Dissertations / Theses on the topic 'Mikołów'

Praca magisterska pod tytułem Renesansowy diariusz „Peregrynacja do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu 1582-1584 Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”” zostały przedstawione i wyodrębnione najważniejsze motywy, które istniały w tym uprawianym gatunku piśmiennictwa przez polskich podróżników oraz pątników. Główny cel powyższego opracowania został odzwierciedlony, ponieważ zostały przedstawione najważniejsze tendencje Renesansu oraz została ukazana postać litewskiego magnata – Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”. Poza tym została zaprezentowana droga podróżnika, którą przemierzał na teren Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu. Zostały przedstawione obiekty widziane przez pątnika z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przedstawiłam najważniejsze wątki peregrynacji. By móc osiągnąć zamierzony cel powinnam była zaprezentować pojęcie diariusza, pamiętnika jako gatunku piśmiennictwa, ukazując ich podobieństwa oraz cechy dzielące oba hasła. Również ukazałam najważniejsze tendecje epoki Renesansu, które otwierały nowe spojrzenie na literaturę i człowieka, co można uzasadnić maksymą łacińską: Homo sum; humani nil a me alienum esse puto . Mówiąc o księciu Mikołaju Radziwile „Sierotce”, pierwszym litewskim magnacie podróżującym po ziemiach Dalekiego Wschodu oraz walorach spisanego diariusza, który został spisany po polsku ówczesną XVI–wieczną polszczyzną. Nie pomniejszając wartości diariusza, który posiadał funkcje użyteczne, bowiem służył pielgrzymom jako pierwszy przewodnik po miejscach... [toliau žr. visą tekstą]
Magistro darbe “Renesansiniai dienoraščiai Mykolo Kristupo Radvilos „Našlaitėlio“ Peregrynacja do Ziemi Świętej, Syrii i Egiptu 1582-1584” buvo pristatyti ir išskirti svarbiausiai tikslai, kuriais buvo vadovaujamasi šios srities lenkų keliautojų ir piligrimų raštijoje. Pagrindinis šio darbo tikslas liko atskleistas, nes buvo aprašyti pagrindiniai Renesanso ir Lietuvos magnato – Mykolo Kristupo Radvilo „Našlaitėlio“ motyvai. Be to darbe buvo aprašyta keliautojo trasa, jo matyti objektai ir svarbiausi kelionės aspektai. Darbe aprašiau dienoraštį, kaip raštijos rūšį ir lyginant su memuarais, parodant jų panašumus ir skirtumus, kad galėčiau pasiekti savo darbo tikslą. Aprašiau Renesanso laikotarpio tendencijas, nes jos sukūrė naują požiūrį į literatūrą ir žmogų, tai pabrėžia lotynų sentencija: Homo sum; humani nil a me alienum esse puto(Žmogus esu, manau, kad niekas kas žmogiška nėra man svetima). Kalbėdama apie kunigaikštį Mykolą Kristupą Radvilą „Našlaitėlį“, kuris pirmas parašė platų ir išsamų darbą apie kelionę į Šventąją Žemę, Siriją ir Egiptą. Norėčiau pabrėžti šio dienoraščio, kaip pirmojo kelionių vadovo šventose vietose, skirto piligrimams vertę. Juliušas Slovackis 1836 - 1838 metais, kada keliavo į Artimuosius Rytus panaudojo Radvilo „Našlaitėlio“ dienoraštį.
