, klasyk literatury jidysz, był pisarzem obdarzonym wielką wyobraźnią poetycką, wrażliwością społeczną i etyczną. W niniejszym artykule omówimy dwie kwestie: pierwsza dotyczy publikacji jego prac w prasie polsko-żydowskiej. W połowie lat 30. XX wieku jego opowiadania i bajki dla dzieci ukazywały się w wielu czasopismach („Izraelita”, „Głos Żydowski”, „Nasz Przegląd”). Druga kwestia dotyczy wspomnień, artykułów, szkiców o Perecu autorstwa Szymona An-sky'ego, Szolema Ascha, Marca Chagalla, Henry’ego Kona, Mosesa Kanfera.
44
Holubnycha-Shlenchak, Yuliia. "Литературные и литературно-юмористические журналы в лагерях интернированных воинов Армии УНР в Польше (1921 – 1923 гг.): тематическая наполненность и специфика издания". Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne 5, n. 2 (5 febbraio 2020): 13. http://dx.doi.org/10.17951/we.2019.5.2.13-27.
Testo completoAbstract (sommario):
<p>Tematem artykułu jest jakościowa i ilościowa charakterystyka czasopism, wydawanych przez internowanych Ukraińców w polskich obozach w latach 1921–1923. Przebywający w trudnych warunkach oficerowie i żołnierze Armii URL potrzebowali zarówno wsparcia psychicznego, jak i informacji o sytuacji panującej w pozostałych obozach. Zadanie to z powodzeniem wypełniały liczne wydawnictwa ciągłe. Jednym z rodzajów były czasopisma literackie i humorystyczne. Tego typu wydania zawierały utwory literackie, wiersze, opowiadania, sztuki teatralne, wspomnienia żołnierzy, omówienia i recenzje, humoreski, anegdoty i inne. Artykuł jest oparty na źródłach archiwalnych, prasie obozowej oraz pracach historyków polskich i ukraińskich.</p>
45
Zaborski, Marcin. "„Byłeś dla nas posągiem ze stali...” – Józef Piłsudski: żałoba i pamięć na łamach czasopisma „Płomyk” (1935–1936)". Historia i Polityka, n. 39 (46) (20 aprile 2022): 9–28. http://dx.doi.org/10.12775/hip.2022.001.
Testo completoAbstract (sommario):
Nieśmiertelny wódz narodu, miły komendant, oswobodziciel, najlepszy syn Polski, ukochany dziadek. W ten sposób – między innymi – gazety opisywały Józefa Piłsudskiego po jego śmierci. Podkreślały, że niezłomnie walczył o wolność Polski, wyrwał ją z kajdan niewoli, a potem bronił jej granic, chroniąc Polaków przed wrogiem. Jak w połowie lat 30. XX w. pisały o tym czasopisma adresowane do dzieci i młodzieży? Autor szuka odpowiedzi na to pytanie, analizując kolejne wydania ukazującego się w tamtym czasie tygodnika „Płomyk”. Sprawdza, jaki obraz żałoby wyłania się z artykułów zamieszczonych w tym czasopiśmie. Bada, jak budowano, podtrzymywano i pielęgnowano pamięć o marszałku. Analizuje m.in. wiersze, opowiadania, wzmianki, listy przysyłane do redakcji oraz odpowiedzi redakcji na otrzymywaną korespondencję. W ten sposób próbuje zrekonstruować emocje, na które reagowali lub które próbowali wywołać autorzy tekstów publikowanych w „Płomyku”.
46
Janicki, Tadeusz. "Farmland and people as essential resources of Poland in the concepts of Polish agrarians (1931–1946)". Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, n. 2 (28 giugno 2019): 29–46. http://dx.doi.org/10.14746/ssp.2019.2.2.
Testo completoAbstract (sommario):
Agraryzm powstał w Niemczech w drugiej połowie XIX wieku, jednak największe wpływy osiągnął w przeważnie rolniczych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Środkowoeuropejski agraryzm był ideologią chłopów i głosił, że ziemia jest największym bogactwem narodu, rolnictwo najważniejszą gałęzią gospodarki, a chłopi najzdrowszą moralnie, a tym samym najcenniejszą częścią społeczeństwa. Agraryzm był ideologią personalistyczną, która głosiła koncepcję człowieka jako podmiotu życia społecznego i gospodarczego. Dlatego krytykował zarówno skrajny liberalizm, jak i totalitarne koncepcje ustrojowe oraz głosił koncepcję “trzeciej drogi rozwoju” pomiędzy kapitalizmem a komunizmem. Głównym celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kształtowania się i rozwoju polskiego agraryzmu oraz związanego z tym procesu transferu i recepcji wiedzy. W centrum analizy znajduje się koncepcja ziemi, człowieka i pracy sformułowana przez przedstawicieli głównego nurtu tej ideologii. W latach trzydziestych dwudziestego wieku polscy agraryści opowiadali się za reformą rolną i podziałem gruntów rolnych pomiędzy małe rodzinne gospodarstwa rolne, które ich zdaniem w optymalny sposób wykorzystywały ziemię, kapitał i pracę, czyli najważniejsze zasoby, jakimi dysponowała międzywojenna Polska.
47
Ożóg, Zenon. "Jan Andruszewski – zapomniany pisarz galicyjski. Rekonesans". Galicja. Studia i materiały 9 (28 dicembre 2023): 410–16. http://dx.doi.org/10.15584/galisim.2023.9.21.
