Academic literature on the topic 'Stosunki międzynarodowe Rosji'

Stosunki polsko-rosyjskie należą do najtrudniejszych i najbardziej złożonych sąsiedzkich relacji w Europie. Są one trudne szczególnie dla Polski, ale dla Rosji także są skomplikowane. Nad wzajemnymi stosunkami ciąży trudna historia, na przestrzeni której Polska częściej doświadczała dominacji rosyjskiej, padając ofiarą imperialnej polityki Rosji. Te negatywne doświadczenia zrodziły w elitach obu krajów wzajemną podejrzliwość i nieufność. Po upadku komunizmu i rozpadzie Związku Sowieckiego, Polska obrała kurs na integrację ze strukturami euroatlantyckimi – z NATO oraz Unią Europejską. Akcesja Polski do NATO miała wzmocnić jej bezpieczeństwo narodowe oraz pozycję międzynarodową, chroniąc ją przed potencjalnym neoimperializmem rosyjskim, i czyniąc istotnym elementem (szczególnie w Europie Środkowo-Wschodniej) monocentrycznego, zdominowanego przez USA, porządku globalnego. Podejmowane w latach 90. XX wieku przez Rosję oraz Zachód próby wzajemnego porozumienia zakończyły się niepowodzeniem. Rosja obawia się amerykańskiej hegemonii w świecie i dalszej swojej marginalizacji, sprzeciwiając się rozszerzaniu NATO na wschód. Natomiast Polska oraz kraje bałtyckie obawiają się wojskowych reakcji Moskwy, np. działań w Gruzji i na Ukrainie. Takie usytuowanie Polski i Rosji w światowej geopolityce powoduje, że ich interesy kolidują ze sobą. Polska, chcąc zwiększyć swoje bezpieczeństwo, zacieśnia współpracę z Waszyngtonem, stara się aktywnie uczestniczyć we wszystkich projektach amerykańskich realizowanych pod auspicjami NATO w odniesieniu do Europy Środkowo-Wschodniej. Takim projektem jest budowa natowskiego systemu obrony przeciwrakietowej na terytorium Polski, co budzi poważne zastrzeżenia ze strony Rosji. W artykule został przedstawiony stosunek Rosji i Polski do tworzenia obrony przeciwrakietowej NATO. Przeanalizowano obustronną percepcję, argumentację, obawy oraz metody osiągania celów w negocjacjach w kwestii budowy amerykańskiej tarczy antyrakietowej.

Upadek ZSRR, jako podmiotu prawa międzynarodowego i ważnego bytu geopolitycznego, doprowadził do ostatecznego zakończenia zimnej wojny i demontażu dwubiegunowego systemu stosunków międzynarodowych. Federacja Rosyjska jako prawno-międzynarodowy sukcesor i kontynuator Związku Radzieckiego, zdegradowana do rangi mocarstwa drugiej kategorii, znalazła się w obliczu obiektywnej konieczności opracowania nowych zasad polityki bezpieczeństwa i doktryny wojennej. Straciła aktualność dotychczasowa, koalicyjna radziecka doktryna wojenna. W rezultacie, już w nowej sytuacji geopolitycznej i geostrategicznej, przygotowano koncepcje bezpieczeństwa narodowego oraz kolejne doktryny wojenne (1993 r., 2000 r., 2010 r., 2014 r., 2015 r.). Zarówno w koncepcjach polityki zagranicznej, jak i w innych oficjalnych dokumentach opracowanych od początku ostatniej dekady XX wieku, do 2010 r., wskazywano na rolę Rosji jako mocarstwa światowego, posiadającego globalne interesy. Podkreślano także znaczenie rosyjskiego potencjału wojskowego, w tym broni jądrowej, jako istotnego elementu międzynarodowego układu sił. Jednocześnie zawarowano sobie prawo do użycia broni masowego rażenia w razie zagrożenia bezpieczeństwa państwa. W kolejnych doktrynach wojennych poszerzano katalog zagrożeń, o roszczenia terytorialne wobec Rosji, konflikty lokalne w pobliżu jej granic i zewnętrznych granic Wspólnoty Niepodległych Państw. Szczególną uwagę zwracano na bloki i sojusze wojskowe. Ich powiększanie i przybliżanie do granic Rosji traktowano, jako nadzwyczajne niebezpieczeństwo. Czynnikiem, który mógłby je umocnić, był system tworzony przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Początkowo zakładano, że w dającej się przewidzieć przyszłości nie ma groźby agresji na szerszą skalę. Podkreślano również, że Rosja nie traktuje a priori żadnego państwa jako przeciwnika. Dlatego też deklarując gotowość do odparcia siłą napaści zewnętrznej, nie wskazywano na potencjalnego agresora. Dopiero w doktrynie wojennej z 2010 r., jednoznacznie wskazano na najważniejsze zagrożenie zewnętrzne bezpieczeństwa Rosji. Odniesiono je do NATO podkreślając, że dąży ono do przyznania sobie globalnych funkcji, z naruszeniem prawa międzynarodowego oraz przybliżenia swojej infrastruktury wojskowej do granic Federacji Rosyjskiej. W związku z tym, w kategoriach zagrożenia potraktowano poszerzenia NATO o państwa Europy Środkowo-Wschodniej oraz amerykańskie plany budowy tarczy antyrakietowej w tym regionie. Rosja zastrzegła sobie prawo do użycia broni jądrowej w odpowiedzi na agresję z zastosowaniem broni jądrowej i innych rodzajów broni masowego rażenia oraz w przypadku agresji konwencjonalnej, gdy zagrożone będzie istnienie państwa. Z drugiej strony, eksponując nadrzędne znaczenie prawa międzynarodowego, deklarowała wolę zapewniania bezpieczeństwa całej społeczności międzynarodowej, z poszanowaniem postanowień Karty NZ. Treść doktryn wojennych stanowi potwierdzenie mocarstwowych aspiracji Rosji, jako państwa biorącego aktywny udział w budowie nowego ładu międzynarodowego. Natomiast w praktyce Rosja odchodząc od polityki reaktywnej do konkretnych działań, stosuje środki naruszające podstawowe zasady i normy prawa międzynarodowego.