Master’s thesis titled The Renaissance diary Peregrination's diary to the Holy Land, Egypt and Syria 1582-1584 Nicholas Christopher Radziwiłł “Sierotka” were presented to and extracted the most important themes that existed in Polish literature and used by the travelers and pilgrims. The main objective of this development is reflected, as they were presented to the major trends of the Renaissance and the short biography of Lithuanian magnate - Nicholas Christopher Radziwiłł “Sierotka”. In addition, the route was presented to the traveler, traveled by, objects seen by the traveler. Besides the most important themes were shown peregrinations. To be able to attain this objective should be to show the main concept of diary, a memories as a genre of literature, showing their similarities and sharing features. Had the tendency of the Renaissance have been presented since they opened a new perspective on literature and human, which can be justified by the Latin maxim: Homo sum, humani nil a me alienum esse puto (I am a man, I think that nothing human is alien to me). Speaking of the Prince Nicholas Christopher Radziwiłł “Sierotka”, which merit was written in Polish first extensive and detailed diary of his pilgrimage to the Holy Land, Syria and Egypt. Not deducted from the value of diary, which had a useful function, because the pilgrims served as the first guide to the holy sites. In conclusion of it should be noted that in the diary later Radziwiłł “Sierotka”, was used by the... [to full text]

Habilitacijos procedūrai teikiamoje mokslo darbų apžvalgoje „Reformacija ir religinės minties plėtra Lietuvos Didžiojoje Kunigaištystėje“ aptariama monografija Maištininkų katedros. Ankstyvoji reformacija ir lietuvių-italų evangelikų ryšai (2008) bei mokslo straipsniai, nagrinėjantys LDK reformacijos ir protestantų literatūros problemas. Pagrindinis mokslinės analizės chronologinis objektas – ankstyvojo LDK reformacijos etapo kultūros procesai (XVI a. 5-6 dešimtmetis), tačiau analizuojami ir kai kurie vėlesni, XVI a. antros pusės – XVII a. pirmos pusės protestantų literatūros ir kultūros raidos ypatumai. Tai tarpdalykinis tyrimas, integruojantis LDK kultūros, bažnyčių ir konfesijų bei literatūros istorijos tyrimų užduotis. Pagrindinės analizuojamos temos: reformacijos pradžia Lietuvoje ir Lietuvos evangeliškosios minties pradininko Abraomo Kulviečio intelektualinė biografija; du ankstyvieji LDK evangelikų išpažinimai (Kulviečio Confessio fidei, 1543) bei Mikalojaus Radvilos Juodojo atsakymas popiežiaus nuncijui Aloisijui Lippomanui (Duae epistolae, 1556); lietuvių ir italų evangelikų ryšiai bei Italijos protestantizmo vaidmuo ankstyvojoje LDK reformacijoje; Italijos disidentų Bernardino Ochino ir Piero Paolo Vergerijaus ryšiai su Lietuva; Lietuvos evangelikų konfesinio identiteto raida ir santykiai su Vakarų liuteronų ir kalvinistų ortodoksija; LDK evangelikų oficialiosios bažnytinės literatūros (katekizmų, giesmynų) šaltiniai ir raidos bruožai; trinitoristinės polemikos... [toliau žr. visą tekstą]
The review of the scholarly publications by Dainora Pociūtė „Reformation and the Development of the Confessional Thought in the Grand Duchy of Lithuania“, which has been submitted for the habilitation procedure, discusses the monograph of the said author titled Rebellious Cathedrals. Early Reformation and the contacts between Lithuanian and Italian Evangelicals (2008) as well as her various scholarly papers on the topic of Reformation and Protestant literature of the Grand Duchy of Lithuania (GDL). The main subject of her study deals with the cultural processes of the early Reformation of GDL (the first two decades of the Reformation); however some aspects of the later development of Protestant literature and culture at the second half of the 16th century and the first half of the 17th century have also been taken into consideration. This interdisciplinary research integrates the issues and concerns of the history of culture, churches, confessions and literature of GDL. The main issues of the research are: the beginning of the Reformation in Lithuania and the reconstruction of the intellectual biography of Abraomas Kulvietis (Abraham Culvensis Gynvilionis), the pioneer of Lithuanian Evangelical thought; the two early Lithuanian confessions of Evangelical faith: Confessio fidei by Culvensis (1543) and Radziwiłł the Black’s answer to the Papal Nuncio Aloisio Lippomano (Duae epistolae, 1556); the links between Lithuanian and Italian Evangelicals and the role of the Italians in... [to full text]

The literary editorial framework of the sermons collections by five 16th-century Polish postillographers representing Catholic and Protestant denominations: Mikolaj Rej, Jakub Wujek, Grzegorz from Zarnowiec, Pawel Gilowski and Marcin Bialobrzeski has been at the centre of interest. The basis of the analysis has been homiletic books published in Poland in the second half of the 16th century, in whose title the term ‘postil’ has been found and which have not been the translations of the foreign authors’ works. Due to the broad scope of the material studied, only prints embossed during their authors’ lifetime, 21 volumes in total, have been subject to research. Among others, the content of the work’s following framework elements: a titulature, verbal and visual compositions, dedicatory letters, prefaces, poems to the reader, biblical mottos, censorial approvals, tables of contents has been described in detail. A page header, marginalia, errata and colophons have laid beyond the area of inquiries. The research effects have been presented in six chapters. The first part of the dissertation has focused on the genesis and reading reception of the sermons yearlies being subject to research. The subsequent parts, according to the chronology of releasing postil first prints to reading circulation, have presented the editorial framework elements of the homiletic books by Catholic and Protestant authors. The structure comparison of the sermons collections by writers representing two opponent denominations has allowed for the demonstration of similarities and differences in the scope of forming the postil’s framework. In the course of the disquisitions attention has also been drawn, among others, to the ways of seeking protectors, recommending a postil to the future recipients or presenting the work’s author to the readers by means of the selected framework texts.

