Literatura académica sobre el tema "Powieść rodzinna polska"

Powieści Marii Sadowskiej Sąsiedzi (1874) oraz Józefa Ignacego Kraszewskiego Sąsiedzi (1878) podejmują ten sam temat. Opisują spory między sąsiadami – szlachtą. Granice posiadłości ziemskich generowały ostre konflikty. Sąsiad był wrogiem. Sąsiedzi się nienawidzili, ale ich dzieci się kochały. Młoda generacja przemienia dawnych wrogów w rodzinę, co jest zapowiedzią dobrej przyszłości. Takie obrazy są metonimią sytuacji politycznej Polski. Autorzy przedstawiają w powieściach program solidaryzmu jako podstawę bytu narodu.

Hieronim Kajsiewicz (1812-1873) to niezwykła postać dziejów Polski i Kościoła XIX wieku, gorliwy kapłan i zakonnik, patriota, współzałożyciel Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego. Był mądrym i odważnym przełożonym generalnym, zupełnie wyjątkowym kaznodzieją - „Skargą XIX wieku”, kierownikiem dusz wielu wielkich Polek i Polaków, pisarzem religijnym, obrońcą Kościoła, papieża i rodziny, współtwórcą filozofii i teologii narodu oraz systemu wychowawczego zmartwychwstańców. Urodził się 7 grudnia 1812 roku w Słowikach na Litwie i wychowywał się w rodzinie głęboko religijnej oraz patriotycznej. We wczesnej młodości miał zupełnie inne play i marzenia na życie. Jego droga do pierwszej wspólnoty zmartwychwstańców miała swoje etapy, a pierwszy z nich zamyka wydanie jego „Sonetów” w Paryżu w 1833 roku, w których dał wyraz swoim przeżyciom z czasów powstania listopadowego i pierwszych miesięcy pobytu na emigracji, szczególnie w Paryżu. Uczył się w Rosieniach, a potem w Sejnach, gdzie w 1829 roku zdał maturę. Tam znacznie rozwinął swoje talenty, był niezwykle zdolny literacko i bardzo ambitny. Po maturze rozpoczął studia w Warszawie na Wydziale Prawa i Administracji. Z zamiłowania zaś do literatury i sztuk pięknych chodził na dodatkowe wykłady Kazimierza Brodzińskiego i Ludwika Osińskiego. Im też dawał do recenzji swoje utwory, za które bardzo go chwalili i pomagali mu je publikować w warszawskiej prasie literackiej. Kajsiewicz był również tłumaczem utworów Friedricha Schillera. Młody literat publikował także powiastki i powieści. Jedna z nich przyniosła mu sławę dzięki recenzji Maurycego Mochnackiego. Stawał się coraz bardziej rozpoznawalny w środowisku literackim, dlatego Jan Ordyniec zaproponował mu współpracę, mieszkanie i roczną pensję. Dotąd Kajsiewicz chciał być nie tylko prawnikiem, ale zapragnął być przede wszystkim poetą i publicystą, a nawet założyć własne pismo literackie. W okresie studiów zaprzestał praktyk religijnych i prowadził dość swobodne życie. Kiedy wybuchło powstanie listopadowe przyłączył się do niego bezzwłocznie. I właśnie wydarzenia z powstania zatrzymał w swoich sonetach. Dotyczą one między innymi jego udziału w Gwardii Honorowej przy generale Józefie Chłopickim, wizycie w domu z prośbą o błogosławieństwo od rodziców do walki w powstaniu, a także jego szlaku bitewnego, szczególnie pod Stoczkiem i Nową Wsią. Wiele w tych sonetach wyrazów miłości do najbliższej rodziny i małej ojczyzny na Litwie, a także myśli i przeżyć związanych po krwawej bitwie pod Nową Wsią, gdzie został niemal śmiertelnie ranny i wzięty do carskiej niewoli. Kajsiewicz przeżywał wówczas stan depresji spowodowany przekonaniem, że nie będzie już mógł być „użyteczny dla Ojczyzny”. Kiedy upadło powstanie został internowany w Tczewie, po czym wyruszył na emigrację. Tam nie tylko powrócił do gorliwości religijnej pod wpływem Adama Mickiewicza, ale rozeznał swoje powołanie kapłańskie i zakonne we wspólnocie „Domku Jańskiego”. W 1841 roku przyjął w w Rzymie święcenia kapłańskie rozpoczynając drogę realizacji charyzmatu zmartwychwstańczego.