Celem tego artykułu jest ukazanie z perspektywy neorealizmu implikacji pozimnowojennego rozszerzenia NATO. Implikacje te należy widzieć na wielu poziomach: (a) bezpieczeństwa nowych członków Sojuszu Północnoatlantyckiego, (b) USA i spoistości NATO, (c) Rosji, (d) militaryzacji stosunków w Europie, (e) wybuchu wojny między Rosją a Ukrainą, oraz (f) globalnego systemu międzynarodowego. Wojna na Ukrainie – będąca efektem m.in. polityki rozszerzania NATO – jest wojną zastępczą Rosji z NATO o konsekwencjach globalnych, które przyspieszają rekonfigurację całego ładu międzynarodowego.

Rosja zawsze była państwem, które dążyło, aby być mocarstwem. Nawet jeżeli straciło tematyce bezpieczeństwa międzynarodowego. W odniesieniu do roku 2016 autor dokonał (siłą rzeczy) subiektywnego wyboru tekstów, które znalazły się na łamach czterech publikacji- ,,Bellony", ,,Rocznika Bezpieczeństwa Międzynarodowego", ,,Rocznika Strategicznego" oraz ,,Stosunków Międzynarodowych". W naturalny sposób tematyka podejmowana przez autorów rzeczonych publikacji stanowi odzwierciedlenie obecnego stanu międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa oraz prognoz co do kierunków jego dalszej ewolucji.

Artykuł poświęcony jest analizie stosunków Ukraina – NATO w latach dziewięćdziesiątych XX w. Podjęto próbę zdefiniowania głównych kierunków polityki zagranicznej Ukrainy po odzyskaniu niepodległości, aby na tej podstawie móc uznać wielowektorowe podejście kraju za historycznie zdeterminowaną konieczność w okresie jego transformacji. Pełna integracja ze strukturami euroatlantyckimi nie mogła być wówczas w pełni zrealizowana, ponieważ Ukraina pozostawała w polu interesów Rosji, która dążyła do przywrócenia swojej pozycji w przestrzeni postsowieckiej i stania się nowym ośrodkiem władzy. Ukraina była wówczas zmuszona manewrować między Wschodem a Zachodem, aby zaistnieć na arenie międzynarodowej i zająć odpowiednie miejsce w europejskiej architekturze bezpieczeństwa. W artykule przeanalizowano czynniki, które wpłynęły na proces nawiązywania współpracy między Ukrainą a NATO, w szczególności sytuację geopolityczną między Wschodem a Zachodem, brak woli politycznej oraz wewnętrzne problemy polityczne kraju. Można stwierdzić, że w latach dziewięćdziesiątych XX w. stosunki Ukraina – NATO rozwijały się dość szybko, ale nie na tyle, by Ukraina mogła zostać członkiem NATO. Jednak ze względu na wyjątkową pozycję kraju, który otrzymał bezpośrednią granicę z państwami członkowskimi NATO, Ukrainie udało się uzyskać status specjalnego partnera, co dodatkowo przyczyniło się do pogłębienia stosunków dwustronnych.