Mikołaj z Kutna (1430-1493) był synem kasztelana Jana z Kutna i nieznanej z imienia jego żony. W trakcie swego urzędowania pełnił kolejno funkcję wojewody rawskiego (1465-1467), wojewody łęczyckiego (1467-1493) oraz starosty generalnego wielkopolskiego. W swojej karierze posiadał również starostwo gostynińskie i starostwo wieluńskie. W 1461 r. pełnił funkcję hetmana wojsk Księstwa Mazowieckiego. W 1462 r. wydał królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi zamek w Gostyninie jako jego starosta. Od tej pory zaczęła się jego kariera na dworze królewskim. W 1471 r. towarzyszył królewiczowi Władysławowi w jego drodze do objęcia korony czeskiej. W 1474 r. wraz z pospolitym ruszeniem uczestniczył w wojnie Jagiellonów z królem węgierskim Maciejem Korwinem na terenie Śląska. W trakcie oblężenia Wrocławia wynegocjował rozejm między zwaśnionymi stronami. Aktywnie uczestniczył w polityce wewnętrznej jako członek rady koronnej Kazimierza Jagiellończyka, uczestnicząc w sejmach i zjazdach rycerstwa polskiego. Udział w polityce międzynarodowej nie przeszkadzał mu w aktywnym uczestnictwie na polu lokalnym. Brał udział w sejmikach, na których podejmowano ważne decyzje dla dobra ziemi łęczyckiej. Podczas pobytów w Łęczycy aktywnie działał jako sędzia polubownym. W 1484 r. objął urząd starosty generalnego wielkopolskiego działając na terenie Wielkopolski.

Streszczenie Temat rozprawy doktorskiej brzmi "Rosja Aleksandra i Mikołajów. Między liberalizmem a reakcją. Reformy i próby reform w Imperium Rosyjskim". Celem rozprawy jest w możliwie spójny i kompleksowy sposób przedstawienie przeprowadzanych reform w epoce aleksandrowsko-mikołajewskiej, z przedstawieniem stanu wyjściowego, jaki istniał na początku dziewiętnastego stulecia. W chronologiczny i problemowy sposób przedstawione zostały opracowane i proponowane koncepcje reform, próby ich przeprowadzenia i reformy wprowadzone w życie. Podjęto próbę wyjaśnienia, dlaczego przeprowadzenie zmian, których Imperium Rosyjskie potrzebowało, nie udało się. Rozprawa doktorska należy do dyscypliny historii doktryn politycznych i prawnych ze szczególnym uwzględnieniem ustroju i prawa rosyjskiego. Rozprawa analizuje w kontekście reform panowanie Aleksandra I, Mikołaja I, Aleksandra II, Aleksandra III i Mikołaja II. Jako początkowe wydarzenie zostało przyjęte zabójstwo cesarza Pawła I i objęcie tronu w Petersburgu przez jego syna Aleksandra I. Jako końcową cezurę przyjęto rewolucję lutową i będącą jej konsekwencją abdykację cesarza Mikołaja II oraz koniec panowania dynastii Romanowów w Cesarstwie Rosyjskim. Przedmiotem badań nie jest w żadnej mierze międzynarodowa polityka, wojny prowadzone przez Imperium Rosyjskie, ani życie osobiste panujących. Skoncentrowano się głównie na ustrojowych i organizacyjnych sprawach, a też społecznych i częściowo w niedużej dziedzinie, związanych z nimi ekonomicznych. Jako główną przyczynę niepowodzenia przeprowadzanych reform, mających na celu modernizację, unowocześnienie, a w długofalowej perspektywie uratowanie Imperium