Autor, odwołując się do utrwalonego w literaturze europejskiej (Platon, Thomas Hobbes, Giorgio Agamben) wyobrażenia grupy społecznej jako organizmu, w którym głowa symbolizuje ośrodek przywódczy, poddajeantropologicznej analizie grupę „śląskiej ludności rodzimej” (Marian Gerlich). Mocno utrwalone w jej obrębie tendencje odrębnościowe, czy wręcz separatystyczne, dają się opisać poprzez metaforę ciała pozbawionego głowy. To wyobrażenie wyrasta z tragicznych doświadczeń historycznych: śmierci księcia Henryka Pobożnego w czasie bitwy pod Legnicą (1241), egzekucji dokonanej na przywódcy śląskiej szlachty protestanckiej – Andrzeju Kochcickim (1634) i tajemniczej śmierci dyktatora III powstania śląskiego Wojciech Korfantego(1939). Osią rozważań jest analiza fragmentów młodopolskiego dramatu Jana Nikodema Jaronia Wojsko św. Jadwigi (1920), którego bohaterami są najbliżsi krewni księcia Henryka oraz ich późniejsze wcielenia (najważniejsze z nich to ostatnie – członków rodziny biorącej udział w powstaniu śląskim). WyobrażenieGórnego Śląska jako Zdekapitowanego Ciała, które, mimo iż pozbawione przywódcy, chce żyć osobno lub wyobrażenie tej samej grupy jako monstrum (smok w powieści Szczepana Twardocha zatytułowanej Drach) można traktować jako odzwierciedlenie tendencji autonomicznych w tym regionie. Taka wizja Śląska – jeśli nie autonomicznego, to przynajmniej się od reszty Polski różniącego, chociażby pamięcią kulturową (Jan Assmannn) – wyłania się także z rezultatów badań współczesnych socjologów (Marian Gerlich, Maria Szmeja).

Janina Perathoner-Weneda urodziła się w 1926 r. w Koninie i z tym miastem związała całe swoje życie. Po ukończeniu studiów pracowała w szkołach w Koninie, Kleczewie i Poznaniu. W 1956 r. wyjechała do Innsbrucka i poślubiła Wiktora Perathonera, jednak powróciła samotnie do Polski. W 1959 r. podjęła pracę w resortowej Szkole Górniczej (obecnie Zespół Szkół Górniczo-Energetycznych). W latach 1961-1973 była zastępcą dyrektora. W 1981 r. przeszła na emeryturę, ale pracowała jeszcze do 1994 r. Stworzyła cykl powieści parahistorycznych (ew. historycznych) poświęconych dziejom Konina i regionu. Była także autorką wierszy, utworów dla dzieci i tekstów publicystycznych. W 2012 r. przekazała miastu swój dom i rodzinne pamiątki. Zmarła w 2014 r. Janina Perathoner – Weneda (1926-2014) – Life and Work of the Konin Teacher and Writer: Janina Perathoner – Weneda was born in Konin in 1926 and tied her whole life to this town. Aftercompleting her studies, she worked in schools in Konin, Kleczew and Poznań. In 1956, she moved to Innsbruck and married Wiktor Perathoner, but returned to Poland alone. In 1959, she started working at the departmental Mining School (now the Mining and Energy School Complex). From 1961 to 1973 she was deputy director. She retired in 1981, but continued working until 1994. She wrote a series of parahistorical (or historical) novels about the history of Konin and surrounding areas. She was also the author of poems, poems for children and journalistic texts. In 2012, she donated her home and family belongings to the city. She died in 2014.