Postęp technologiczny oraz ocieplanie się klimatu, w tym wzrost temperatur, wpływają na otwieranie się nowych szlaków tranzytowych w Arktyce. Zwiększa się dostępność do zasobów naturalnych tego regionu, w tym ropy naftowej i gazu, uranu czy pierwiastków ziem rzadkich. Konsekwencje dla stosunków między państwami w regionie Arktyki ma też wywołana przez Rosję wojna w Ukrainie. Celem artykułu jest wykazanie, że obszar Arktyki nie jest odporny na globalne zmiany zachodzące w środowisku bezpieczeństwa. Zmiany te skutkują nie tylko redefinicją międzynarodowego układu sił, lecz także powodują, że niektóre państwa położone poza Arktyką, posiadające aspiracje ponadregionalne, otwierają się na nowe strategiczne i ekonomiczne cele w tym regionie. W konsekwencji system zarządzania Arktyką zmienia się i różnicuje. Konieczne staje się wypracowanie nowego modelu zarządzania Arktyką, uwzględniającego zmiany w środowisku bezpieczeństwa oraz znacznie szersze spektrum aktorów sceny międzynarodowej niż kiedykolwiek w przeszłości.

Celem niniejszego artykułu jest umiejscowienie Europy oraz Unii Europejskiej w rosyjskiej myśli geopolitycznej. Wyszczególniono rolę dezinformacji w oddziaływaniu na państwa europejskie i państwa UE, przedstawiono czynniki polityczno-militarne, warunkujące stosunki rosyjsko-europejskie, a także zwrócono uwagę na surowce naturalne, które obecnie są jednym z głównych narzędzi kształtujących politykę Federacji Rosyjskiej w stosunku do Europy. Przedstawiono również w sposób syntetyczny konsekwencje, które dotknęły Federację Rosyjską po jej agresji na Ukrainę, 24 lutego 2022 r. W pracy postawiono hipotezę, która brzmi: Europa i Unia Europejska zajmują niezwykle istotne miejsce w rosyjskiej myśli geopolitycznej, w szczególności ze względu na rynek zbytu surowców naturalnych oraz polityczne strefy wpływów w rywalizacji światowej. Celem pobocznym pracy było wskazanie cech charakterystycznych Europy i UE w odniesieniu do rosyjskiej myśli geopolitycznej. W artykule zastosowano następujące metody badawcze: teoretyczną metodę badawczą – krytyczną analizę literatury przedmiotu, która pozwoliła na usystematyzowanie informacji na temat rosyjskiego postrzegania Europy i Unii Europejskiej, które kształtowało się przez lata. Posłużono się także metodą definiowania, pozwalającą wyjaśnić pojęcia związane z technikami wykorzystywanymi przez Federację Rosyjską w celu manipulacji na arenie międzynarodowej. Postawiona hipoteza została potwierdzona, a głównym wnioskiem z owej analizy jest stwierdzenie: Europa i Unia Europejska stanowią poważne zagrożenie dla Federacji Rosyjskie z punktu widzenia rosyjskiej myśli geopolitycznej. Po militarnej agresji na Ukrainę, stosunki Rosji z państwami europejskimi uległy znaczącej zmianie, co wiąże się z dużymi zmianami rosyjskiej polityki na kontynencie europejskim. Państwo to, pomimo utracenia roli światowej potęgi, dalej będzie odgrywało znaczącą rolę w Eu-ropie, wraz z kształtowaniem architektury bezpieczeństwa w regionie.

Celem artykułu jest analiza federalno-regionalnego modelu stosunków w odniesieniu do międzynarodowej aktywności poszczególnych regionów. Uporczywy trend centralizacji modelu federalno-regionalnego, zapoczątkowany za prezydentury Władimira Putina, spowodował powstanie nietypowej koncepcji centralnej koordynacji międzynarodowymi działaniami regionów. Pomimo dominacji Federacji Rosyjskiej nad regionami, nie jest to koncepcja utrwalona, ponieważ Kreml nie dysponuje wystarczającymi zasobami, głównie personalnymi, aby w pełni kontrolować sytuację polityczną w regionach. Wyłaniająca się koncepcja centralizmu wydaje się nie tylko szkodzić interesom poszczególnych regionów, ale podważać także siłę putinowskiego reżimu autorytarnego w dalszej perspektywie.

