Academic literature on the topic 'Mezarlar'

Bu çalışma kapsamında, 2020 yılında Prof. Dr. Asuman BALDIRAN başkanlığında gerçekleştirilen Konya ve çevresi yüzey araştırmalarında, ilk kez tespit edilmiş iki arcosoliumlu mezar incelenmiştir. Çalışmaya konu olan alan, Konya ilinin Akören ilçesine bağlı Belkuyu Mahallesi’nin güneyinde yer almaktadır. Bu çalışmayla, alanda tespit edilen arcosoliumlu mezarların tipolojik analizlerini gerçekleştirmek ve bu eserleri arkeoloji literatürüne kazandırmak amaçlanmaktadır. Literatür kaynakları değerlendirildiğinde söz konusu mezarların Lykaonia Bölgesi’nin doğu sınırına yakın bir alanda olduğunu söylemek de mümkündür. Lykaonia Bölgesi’ne ait örnekler göz önünde bulundurularak Phrygia, Psidia, Lykia, Pamphylia, Galatia, Isauria ve Kilikia bölgelerinin nekropolleri de incelenecek ve bu sayede rölatif kronoloji sunulabilecektir. Çalışma kapsamında ilk defa bu tür nekropol öğelerinin konumlarının doğru analiz edilebilmesi amacıyla yükseklik profili çıkarılmıştır. Yükseklik profili sayesinde dik yamaçlarda konumlu bu tür mezarlar ile ilgili analiz yapılmıştır. Bu çalışmaya ek olarak, makaleye konu mezarlar için oluşturulan görüş alanı haritaları ve 3 boyutlu konum görselleri kaya yüzeyi ve vadideki konumlandırmalarının anlaşılması açısından önem taşımaktadır. Ayrıca bu çalışma sayesinde Lykaonia Bölgesi’nde bulunan bu nekropol öğeleri ile ilgili veriler toplanmıştır. Toplanan bu verilerle Geç Hellenistik Dönem’den Bizans Dönemi’ne değin geniş bir aralıkta tarihlendirilmeye çalışılan birçok arcosoliumlu mezarın tarihlendirilmesi sorununa da cevap üretilmiştir. Ayrıca makale sonucunda arcosoliumlu mezarlara ilişkin sayısal veriler sunulmuş ve bu sayede bölgesel dağılımları da tespit edilmiştir. Bu sayede arcosoliumlu mezarların kökenine ilişkin bölgesel maiyette bir sonuca varılmıştır.