Niniejsza praca została poświęcona życiu i twórczości Cecylii Walewskiej – polskiej działaczce ruchu kobiecego, nauczycielce, publicystce i literatce. Celem pracy jest przedstawienie biografii pretekstowej na tle ówczesnych czasów niezwykle istotnej postaci dla polskiego ruchu emancypacyjnego, jaką była Walewska. Dotychczasowy stan wiedzy na temat kronikarki polskiego ruchu kobiecego był znikomy. Poza lakonicznymi biogramami i rozważaniami nad jej publicystyką i literaturą Walewska nie przyciągnęła uwagi badaczy i badaczek. Napisanie niniejszej rozprawy stało się możliwe i opiera się na znalezionym rękopisie pamiętnika bohaterki, prasie oraz materiałach rozproszonych w archiwach i bibliotekach w całej Polsce. Praca składa się, poza rozważaniami wstępnymi oraz zakończeniem, z trzech rozdziałów, bibliografii i aneksu. Ponadto została opatrzona licznymi ilustracjami, które do tej pory nie były publikowane i stanowią element uzupełniający narracji poszczególnych rozdziałów. Pisarka żyła na przełomie trzech epok, stąd dysertacja ma układ chronologiczny, który umożliwia pokazanie ewolucji jej postaw politycznych, publicystycznych, działalności emancypacyjnej, dydaktycznej i literackiej. Rozdział pierwszy przybliża temat dotychczasowo zupełnie nieznany, jakim jest genealogia rodziny Zaleskich h. Lubicz. Odwołanie się do korzeni pisarki pozwoliło przedstawić bardzo rozległe konotacje rodzinne, pokazujące środowisko, w jakim się wychowała. Kolejna część rozdziału przedstawia jej dzieciństwo i naukę. Edukację domową odbyła pod okiem Walerii z Hulanickich Thugutt, następnie idąc w ślady matki, wysłano ją do prywatnej szkoły żeńskiej, prowadzonej przez Karolinę Welinowiczównę. W międzyczasie rozpoczęła naukę gry na fortepianie pod okiem najwybitniejszego wówczas pedagoga muzycznego Rudolfa Strobla. W wieku 13 lat silna anemia nie pozwoliła jej kontynuować nauki. Roczną przerwę w nauce poświeciła na czytanie pism i powieści, w szczególności Narcyzy Żmichowskiej, które miały istotny wpływ na podjęcie przez nią edukacji w III Niemieckim Gimnazjum na prawie rządowym. Młoda pisarka w ten sposób uniknęła rusyfikacji oraz nadzoru władz, który wykraczał daleko poza mury szkolne. W 1875 r. w wieku 16 lat ukończyła gimnazjum, zdając maturę i tym samym uzyskała dyplom nauczycielki ze słownym wyróżnieniem. Z uwagi na to, że była Polką nie mogła otrzymać złotego medalu nagrodowego. W tym samym roku otrzymała patent nauczycielki muzyki ze specjalnością gry na fortepianie. Po śmierci ojca otrzymane wykształcenie przygotowało Walewską do pracy zawodowej, dzięki której mogła się utrzymać i pomóc rodzinie. Ostatnia część podrozdziału przybliża jej związek i życie ze Stanisławem Adamem Markiem Walewskim h. Kolumna. Drugi rozdział pracy przedstawia wstąpienie pisarki na salony towarzyskie oraz wpływ na nią przebywających w nich ówczesnych inteligentów warszawskich. Bywanie w salonach było zaszczytem i umożliwiło Walewskiej rozwój w sferze publicznej, nowe kontakty pozwalały na publikowanie tekstów w większej liczbie czasopism, co zwiększyło jej rozpoznawalność w świecie literackim. Wkroczenie na salony sprawiło, że z biegiem lat dotychczasowa nauczycielka języków i muzyki stała się postrzegana jako literatka związana z nurtem pozytywistycznym. W następnym podrozdziale została zaprezentowana działalność literacka i publicystyczna pisarki w latach 1877– 1914. W trzecim podrozdziale przybliżone zostały jej postawy polityczne i aktywność narodowa, a także zesłanie do Kurska za udział w nielegalnym pochodzie zorganizowanym dla uczczenia 100. rocznicy wybuchu powstania kościuszkowskiego. Kolejna część skupia się na przedstawieniu aktywności Walewskiej na rzecz ruchu kobiecego i kształcenia kobiet. Ostatnia część drugiego rozdziału prezentuje życie działaczki podczas Wielkiej Wojny, pokazując tym samym, z jakimi trudnościami musiała sobie radzić i jak wydarzenia wojenne wpływały na jej codzienność. Pierwsza część trzeciego rozdziału ukazuje Walewską w pierwszych latach niepodległości i jej pracę w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. W 1925 r. pisarka za działanie na polu opieki społecznej otrzymała order „Odrodzenia Polski” IV klasy. Tego roku przeszła na emeryturę i powróciła do działalności literackiej i publicystycznej. W tym okresie Walewska napisała, najbardziej cytowane przez ówczesnych badaczy kroniki ruchu kobiecego. Trzecia część trzeciego rozdziału omawia ewolucję postaw i poglądów politycznych, jaki dokonał się pod koniec życia pisarki. Przewrót majowy dokonany przez Józefa Piłsudskiego ostatecznie zaważył na odwróceniu się pisarki od prowadzonej przez niego polityki. Ostatnie lata życia przebywała w domu Sióstr Urszulanek w Warszawie. Zmarła w 1940 r. i została pochowana u boku swojego męża na cmentarzu powązkowskim.