Unia Europejska boryka się z licznymi kryzysami o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym, które mogą wpłynąć na jej funkcjonowanie w przyszłości. Ich skutki mogą podważyć obecny model integracji i doprowadzić nawet do znaczącej transformacji UE oraz wpłynąć na jej międzynarodową pozycję. U podstaw obecnych kryzysów leżą poważne różnice zdań pomiędzy państwami członkowskimi co do radzenia sobie z wyzwaniami tak wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi stojącymi przed Unią Europejską. Do najważniejszych można zaliczyć kryzys w strefie euro, stosunek do uchodźców i migrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki oraz zróżnicowane podejście do Rosji w związku z aneksją Krymu i konfliktem we wschodniej Ukrainie. Wszystkie one są ilustracją głębokich podziałów nie tylko pomiędzy państwami członkowskimi, ale również w ramach poszczególnych państw.

W artykule zostało omówione podejście partii eurosceptycznych, których członkowie zasiadają w Parlamencie Europejskim VIII kadencji, do kwestii polityki zagranicznej, a także ich wizja miejsca Unii w nowym układzie międzynarodowym. Autor prezentuje elementy łączące te ugrupowania stosunek do USA, Rosji, NATO, imigracji oraz obszary, które według nich mogłyby nadal być realizowane w ramach ogólnoeuropejskiej współpracy polityka współpracy rozwojowej, polityka klimatyczna. Na koniec została zaprezentowana wizja „eurosceptycznej tożsamości europejskiej”, która może stanowić podstawę do szukania roli, którą mniej lub bardziej zjednoczona Europa mogłaby odgrywać w nowym ładzie międzynarodowym w przypadku wzrastającego poparcia społecznego dla ugrupowań eurosceptycznych.The role of the European Union in the international arena by the Eurosceptic parties: A new dimension of the community?A Eurosceptical attitude towards EU foreign affairs and an EU position in a new international order is presented in the paper. The author concentrates on Eurosceptic parties whose members are sitting in the European Parliament 8th term. Elements which are common for these politicians are described the attitude toward US, Russia, NATO and immigration. Activities which, in the opinion of the Eurosceptic MEP, could be conducted in the framework of the European cooperation are identified development assistance, environmental policy. At the end we are presented with a “Eurosceptical European identity”, which could be a basis for the international activity of the more or less integrated Europe.