Rosyjskiego od upadku, postawiono dyskusyjną i kontrowersyjną tezę, że doprowadził do tego nierozwiązywalny spór pomiędzy będącymi przeciwnikami jakichkolwiek zmian reakcjonistami i dążącymi do zmian, ale nie zawsze zgodnymi z rosyjską specyfiką liberałami oraz znajdującymi się po środku sporu umiarkowanymi konserwatystami, zwolennikami ewolucyjnych zmian, zgodnych z rosyjską tradycją. Dodatkowo mieliśmy do czynienia z istnieniem obozu rewolucyjnego, znajdującego się poza wspomnianym układem politycznym, dążącym do całkowitego zniszczenia istniejącego porządku społeczno-politycznego. Ten nierozwiązywalny spór spowodowany uporem i przekonaniem o swojej nieomylności wspomnianych wyżej grup polityczno-ideowych, doprowadził do fiaska reform, a Imperium Rosyjskie do katastrofy. Praca składa się z wprowadzenia, pięciu rozdziałów i zakończenia. W rozdziale pierwszym "Struktura centralnych organów władzy" przedstawiono zjawisko samodzierżawia, nieudaną próbę reformy państwa przygotowanej przez Sperańskiego, koncepcje reform dekabrystów, reformy Aleksandra II i cofnięte reformy jego syna Aleksandra III, czyli tzw. kontrreformy. Koniec rozdziału poświęcony jest omówieniu zmian, jakie miały miejsce w Imperium Rosyjskim w następstwie rewolucji 1905 roku, czyli ogłoszenie Manifestu Październikowego, nowa redakcja Ustaw Zasadniczych, powołanie Dumy Państwowej, praktyka konstytucjonalizmu i upadek monarchii. W rozdziale drugim "Struktura lokalnych organów władzy", omówione zostały kompetencje gubernatorów, generał-gubernatorów i przeprowadzona została analiza instytucji ziemstw. Rozdział trzeci "Społeczeństwo rosyjskie - próby reform społeczno-gospodarczych" składa się z trzech części. Pierwsza przedstawia prawne położenie chłopów pańszczyźnianych i państwowych, pokazuje bardzo liczne próby zmiany położenia ustrojowego ludności włościańskiej, zakończone uwłaszczeniową reformą Aleksandra II i likwidacją obszcziny oraz miru przez Stołypina. W drugiej części przedstawiona została prawna sytuacja miejskiej części ludności Cesarstwa, a w trzeciej pokazane jest funkcjonowanie w Rosji uniwersytetów i wyższych uczelni. Rozdział czwarty "Kodyfikacja prawa i reformy sądownictwa" pokazuje problem kodyfikacji praw obowiązujących w Imperium Rosyjskim w pierwszej połowie dziewiętnastego wieku oraz reformy sądownictwa i związanych z nim instytucji w 1864 roku. Rozdział piąty "Narody Rosji a Petersburg" poświęcony jest Wielkiemu Księstwu Finlandzkiemu, Królestwu Polskiemu i ludności żydowskiej zamieszkującej w Cesarstwie Rosyjskim. Pokazana została tam sfera niezależności i autonomii wymienionych obiektów terytorialnych i etnicznych od Petersburga. Przy pisaniu rozprawy kierowano się zasadą wykorzystania i dokonania analizy największej ilości publikacji książkowych oraz artykułów naukowych opublikowanych w języku polskim. Dodatkowo istnieją odwołania do wybranych publikacji książkowych w językach angielskim i rosyjskim. Z uwagi na ograniczone możliwości piszącego, zrezygnowano z dokonania kwerendy archiwalnej.