Zarówno w polskiej, jak i czeskiej literaturze po roku 1989 wzrasta liczba narracji rodzinnych, które zdaniem wielu badaczy mogą z powodzeniem posłużyć jako pole do obserwacji społecznych przemian. Niniejszy artykuł podejmuje taką próbę w odniesieniu do dwóch powieści – Szopki Zośki Papużanki i Pod śniegiem Petry Soukupovej. Są one analizowane (w warstwie treściowej i językowej) w ujęciu porównawczym, a także – w duchu twierdzeń Agnieszki Mrozik, Anny Pekaniec i Evy Klíčovej – jako dokument dotyczący polskiej i czeskiej rzeczywistości oraz różnic w mentalności obu narodów. Opisano odmienny sposób, w jaki oba teksty dekonstruują mit szczęśliwej rodziny, ale również reprezentują szersze zjawiska kulturalno-społeczne – polską tradycję romantyczną oraz czeską ucieczkę od sfery publicznej w prywatną. An Oppressive Micro-World. The Picture of Family Relations in the Novels of Petra Soukupová and Zośka Papużanka Both in the Polish as well as in the Czech literature after 1989, the number of family narrative increases, which – according to many researchers – might be successfully used to observe social transformations. This article undertakes such attempt in regard to two novels – Szopka [Farce] by Zośka Papużanka and Pod śniegiem [Under the Snow] by Petra Soukupová. They are analysed (plot- and language-wise) from the comparative perspective, moreover – in accordance with the opinions of Agnieszka Mrozik, Anna Pekaniec and Eva Klíčová – they are treated as a document pertaining to Polish and Czech realities as well as the difference in both nations’ mentalities. Described were also a different methods, by which both texts deconstruct myth of happy family as well as represent a broader sociocultural phenomena – the Polish Romantic tradition and the Czech escape from the public into a private sphere.

Feliks Nowowiejski, autor muzyki do jednej z polskich pieśni narodowych „Rota” urodził się 7 lutego 1877 roku w Barczewie na Warmii. Wychowywał się w bardzo religijnej i patriotycznej polskiej rodzinie. Warmia należała wówczas do Prus, gdzie Polacy byli poddani bardzo intensywnej polityce germanizacyjnej. Dlatego w domu Nowowiejskiego można było używać języka polskiego, poza domem tylko niemieckiego. Spowodowało to, że dużo lepiej mówił po niemiecku niż po polsku – w następnych latach było to powodem oskarżania go o sprzyjanie Niemcom.Jego muzyczne zdolności i zainteresowania zostały odkryte już w młodości. Uczęszczał do Seminarium Musicum – Szkoły Klasztornej w Świętej Lipce. W 1898 r. otrzymał pierwszą nagrodę na konkursie „The British Musician” w Londynie za marsz „Pod sztandarem pokoju”. W tym samym roku rozpoczął studia muzyczne w Berlinie. W 1902 otrzymał nagrodę Meyerbeera za oratorium „Powrót syna marnotrawnego”. Nagroda ta zapoczątkowała wyjazdy artystyczne do Niemiec, Włoch, Francji i Belgii. Ten pobyt w obcych krajach obudził w nim świadomość narodową i polskość. Zaczął propagować polską muzykę i komponować własne pieśni patriotyczne. Od czasu skomponowania dwóch oratoriów „Quo vadis” (1903 na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem) i „Odnalezienie krzyża świętego” Nowowiejski był znany w Europie i obu Amerykach. W 1909 został powołany na stanowisko dyrektora muzycznego Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. W 1910 Nowowiejski skomponował muzykę do wiersza Marii Konopnickiej „Rota”. Piosenka powstała z okazji odsłonięcia Grunwaldu Pomnik, podczas obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem.W 1911 ożenił się z Elżbietą Mironow – Mirocką, która dała mu pięcioro dzieci. W 1914 ponownie wyjechał do Berlina, gdzie pracował jako profesor kompozycji w „Konserwatorium”. Pracę tę przerwała I wojna światowa. Jako obywatel pruski został powołany do wojska. Po wojnie dał liczne koncerty, na których