In this article, Muş province, Malazgirt in the borders, the Suphan Mountain foothill located and by us Early and Middle Iron Age (ca 1300-600) dated Belliahır location of the settlements and tombs, Civikan location of the settlement and tombs and Kaşıkcı Plateau settlement and the layout of settlement tombs, in other words, is being evaluated how the each other relationships with graves and space. We were collected by archaeological material examining the surface of these areas, through in situ research, photography, made architectural drawings in detail between 2010 and 2011 years. The field work was done with permission and participation of the Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism, later work was complemented by laboratory and made by assessments our team. Life and death in the life of mankind has always been two cases. People born, live for a certain time, and this process ends sooner or later confronts death and called reality. The relationship between these two cases, it is natural that the earth is provided to the places. So while the life of the living is kept on the area, the death is connected with burial. From the moment that there are two different words that mankind has always been associated with each other. However, spatial fiction has varied according to time and society. Sometimes into the places where they lived their dead under the floors of houses or terraces, sometimes theycreated out of the living space, which vary according to the different types of burial customs were embedded in the grave. Article spaces that both living areas subject to thearchaeological centers (house) and graves are found. However, in these centers in archeology, the application before the Iron Age can rarely be seen, space, and in the same area of the tomb, the situation is said to be built in a way too close together. This perspective both places and tombs used stone size and construction techniques, also both burial plans and results of the piece pottery periodical analysis is understood in the Iron Age. Muş province, Malazgirt in the borders, had Belliahır location of the settlements and tombs, Civikan settlement and tombs and Kaşıkcı Plateau settlement and tombs have a special case. ÖzetBu makalede, Muş İli, Malazgirt İlçesi sınırları içerisinde, Süphan Dağı eteklerinde yer alan ve tarafımızdan Erken ve Orta Demir Çağlarına (yaklaşık M.Ö. 1300-600) tarihlendirilen Belliahır Mevkii Yerleşme ve Mezarları, Civikan Yerleşim ve Mezarları ile Kaşıkçı Yaylası Yerleşim ve Mezarları’nın yerleşim düzeni, diğer bir deyişle mekan ve mezarların birbiriyle konumsal ilişkileri değerlendirilmektedir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleriyle, 2010 ve 2011 yıllarında yaptığımız yüzey araştırmalarında tespit edilen söz konusu merkezler yerinde incelenerek, fotoğrafları çekilmiş, mimari çizimler yapılmış ve izinlerimiz kapsamında arkeolojik materyal toplanmıştır. Daha sonra laboratuarlarımızda ekibimiz tarafından yapılan çalışmalar ve değerlendirmelerle çalışma tamamlanmıştır. Yaşam ve ölüm insanoğlunun hayatında hep var olagelmiş iki olgudur. İnsanlar doğar, belli bir süre yaşar ve er geç bu süreç biter ve ölüm denilen gerçekle yüzleşilir. Bu iki olgunun yeryüzüyle ilişkisi doğaldır ki mekânlarla sağlanmaktadır. Yani hayat yaşam alanlarında sürerken ölüm mezarlarla bağlantılıdır. İnsanoğlunun var olduğu andan itibaren bu iki farklı dünya sürekli olarak birbiriyle ilişkili olmuştur. Ancak mekânsal kurguları zamana ve toplumlara göre değişkenlik göstermiştir. İnsanlar kimi zaman ölülerini yaşadıkları mekânların içine, evlerin tabanı veya sekilerin altına, kimi zaman da yaşam alanlarının dışında oluşturdukları, gömü geleneklerine göre değişiklik gösteren farklı tiplerdeki mezarlara gömmüşlerdir. Makaleye konu arkeolojik merkezlerde de hem yaşam alanları olan mekânlar (evler) hem de mezarlar bulunmaktadır. Ancak bu merkezlerde bölge arkeolojisinde, Demir Çağ öncesinde uygulaması pek görülmeyen, mekân ve mezarların aynı alanda, birbirine çok yakın bir şekilde inşa edilme durumu söz konusudur. Bu açıdan gerek mekânlarda ve mezarlarda kullanılan taşların boyut ve inşa teknikleri, gerek mezar planları ve gerekse merkezlerde ele geçen çanak çömlek parçaların dönemsel analizleri sonucu Demir Çağları’na ait oldukları anlaşılan Muş İli, Malazgirt ilçesi sınırları içerisinde yer alan Belliahır Mevkii Yerleşme ve Mezarları, Civikan Yerleşim ve Mezarları ile Kaşıkçı Yaylası Yerleşim ve Mezarları özel bir duruma sahiptirler.