Russia of the Alexanders and the Nicolays. Between liberalism and reaction. Reforms and attempts to reform in the Russian Empire SUMMARY The aim of the dissertation is to present the reforms carried out in the so-called Alexandrers and the Nicolays period in a coherent and comprehensive manner, presenting the initial state that existed at the beginning of the nineteenth century of the imperial Russia. The developed and proposed concepts of reforms, the attempts to introduce them and the reforms provided have been presented in a chronological and problematic way. An attempt was made to explain the reasons for the failure of the changes that the Russian Empire needed. The work belongs to the discipline of the history of political and legal doctrines, with particular emphasis on the political system and the Russian law. The dissertation analyzes in the context of reform the reign of Alexander I, Nicholas I, Alexander II, Alexander III and Nicholas II. The murder of Emperor Paul I and the taking of the throne in St. Petersburg by his son Alexander I were accepted as the initial event. The February Revolution and the subsequent abdication of Emperor Nicholas II as well as the end of the Romanovs dynasty in the Russian Empire were adopted as the final censorship. The object of research is not in any way international politics, wars conducted by the Russian Empire, nor the personal life of the reigning. The focus was on systemic and organizational issues, social and partly related economic aspects of the functioning of the state. As the main reason for the failure of reforms aimed at modernization and, in the long term, saving the Russian Empire from collapse, a controversial thesis was raised that in particular led to an unsolvable dispute between opponents of any change of reactionaries and those seeking change, but not always consistent with the Russian specificity of liberals and moderate conservatives in the middle of the dispute, supporters of evolutionary changes, in line with the Russian tradition. In addition, we had to do with the existence of a revolutionary camp, which is beyond the aforementioned political system, striving to completely destroy the existing socio-political order. This insoluble dispute caused by stubbornness and conviction about its infallibility of the indicated political and ideological groups in the end led to the failure of reforms and the Russian Empire to disaster. The work consists of an introduction, five chapters and the conclusion. The first chapter "The structure of central authorities" presents the phenomenon of self-righteousness, an unsuccessful attempt to reform the state prepared by Speransky, concepts of Decembrist reforms, reform of Alexander II and withdrawn reforms of his son Alexander III, i.e. counter-reforms. The end of the chapter is devoted to discussing the changes that took place in the Russian Empire following the revolution of 1905, the announcement of the October Manifesto, a new edition of the Basic Laws, the creation of the State Duma, the practice of constitutionalism and the fall of the monarchy. In the second chapter, "The structure of local authorities", the competences of the governors, general governors and the analysis of the institution of the lands (zemstva) were analysed. Chapter three "Russian society - attempts of socio-economic reforms" consists of three parts. The first one presents the legal position of serfs and state peasants, shows numerous attempts to change the political position of the peasant population, culminating in the appropriation of Alexander II's alienation and the elimination of the obshchina (clutches) and mir (peace) by Stolypin. The second part presents the legal situation of the urban part of the population of the Empire, and the third shows the functioning of universities and colleges in Russia. The fourth chapter, Codification of Law and Judicial Reform, shows the problem of the codification of laws in the Russian Empire in the first half of the nineteenth century and the reform of the judiciary and related institutions in 1864. The fifth chapter of the "People of Russia and Petersburg" is devoted to the Grand Duchy of Finland, the Kingdom of Poland and the Jewish population living in the Russian Empire. The sphere of independence and autonomy of these territorial and ethnic objects from Saint Petersburg has been shown there. While writing the dissertation, the principle of using and analyzing the largest number of book publications and scientific articles published in a Polish language was guided. In addition, there are references to selected books in English and Russian languages. Due to the limited ability of the writer, in particular, the foreign archival query was abandoned.