Testo completoAbstract (sommario):
W artykule zaprezentowano biografię Jana Andruszewskiego – lekarza, społecznika i pisarza, oraz jego dorobek literacki, który powstawał w trzech pierwszych dekadach XX w. Był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktorem medycyny, pracował w Zakopanem, Lwowie, Kosowie i Smolinie. Wpływ na kształt jego twórczości literackiej miały nowe prądy artystyczne i estetyczne przełomu XIX i XX w. oraz najważniejsze środowiska artystyczne Młodej Polski, z którymi był związany w czasie studiów i pracy zawodowej – Kraków, Zakopane i Lwów. Tworzył głównie małe formy narracyjne (opowiadania, nowele, obrazki), napisał również powieść i był współautorem dwóch dramatów.
48
Fudala, Justyna. "Opowiadanie Nema povratka Miodraga Bulatovicia – tłumacz jako pośrednik między literaturą serbską a polską". Rocznik Przekładoznawczy, n. 12 (29 dicembre 2017): 117. http://dx.doi.org/10.12775/rp.2017.007.
Testo completo
49
Matâš, Ìrina. "Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni âk nadbannâ Ukraïnsʹkogo narodu ì častina svìtovoï arhìvnoï spadŝini". Archiwa – Kancelarie – Zbiory, n. 13 (15) (28 dicembre 2022): 87–119. http://dx.doi.org/10.12775/akz.2022.004.
Testo completoAbstract (sommario):
Współczesne pojęcie narodowego zasobu archiwalnego Ukrainy (Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni, NAFU) jest efektem ewolucji terminologicznej, której początek sięga porządku wprowadzonego w ZSRR leninowskimi dekretami archiwalnymi i pojęcia zjednoczonego państwowego zasobu archiwalnego Ukraińskiej SRR (Êdinij deržavnij arhìvnij fond URSR). Etapami tego procesu były funkcjonujące kolejno w ukraińskiej archiwistyce pojęcia państwowego zasobu archiwalnego Ukraińskiej SRR (Deržavnij arhìvnij fond URSR), państwowego zasobu archiwalnego ZSRR (Deržavnij arhìvnij fond SRSR) i zasobu archiwalnego Ukrainy (Arhìvnij fond Ukraïni). Analiza źródeł przekonuję, że archiwiści ukraińscy opowiadali się za niezależnością własnego dziedzictwa archiwalnego od centralnego kierownictwa radzieckiego. Termin „narodowy” ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla ustawodawstwa archiwalnego Ukrainy, ale także dla wielu innych krajów postsowieckich, ponieważ podkreśla ich tożsamość, prawo do samodzielnego określania dziedzictwa archiwalnego jako własności każdego narodu. Dlatego NAFU jest rozumiany jako złożony system informacyjny, składający się z materiałów archiwalnych odzwierciedlających historię życia duchowego i materialnego narodu ukraińskiego, mających wartość kulturową, będących własnością Ukraińców i Ukrainy oraz integralną częścią światowego dziedzictwa archiwalnego. W polskiej historiografii problematyka ukraińskich spraw archiwalnych jest przedstawiana w dość ograniczony sposób, głównie przez prace badaczy ukraińskich publikowanych w czasopismach naukowych (m. in. „Archeion” oraz „Archiwista Polski”) oraz w tomach materiałów z konferencji naukowych. Dlatego autorka szczegółowo analizuje istotę i skład NAFU, porusza problem digitalizacji jako narzędzia umożliwiającego udostępniania archiwaliów w warunkach ograniczeń pandemicznych ograniczeń i wojny rozpętanej przez Rosję przeciwko Ukrainie.
50
Nowak, Małgorzata. "Objaśnianie terminów religijnych w Ilustrowanym słowniku katechetycznym Beaty Boguszewskiej". Roczniki Humanistyczne 68, n. 6 (15 settembre 2020): 141–54. http://dx.doi.org/10.18290/rh20686-8.
Testo completoAbstract (sommario):
W artykule omawia się mikrostrukturę adresowanego do dzieci szkolnych Ilustrowanego słownika katechetycznego autorstwa Beaty Boguszewskiej (Wydawnictwo JUT, Szczebrzeszyn 2018), jednego z nielicznych tego typu leksykonów w Polsce. W zamierzeniu twórcy słownik, obejmujący 336 haseł, ma wyjaśniać podstawowe pojęcia teologiczne, terminy związane z modlitwą, liturgią oraz sakramentami i stanowić uzupełnienie wiedzy otrzymanej w czasie katechezy szkolnej. Sygnalizowany w tytule leksykonu kod ikoniczny ma charakter pomocniczy – w słowniku Boguszewskiej nie występują „czyste” definicje ikonograficzne. Artykuły hasłowe są zasadniczo pozbawione informacji językowych (sporadycznie pojawiają się uproszczone objaśnienia etymologiczne typu: słowo / wyraz pochodzi z języka x (i) oznacza…). W leksykonie przyjęto dyskursywny model objaśniania pojęć. Definicje (pełnozdaniowe, analityczne, pozbawione zbędnych elementów scjentystycznych) wkomponowane są w narracje (opowiadania) stanowiące artykuł hasłowy. Specyficzne opowiadania służą nie tylko oczekiwanemu od słownika objaśnianiu pojęć (funkcja nominatywna i deskryptywna), ale także ogólniejszemu kształceniu i wychowaniu człowieka wierzącego (funkcja wychowawczo-formacyjna). Odbiorca dzieła jest wyraźnie profilowany jako (prawdziwy) przyjaciel (Pana) Jezusa.