Kültepe'de 70 yıldır sürdürülen kazılar Anadolu'nun Erken Tunç Çağı'ndaki kültür ve ticareti hakkında büyük ölçüde hayati bilgiler sunarsa da, özellikle Erken Tunç Çağı'nın ölü gömme gelenekleri hakkında çok az bilgi elde edilmiştir. Erken Tunç Çağı evlerinin tabanları altında basit toprak mezarların yanısıra hem taş sanduka hem de küp mezarlar kaydedilmiştir. Buna karşın, civarda herhangi bir yerleşim dışı mezarlık tespit edilememiştir. Esasen, önceleri Kültepe'nin içinde bulunduğu Kızılırmak yayının güneyindeki alanda yerleşim dışında ölü gömme geleneğinin olmadığı farzedilmekteydi. 2014 yılında, Kültepe'nin 2 km güneydoğusundaki İnler Dağı civarında kaçak kazılar tespit edildi. İnler Dağı sırtlarındaki 100 metrelik bir alanda yüzeye saçılmış kap parçalarından ve kaçak kazı çukurlarından, burada çok sayıda küp mezarın kazıldığı ve yağmalandığı anlaşıldı. Bakanlıktan alınan izinler sonrasında 2014 Kasım ayında hemen kazılara başlanmış ve bu kazılar 3 sezon boyunca sürdürülmüştür. 2014-2016 yılları arasında sürdürülen kazılarda çoğu tahrip edilmiş veya aşınmış toplam 67 mezar kazılmıştır. İnler Dağı Mezarlığı'nın keşfi, yerleşim alanı dışındaki gömü ve ölü gömme geleneklerinin incelenmesi için çığır açıcıdır. İlk inceleme sırasında görüldüğü gibi, mezarlık muhtemelen İnler Dağı ile sınırlı değildir. Yaklaşık 500 metre batıda, kaçak kazı izleri ve mezar küpü parçaları bulundu ki bunlar da çok daha geniş bir alanı kapsayan bir mezarlığa işaret etmektedir.

Türk kültürü, Türk milletinin dünü, bugünü ve yarınıdır. İnsanlık tarihinin en zengin kültürlerinden biri olan Türk kültürü, tarihi süreç içerisinde farklı medeniyetlerle buluşarak şekillenmiş ve gelişimini devam ettirmiştir. Çok yönlü bir olgu olan kültürün manevi unsurlarını tespit etmek oldukça zorken, maddi olanları belirli karşılaştırmalara imkân tanımaktadır. Bu maddi kültür unsurlarından biri de mezarlardır. Mezarlar bu dünya ve öteki dünya arasında bir eşik durumundadır. Tarihin en eski dönemlerinden itibaren Türkler, ölüm ve ölümden sonraki hayatın varlığına değer vermişlerdir. Geçmişten günümüze aktarılan gelenekler farklı dönemlerde değişkenlik gösterse de ana tema genellikle aynı kalarak işlevselliğini devam ettirmiştir. Türklerin ölüme bakış açısı, ölümle yüzleşmeleri, ölüm sonrasında yaptıkları ritüeller, temel olarak din ve gelenekler üzerinden temellendirilmiştir. Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle beraber ölü ve mezar gelenekleri kısmen değişse de anlam itibariyle özü değişmemiştir. Osmanlılar döneminde hem mezar taşları bir sanat eseri hüviyeti kazanmış, hem de türbe adı verilen yapılar ortaya çıkmıştır. Çalışmada, Adana il merkezinde bulunan Asri Mezarlık, Akkapı Mezarlığı, Buruk Mezarlığı, Kabasakal Mezarlığı, Havutlu Mezarlığı, Kimsesizler Mezarlığı, Sülüklüpınar Mezarlığı, Yüzüncüyıl Mezarlığı ile ilçe ve köylerde bulunan çeşitli mezarlıklar saha araştırması teknikleriyle araştırılmış ve 902 mezar tespit edilerek incelenmiştir. Bu mezarlar arasından seçilen mezar taşları, Türk motif ve sembolleri özelinde detaylandırılıp açıklanmaya çalışılmıştır.

