Littérature scientifique sur le sujet « Biblioteka fundacji Wiktora hr »

Międzynarodowa Komisja Współpracy Intelektualnej (a później Międzynarodowy Instytut Współpracy Intelektualnej) utworzona przy Lidze Narodów była odpowiedzialna za inicjowanie, organizowanie i koordynowanie międzynarodowej współpracy intelektualnej. W tym zakresie z Ligą Narodów współpracowały komisje narodowe. Polska Komisja Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej dokonała oceny stanu życia intelektualnego, którą przeprowadzono za pomocą badań ankietowych. Nawiązywanie współpracy odbywało się nie tylko na szczeblu krajowym, ale wiązało się z aktywną postawą organizacji lokalnych. Związek Polskich Towarzystw Naukowych we Lwowie (w tym Biblioteka Fundacji im. hr. Wiktora Baworowskiego) aktywnie uczestniczył w badaniach i sformułował konkretne oczekiwania dotyczące pomocy i współpracy międzynarodowej. W ten sposób Baworovianum mogło informować europejską opinię publiczną o swoich zasobach bibliotecznych i muzealnych oraz współpracować z Biblioteką Hoovera. Stało się to podstawą późniejszej współpracy międzynarodowej, polegającej nie tylko na korzystaniu z zasobów biblioteki (na miejscu i w wypożyczalniach międzybibliotecznych), ale także na publikowaniu źródeł i materiałów naukowych związanych ze zbiorami, a przede wszystkim na międzynarodowej wymianie publikacji z wieloma krajami.

The aim of this article is to present - from the perspective of the collected sources - the activities of the Library of count Wiktor Baworowski Foundation. The paper may contribute to the reconstruction of the library space, along with its equipment and activities (e.g., renovation works or purchase of furniture) conducted there to protect the book collection. The Baworovianum archives serve as a source, offering a new look at the functioning of the institution. In addition, the analysis and compilation of individual data provide information about the library’s cooperation with external bodies. The selection and review of sources made it possible to outline and systematise a number of issues previously not addressed by researchers. Those related to the work carried out also by the librarians in one of the most important foundation libraries in Lviv and Poland.

Przedmiotem badań podjętych w artykule była analiza mikrobiologiczna wszystkich XVII-wiecznych druków kazań pogrzebowych (84 woluminy) ze zbiorów Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie. Analizę stopnia zagrożenia mikrobiologicznego wykonano na drukach, które charakteryzowały się wyraźnym działaniem mikroorganizmów, tj. wszelkie zabrudzenia, liczne zaplamienia, przebarwienia czy deformacje papieru. Z wszystkich kolekcji pobrano próbki na obecność grzybów pleśniowych. Zastosowano metodę odcisku, wykorzystując sterylny wilgotny krążek bibuły o średnicy 5 cm, który był odciskany w miejscach charakteryzujących działalność mikroorganizmów. Pobraną próbkę przenoszono na szalkę Petriego z pożywką według receptury Czapek-Doxa. Tak przygotowane próbki inkubowano w cieplarce w temperaturze 28°C. Za optymalny przedział czasowy, po którym grzybnia zarośnie całą szalkę przyjęto 21 dni. Przeprowadzone badania oceny stopnia zagrożenia mikrobiologicznego wykazały, że w dwóch przypadkach średnica wzrostu grzybni wyniosła 3 cm po siedmiu dniach inkubacji, co stanowi 22% wszystkich badanych woluminów. Wywnioskowano zatem, że w badanym materiale jest obecność żywej grzybni, a co za tym idzie – dany obiekt klasyfikuje się do natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Pozostałe obiekty nie wymagają ingerencji. Ocena zagrożeń mikrobiologicznych została uzupełniona o jakościową analizę mikroorganizmów.

Przedmiotem badań były XVI-wieczne druki biblijne (15 wybranych kazań) z kolekcji Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie. Analiza stanu ich zachowania została przeprowadzona metodą stanfordzką. Jest ona statystycznym sposobem oceny stanu zachowania księgozbiorów, stosowanym w tym celu w większości badań nad zbiorami bibliotecznymi (papierem, blokiem książki, oprawą). W ocenie stanu zachowania papieru uwzględnia się jego zaplamienia, przebarwienia, stopień przedarcia oraz liczbę podwójnych zgięć. Oceniając blok książki, uwzględnia się stopień uszkodzenia szycia bądź klejenia, co wpływa na wzmocnienie kart w bloku. Z kolei przy ocenie oprawy bierze się pod uwagę trwałość tego połączenia oraz ogólny stan zachowania powierzchni oprawy. Łączna ocena tych trzech kryteriów umożliwia zaszeregowanie badanego egzemplarza do jednej z trzech kategorii: druki w bardzo stanie, druki wymagające prac konserwatorskich, druki w bardzo złym stanie, które należy wyłączyć z użytkowania. Przeprowadzona ocena stanu zachowania papieru, bloku i oprawy publikacji biblijnych z lwowskiej kolekcji pozwoliła zakwalifikować obiekty do poszczególnych kategorii: pierwsza – brak; druga – dziewięć egzemplarzy, co stanowi 60% całej próby; trzecia – sześć egzemplarzy, co stanowi 40% całej próby. Ocenę każdego druku poszerzono o dodatkowe badania wytrzymałościowe papieru oraz o ocenę stopnia zakwaszenia papieru. Papier pod względem wytrzymałości mechanicznej jest w bardzo dobrym stanie. Wyznaczenie pH papieru wykonywano metodą kontaktową z wykorzystaniem na pH-metru Elmetron CX-741, z elektrodą zespoloną EPX-3 z opcją automatycznego ustalenia końca pomiaru. W każdym druku pH zbadano w ośmiu punktach. Pięć punktów wyznaczono na stronie tytułowej, z tego cztery były zlokalizowane w narożnikach karty tytułowej, a jeden w środku. Trzy pozostałe pomiary wykonano na losowo wybranych kartach w bloku książki, dwa na obszarze niezadrukowanym, jeden na zadrukowanym. Wartość zmierzonego pH świadczy o niewysokim zakwaszeniu. Średnia pH badanych książek zawiera się powyżej pH 6, stąd obiekty o pH powyżej wartości 6 nie wymagają odkwaszania. Na podstawie wizualnej analizy zniszczeń biologicznych można stwierdzić, że księgozbiór w przeszłości nie był przechowywany w odpowiednich warunkach, o czym świadczą zniszczenia wywołane przez owady, a także zaplamienia i zacieki pochodzenia grzybowego.

Count Wiktor Baworowski planned to establish a Research Institute in Tarnopol to serve as an educational institution for the community of the south-eastern borderlands of the Republic of Poland. Therefore, the Executive Council undertook to organise a library and a museum in Tarnopol to aid popular science, self-education and popularisation of Polish culture among local residents. This article analyses the undertaken organisational work. An important stage was the selection of the library building; Baworowski left detailed plans for its construction and equipment. Finally, a decision was made to adapt the rooms of the so-called new castle in Tarnopol. The staff of the facility was also carefully selected: the library was organised by Tadeusz Landenberger, while Leon Popiel became the manager of the library and the museum. The Institute was supervised by the director of the Baworovianum in Lvov - Rudolf Kotula.