wykonał polskie pieśni narodowe i kompozycje patriotyczne. Z tego powodu nie został przyjęty do Akademii Muzycznej w Berlinie.W 1919 wrócił na Warmię, gdzie brał udział w narodowych plebiscytach na Warmii i Mazurach. Dał koncert poparcia dla Komitetu, który walczył o przyłączenie tych regionów do państwa polskiego. Wśród uczestników koncertu byli m.in. nuncjusz papieski Achilles Ratti (późniejszy papież Pius XI) oraz Ignacy Jan Paderewski.Po plebiscycie, który był dla państwa polskiego niekorzystny, Nowowiejski wyemigrował do Poznania, gdzie objął posadę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie pracował do 1927 roku. W Poznaniu skomponował liczne utwory muzyki patriotycznej, m.in.: „Hymn Powstańców Śląskich”, „Hymn do Polaków za granicą”, „Marsylianka Wielkopolska”. W Poznaniu powstała też słynna opera „Legenda Bałtyku”. W 1936 otrzymał Nagrodę Honorową Związku Polskich Chórów i Zespołów Instrumentalnych za umacnianie kultury muzycznej w Polsce.Szczególną rolę w życiu Nowowiejskiego odgrywała muzyka religijna – na wszystkich etapach jego kariery komponował utwory religijne, a nawet liturgiczne. Był głęboko wierzącym i praktykującym katolikiem. W uznaniu zasług na tym polu został mianowany przez papieża Piusa XI szambelanem papieskim. W 1936 został także odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez gestapo. Po przesłuchaniu został zwolniony, ale w obawie przed prześladowaniami ukrywał się. W końcu wyjechał do Krakowa, gdzie mimo trudnych warunków życia kontynuował pracę. Niestety, w grudniu 1941 wylew krwi do mózgu uniemożliwił mu dalszą pracę.Po wojnie Nowowiejski wrócił do Poznania, gdzie zmarł 18 stycznia 1946 r.Jego przyjaciel, kardynał August Hlond SDB, pożegnał go po raz ostatni w poznańskim kościele parafialnym. Jego ciało spoczęło na poznańskiej „Skałce”.

Niezwykłą historię hrabiny Diny Almy de Paradedy, która ostatnie tygodnie życia spędziła w Breslau, jak nazywano wówczas leżący w obrębie Cesarstwa Niemieckiego Wrocław, świat niemieckojęzyczny poznał za sprawą Jensa Doblera, który w 2010 r. ponownie wydał i opatrzył posłowiem napisaną ponad 100 lat wcześniej powieść Waltera Homanna pt. „Tagebuch einer männlichen Braut” („Pa­mięt­nik męskiej narzeczonej”), inspirowaną losami de Paradedy. W tym to posłowiu można odnaleźć zestawienie nielicznych pewnych faktów, przeplatanych z niewyjaśnionymi tajemnicami i domysłami dotyczącymi życia samozwańczej komtesy. Nie wiadomo, czy urodzona jako Alfred (bądź Alfredo) H. (a może P.?) Dina faktycznie miała szlacheckie pochodzenie; kim był jej biologiczny ojciec i czy na­prawdę był hiszpańskim konsulem w Rio de Janeiro; jaka relacja łączyła ją z jej ojczymem, nie­mieckim lekarzem, który poślubił pewną owdowiałą Brazylijkę; czy ukochany Diny znał jej sekret, a zaręczyny zerwał tylko ze względu na reakcję i naciski ze strony jego rodziny; i wreszcie, kto i dlaczego złożył donos na hrabinę. Pewnym jest natomiast, że tragiczna historia jednej z pierwszych znanych z imienia i nazwiska osób trans* w Europie Środkowej poruszyła opinię publiczną nie tylko w Niemczech, ale i m.in. w Stanach Zjednoczonych czy Nowej Zelandii. Oprócz licznych artykułów pra­sowych, nierzadko podających sprzeczne informacje i przez to utrudniających dokładną rekonstrukcję tamtych wyda­rzeń, w druku pojawiły się też co najmniej dwie powieści inspirowane losami „męskiej narzeczonej” z Wrocławia, w tym właśnie utwór Homanna, i to już w parę miesięcy po skandalu wy­wołanym jej samobójczą śmiercią, co niewątpliwie świadczy o medialnej nośności i popularności tej historii. Ja sam natknąłem się na nią w trakcie badań do pracy doktorskiej na temat życia osób nie heteronor­matywnych na przełomie XIX i XX wieku oraz w okresie międzywojennym na byłych terenach nie­mieć­kich, obecnie należących do Polski.