Bölgelere göre farklılık gösteren ve kendi içinde temel özelliklere sahip olan ve Eski Yakın Doğu kültürleri tarafından üretilen objeler arasında oldukça yaygın bir grubu oluşturan figürinler, kültürlerin ve kültürel ilişkilerin belirlenmesinde önemli konumda yer almaktadır. Kuzey Suriye yerleşimlerinde MÖ 3. Binyılın orta evresinden geç evresine kadar yoğun kullanım görmüş olduğu bilinen ve belirli bir karakteristik özelliğe sahip olan konumuza ait Orta Fırat Bölgesi’ne ait pişmiş toprak figürinler, stilistik özellik olarak Suriye’nin diğer bölgelerinden ve Mezopotamya’daki yerleşimlerden ele geçen figürinlerden ayrılmaktadır. Soğmatar Nekropol Alanında, Erken Tunç Çağı IV evresine tarihlendirilen kaya oyuğu mezarların ikisinden ele geçen pişmiş toprak iki insan figürininin, Orta Fırat’ta ortaya çıkarılan figürinler ile stilistik olarak dikkat çekici ölçüde benzerlikler taşıdığı görülmektedir. Soğmatar’dan ele geçen figürinlerin, bölgede Erken Tunç Çağı’n ikinci yarısında yoğun olarak tespit edilen kuyu tipi kaya oyuğu mezarlar içerisinde ele geçmesi, söz konusu figürinlerin tarihlendirilmesi ve işlevselliği hakkında bilgi verir nitelikte değerlendirilebilir. Ayrıca Soğmatar’daki kaya oyuğu mezarlarda figürinler dışında ele geçen çanak-çömlek verileri ve diğer buluntu gruplarının da dönem olarak MÖ 3. Binyılın ikinci yarısına ait özellikler taşıyor olması, bu figürinlerin tarihlendirilmesiyle ilgili de fikir yürütülmesine katkı sağlar niteliktedir. Ayrıca konumu itibariyle kayalık bir alanda bulunan Soğmatar yerleşiminde ortaya çıkarılan kaya oyuğu mezarlardan ele geçen Erken Tunç Çağı’n geç evresine ait, Orta Fırat özelliği gösteren bu pişmiş toprak figürinlerin varlığı, Soğmatar’ın Kuzey Suriye kültürünün yayıldığı alan içerisine girdiğini göstermesi açısından da önem taşımaktadır.

Tarihte azınlıklara, kendi dininden, ırkından, kültüründen olmayanlara, kendi dilini konuşmayanlara Türkler kadar müsamahalı davranan tek bir millet gösterilemez. Bunun biri, Orta Asya'dan beri çeşitli iklimler ve zaman dilimleri içinde gelen, diğeri de İslâmiyetle kazanılan, mükemmelleşen iki ana kaynağı vardır. İster 1020, ister 1071, isterse 1461 veya 1571 olsun, bu hoşgörüyü Kafkaslar'da, Anadolu'da Kıbrıs'ta görmek, yaklaşık bin yıllık dönem içinde müşahede etmek, tavsik etmek mümkündür. Hatta, yine hiçbir millette görülemeyecek derecede, bu toleransın taştığını ve azınlıkların Türklerden çok daha fazla haklara sahip olduklarını, çoğaldıklarını, zenginleştiklerini, müreffehleştiklerini bile söylemek bir mübalağa olmayacaktır. Osmanlı Devleti'nin son ikiyüz yıl içindeki durumu buna bir örnek teşkil etmektedir.

STRATİGRAFİ Salat Tepe'de üst yerleşim katmanlarının açığa çıkartılması için tepe üzerindeki düzlükte çalışılmış, vadiye bakan güney yamacında, aşınma ve toprak kaymaları meydana gelen kesimdeki yapı katları 2.5 m. eninde bir yamaç açmasında araştırılmıştır. Tepe Üzeri Açmaları Üst kesimdeki yapılaşmanın açığa çıkartılması amacıyla tepe düzlüğünün güney ve batı kenarları ile merkezinde açılan K 12-13, L 12-14 ve M 13 açmaları kazılmıştır. K 13, L 12-13 ve M 13 açmalarında kazılan ondört basit toprak mezarlara ölüler doğu-batı doğrultusunda dorsal yatırılmıştır. K 13 açmasındaki bir erişkin mezarının bir Ortaçağ duvarı altında kalması, bazı mezarların Ortaçağın başlarına ait olabileceğini, bebek ve çocukların basit ziynet eşyaları ile gömülmesi de Erken İslami Dönem ve öncesine tarihlenen Girnavaz mezarları ile çağdaş olabileceğini düşündürmektedir.