Argomento della dissertazione è il cd. greco umanistico, lingua sfoggiata dagli eruditi rinascimentali tra XV e XVIII sec. Il fenomeno, sempre più oggetto del'attenzione degli studiosi, nacque in Italia alla fine del XIV sec. e si propagò a poco a poco per tutta l'Europa fino alla Scandinavia. La tesi analizza e commenta la traduzione greca dell'orazione "Pro Archia poeta" di Cicerone eseguita dal secentesco erudito polacco Nicolaus Zoravius e pubblicata a Cracovia nel 1632. Vi sono contenuti: l'introduzione, descrivente lo stato della ricerca, il fine e il metodo dello studio condotto; due capitoli, di cui il primo offre una panoramica storico-letteraria sul "ritorno del greco" in occidente dopo il discusso iato medievale, e sugli interessi grecistici in Polonia a partire dal XVI sec., notizie biografiche sull'autore e sulle circostanze intorno alla nascita dell'operetta; il secondo capitolo costitituisce l'analisi fliologico-glottologica del testo greco, i cui risultati sono raccolti e divisi per sezioni in un riepilogo; le conclusioni permettono di riassumere e discutere i risultati dell'analisi, di avanzare alcune ipotesi sull'uso dei sussidi lessicografici da parte del traduttore, nonché di proporre una futuri approfondimenti sui testi coevi necessari a una migliore inquadratura del fenomeno in un contesto europeo.
Przedmiotem dysertacji jest problematyka związana z tzw. „greką humanistyczną”, którą posługiwali się europejscy erudyci mówiący i piszący w języku greckim w XV-XVIII wieku. Znajomość greki jako zjawisko kulturowe narodziło się w humanistycznej Italii po kilku wiekach przerwy i szybko rozprzestrzeniło się na wiele innych krajów zaalpejskich aż po Skandynawię. Badania nad tym fenomenem to wyłoniona ze studiów nowołacińskich nowa gałąź wiedzy, która cieszy się w ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem uczonych. W dysertacji, napisanej w języku włoskim, analizuję grecki przekład oracji Cycerona Pro Archia poeta (wydany w 1632 r. w Krakowie) autorstwa Mikołaja Żórawskiego (1595-1665). Jedyny znany drukowany egzemplarz przekładu przechowywany jest w Bibliotece PAN w Gdańsku. Praca składa się ze wstępu, dwóch głównych części, wniosków, bibliografii oraz dwóch aneksów. We Wstępie opisany jest przedmiot badań, cele oraz metodologia. W nawiązaniu do renesansowego zwrotu ad fontes w Rozdziale I rozważam humanistyczną recepcję antyku, przede wszystkim greckiego. Omawiam ponowne zainteresowanie studiami helleńskimi w Europie począwszy od końca XIV wieku, które stało się możliwe dzięki ówczesnej sytuacji politycznej i kontaktom uczonych bizantyńskich z włoskimi dworami. Następnie podkreślam ważną rolę, jaką odegrały humanistyczne przekłady łacińskie dzieł greckich w rozpowszechnieniu odkrytych utworów i omawiam cechy nowej praktyki translatorskiej, która wykazywała się odmiennością w stosunku do wieków poprzednich. Praktyka ta, znana rzymskim pedagogom i mająca przede wszystkim cele dydaktyczne, obejmowała również, choć w znacznie mniejszym stopniu, przekłady z łaciny na grekę, czego przykładem jest przedmiot moich badań. Na tle szerszej europejskiej perspektywy kreślę sytuację w Rzeczypospolitej między XVI a XVII w., szczególną uwagę skupiając na krakowskim środowisku akademickim i na początkach grecystyki w tamtejszym środowisku, wyszczególniając najczęściej czytanych autorów greckich i najwybitniejszych polskich tłumaczy oraz pisarzy w języku greckim. Następnie przedstawiam biografię Mikołaja Żórawskiego oraz środowisko, w którym tworzył i nauczał ten wszechstronny hellenista, jak również przytaczam okoliczności powstania greckiej translacji Pro Archia. Rozdział II stanowi trzon pracy. Tekst przekładu jest analizowany według zasad wypracowanych w badaniach kontrastywnych nad tłumaczeniami renesansowymi (W. Olszaniec, E. Sironen) i nad tekstami dwujęzycznymi z późnego antyku (R. Ferri). Korzystając z tych metod, zestawiłem tekst źródłowy i tekst docelowy, uwydatniając różnice i podobieństwa w strukturach obydwu tekstów i badając proces translatorski. W komentarzu zamieszczonym po każdej partii tekstu odnotowuję cechy graficzno-fonetyczne, morfologiczne, składniowe i leksykalne. Analiza dała interesujące wyniki związane z metodą i wyborami przekładowymi, zwłaszcza leksykalnymi, lecz także dotyczące poziomu znajomości greki w akademickim Krakowie u schyłku Renesansu. Dla większej przejrzystości wyniki analizy zostały podzielone na kategorie gramatyczne, rodzaje pojawiających się nieścisłości oraz wykaz rzadkich lub niepoświadczonych wyrazów. Zebrany materiał pozwolił w części Wnioski zarówno wyrazić opinię o jakości przekładu i trudnościach, z którymi borykał się jego autor, oraz wskazać domniemane źródła leksykograficzne, z których korzystał. Sformułowany został postulat, by dogłębnie przebadać pod względem językowym dzieła greckie innych autorów współczesnych Żórawskiemu. Postuluje się także ściślejszą współpracę badaczy greki humanistycznej, która mogłaby doprowadzić do stworzenia wspólnego zasobu leksykalnego, m.in. po to, aby rozwiązać kwestie związane z cyrkulacją słowników i ich użytkowaniem. Zamykają dysertację: Aneks I, stanowiący glosariusz łacińsko-grecki oraz Aneks II, zawierający reprodukcje fotograficzne gdańskiego starego druku.