Głównym celem dysertacji jest redefinicja gatunku sagi rodzinnej – skonfrontowanie najnowszych reprezentacji literackich z modelem sagi i rozszerzenie definicji tak, by otwierała się na kulturową ewolucję gatunku. Dysertacja obejmuje materiał badawczy w postaci dwunastu powieści i jednego zbioru opowiadań o tematyce rodzinnej. Podstawę metodologiczną stanowi genologia kulturowa, która pozwala rozszerzyć perspektywę literaturoznawczą o wątki z dyscypliny nauk o kulturze i religii. Część pierwsza to teoretyczne wprowadzenie zawierające zarys genologii kulturowej, historię gatunku sagi oraz zarys obrazu rodziny w kulturze, w tym w literaturze polskiej. Analityczną część rozprawy otwiera wprowadzenie dotyczące arcynarracji rodzinnej. Analizowane są utwory literackie o tematyce rodzinnej z dwóch grup sag. Pierwsza, określona jako sagi powieściowe konwencjonalne, obejmuje popularne kobiece sagi powieściowe: Małgorzaty Kalicińskiej, Ałbeny Grabowskiej oraz Ewy Madeyskiej, które w znacznym stopniu kontynuują tradycyjną linię gatunku. Do drugiej grupy, sag powieściowych kontestacyjnych, należą utwory polemizujące z tradycyjnym modelem sagi: "Piaskowa Góra" Joanny Bator, "Włoskie szpilki" i "Szum" Magdaleny Tulli, "Chochoły" Wita Szostaka oraz "Saturn" Jacka Dehnela. Analiza wskazanych reprezentacji literackich pozwala pokazać dwie drogi ewolucji gatunku. Pierwsza stanowi kontynuację tradycyjnego modelu sagi rodzinnej, najpopularniejszego w końcu XIX i na początku XX wieku – należące do niej reprezentacje literackie (sagi konwencjonalne) zachowują wierność wypracowanemu wówczas modelowi rodziny i powielają większość elementów z zakresu poetyki. Na drugiej drodze rozwoju sagi znalazły się utwory (sagi kontestacyjne), które czerpią z tradycji genologicznej, ale jednocześnie dokonują jej krytycznej reinterpretacji. Ostatnia część dysertacji zawiera propozycję wprowadzenia dla takich reprezentacji sag rodzinnych terminu „antysaga”, dotąd niefunkcjonującego w dyskursie naukowym w sposób uporządkowany i niemającego definicji.
The main purpose is to redefine the family saga genre – the latest literary representations were confronted with the saga model that functions in the literary genology; the definition was expanded in order to open it up to the cultural evolution of the genre, not only in the field of subject but also poetics. It includes analysis of twelve novels and one set of short stories. In this research the cultural genology, in which there are elements of cultural studies serves as a key methodology. The first part is a theoretical introduction to cultural genology (the history of the saga, the image of the family in culture…). The analytical part begins with an introduction on the family narrative. Analyzed family sagas are divided into two groups: conventional and contentious. The first group includes so-called popular female saga: by Małgorzata Kalicińska, Ałbena Grabowska, Ewa Madeyska, which continue the traditional line of the genre. The second group includes works that argue against the traditional saga model: by Joanna Bator, Magdalena Tulli, Wit Szostak, Jacek Dehnel. The analysis of the literary representations shows two ways of evolution of the genre. The first one is a continuation of the traditional family saga model. They are also based on the same elements of poetic structure. Literary works from the second group of sagas refer to the genological tradition, but at the same time they serve as its critical reinterpretation. The last part of the dissertation introduces the term "anti-saga" for such representations of family sagas.