В данном исследовании основное внимание посвящено влиянию деятельности транснациональных корпораций на изменения в политических системах Российской Федерации и Беларуси, а также цивилизацию, культуру и политику властей этих стран. В работе рассматривается природа, уровни и формы деятельности транснациональных корпораций в Российской Федерации и Беларуси - в том числе юридических, политических, дипломатических и экономических проявлений и влияния корпораций на экономическую и политическую ситуации стран, принимающих их. Дополнительно автор предпринял попытку диагностики состояния и эффектов, используемых в России и Беларуси, правовых ограничений и политики в пользу или ограничение деятельности транснациональных корпораций в условиях современных международных отношений, влияющих на эти субъекты. В диссертации была дана характеристика основных задач, условий и политики производительности и реальной деятельности транснациональных корпораций в отдельных областях экономического маркетинга, торговли и инвестиций, а также влияние на внутреннюю и внешнюю политику Российской Федерации и Беларуси в XXI веке.Целью исследования являлось приближение, с политологической точки зрения, актуальных условий и определение размера, состояния и тенденций развития и влияния политики, и деятельности транснациональных корпораций в России и Беларуси в XXI веке, а также прогнозов - на каком основании и ценностях эта деятельность может быть основана с учетом международного права и политики. Была сделана попытка определить реальные возможности, масштабы и последствия влияния этих корпораций на экономику и на внутреннюю и внешнюю политику Российской Федерации и Беларуси, в том числе оценки основных направлений политики этих стран по отношению к транснациональным корпорациям.Предметом исследования были выбраны проблемные области экономической деятельности, торговли и инвестиций транснациональных корпораций и действующие правовые нормы, а также другие виды деятельности, которые являются выражением политики этих стран в отношении корпораций. Во внимание принято также положение доктрины и политических кругов в этом вопросе.Область исследований включала в себя главным образом вопросы политические, экономические и правовые документы со ссылкой на способы воздействия - как со стороны корпораций, так и государств, т.е. России и Беларуси. Из-за специфической природы корпораций, была необходима экспозиция теоретических вопросов, касающиеся корпораций и условий международного права, с тем чтобы более полно продемонстрировать их профиль для объяснения сути и политических аспектов их деятельности в Беларуси и России в XXI веке.
Praca jest poświęcona wpływowi, jaki wywiera działalność korporacji transnarodowych na zmiany polityczno-ustrojowe Federacji Rosyjskiej i Białorusi oraz cywilizację, kulturę i politykę władz tych państw, jak również istocie, płaszczyznach i formach działalności korporacji transnarodowych w Federacji Rosyjskiej i Białorusi – z uwzględnieniem uwarunkowań prawnych, politycznych, dyplomatycznych i ekonomicznych oraz przejawów wpływu tych korporacji na sytuację gospodarczą i polityczną krajów je goszczących. Dodatkowo autor podjął próbę zdiagnozowania stanu i skutków stosowanej w Rosji i na Białorusi reglamentacji prawnej oraz polityki sprzyjającej, bądź ograniczającej działalność korporacji transnarodowych, w warunkach współczesnych stosunków międzynarodowych oddziałujących na te podmioty. Zostały scharakteryzowane główne założenia, uwarunkowania i osiągane wyniki polityki i realnej działalności korporacji transnarodowych w wybranych dziedzinach obrotu gospodarczego, handlowego i inwestycji oraz oddziaływanie na politykę wewnętrzną i zagraniczną Federacji Rosyjskiej i Białorusi w XXI wieku. Celem badań było przybliżenie, w politologicznym naświetleniu, aktualnych uwarunkowań i określenie diagnozy skali, stanu i kierunków rozwoju oraz wpływu polityki i działalności korporacji transnarodowych w Rosji oraz na Białorusi w XXI wieku, a także prognoz – na jakich podstawach i wartościach działalność ta może się opierać, z uwzględnieniem aspektów prawnomiędzynarodowych i politycznych. Autor podjął próbę określenia realnych możliwości, skali i skutków oddziaływania tych korporacji na gospodarkę oraz na politykę wewnętrzną i zagraniczną Federacji Rosyjskiej i Białorusi, także z oceną założeń i podstaw polityki tych państw wobec korporacji transnarodowych. Przedmiotem badań są wybrane obszary problemowe działalności gospodarczej, handlowej i inwestycyjnej korporacji transnarodowych oraz stosowne regulacje prawne i inne działania, będące wyrazem polityki wymienionych państw wobec tych korporacji. Uwzględnione zostało także stanowisko doktryny i środowisk politycznych w tej materii. Zakres badań obejmuje głównie zagadnienia polityczne, ekonomiczne i prawne z nawiązaniem do narzędzi oddziaływania – zarówno ze strony korporacji jak i państw, tj. Federacji Rosyjskiej i Białorusi. Ze względu na szczególny charakter istoty i statusu tego typu korporacji, konieczne było naświetlenie zagadnień teoretycznych ich dotyczących oraz uwarunkowań prawnomiędzynarodowych, w celu pełniejszego zaprezentowania ich profilu.
The thesis is devoted to the impact of the activities of transnational corporations to changes in the political system of the Russian Federation and Belarus, and civilization, culture and policy of the authorities of those countries, as well as the fact, levels and forms of activity of transnational corporations in the Russian Federation and Belarus - including legal, political, diplomatic and economic conditions and impact of corporations in the economic and political situation of hosting them countries. In addition, the author attempts to diagnose the condition and effects of legal restrictions and favourable or restricting policies of the activities of transnational corporations used in Russia and in Belarus under conditions of contemporary international relations affecting these entities. Conditions and results of policies and the real activities of transnational corporations in selected areas of trade, investment and the impact on domestic and foreign policy of the Russian Federation and Belarus in the XXI century have been characterized in the dissertation. The aim of the thesis was to present, in political science exposure, current conditions and specifies the scale, status and direction of development and the impact of the policies and activities of transnational corporations in Russia and Belarus in the XXI century, and to examine what grounds and values of this activity may be based on, including aspects of international law and policy. The dissertation is an attempt to identify real opportunities, the scale and effects of these corporations on the economy and on domestic and foreign policy of the Russian Federation and Belarus, including the assessment of the assumptions and basic policies of those countries to transnational corporations.The research is focused on selected problem areas of economic activity, trade and investment of transnational corporations and the applicable regulations, and other activities, which are an expression of the policy of these countries towards corporations. The position of doctrine and political circles in this matter was also included.The scope of research includes mainly issues of political, economic and legal instruments regarding the impact - both on the part of corporations and states (e.g. Russia and Belarus). Due to the specific nature and status of corporation, it was necessary to expose theoretical issues concerning them and the conditions of international law, to present their profile in wider context.