The main subject of my PhD thesis is related to Humanist Greek, with special regard to 17th century in Poland. Humanist Greek as a definition is generally described as a literary movement of erudites writing and speaking Old Greek, which spread throughout Europe from the end of 14th till 18th century. It can be considered as a cultural phenomenon beginning in Italy and later involving the central regions of Europe, as well as the Nordic countries. More specifically, my dissertation presents a Greek Humanistic translation of the famous oration "Pro Archia poeta" by Cicero, made by Polish learned Nicolaus Zoravius (Mikołaj Żórawski) and printed in 1632 in Cracow. The dissertation contains an introduction, two main chapters, a conclusion, a bibliography and two appendices. In the introduction I describe the state of the art, the aims and the methods of my research. The first chapter attempts to give an overview to the broad topic of Humanistic reception of the antiquity. It especially concentrates on the most important moments of the revival of the Hellenic studies in Western Europe, after their general decay during the Middle Ages. This part deals mainly with the following matters: the contacts between the Italian Renaissance courts and the Byzantine scholars who made possible to learn Greek. The next part focuses on the topic of Humanistic translations. Translating from Greek into Latin became a common and appreciated practice, aiming at making new acquired books from the Eastern monasteries and libraries accessible to non-Greek readers. Moreover, original Latin texts were also occasionally converted into Greek by Byzantine scholars who wanted to learn Latin, as well as by teachers and their students. This aspect, to which belongs the subject of my study, is by the way rarer and mostly fulfilling didactic needs. The next part is dedicated to the study of Greek in 16th and 17th centuries Polish-Lithuanian Commonwealth, with special attention to the Cracow milieu and its best renowned exponents. There is an attempt to introduce the most read and translated ancient authors and to describe the methods of teaching Greek. The erudite literature (mostly poetic) written by Polish Hellenists in Ancient Greek is eventually mentioned. Biographical information about the author of the Greek translation and the context in which the text was developed are given in the next section. Some hypotheses on what could be the reason for the choice of such a work are also taken into account. In the second chapter, the focus is put on the Greek text. An in-depth linguistic analysis is conducted by comparing the original text to the translated one (according to the studies by W. Olszaniec, M. Cortesi, R. Ferri). The method of combining contrastively the texts, fragment by fragment, is meant to evidence differences and similarities between the versions and to understand the translation processes that were involved. In the comments following every excerpt of text, I observe the morphological features, the syntactical structures and vocabulary. The analysis brought to light a number of interesting results, showing the peculiarities of Zoravius’ grammatical and stylistic choices. For a more comprehensible scrutiny of this outcome, in the next part the most valuable linguistic facts are displayed in a schematic way. The collected material allows to discuss some conclusions in the last part, about the quality of the translation and the lexicograpgic tools (dictionaries and lexica) that seem to have been used by Zoravius. Few last recommendations are added on the need for deeper investigation of other contemporary Humanist Greek texts from a linguistic point of view, and for promoting collaboration with other scholars to create a lexical database. It has been provided an implementation in Appendix 1 with a Latin-Greek glossary with the terms of the oration and their Greek counterparts, and the photographic reproduction of part of the old book in Appendix 2.