Journal articles: 'Hetawi Kurd'

1

Hassaniyan, Allan. "Crossborder Kurdish Solidarity: An Endangered Aspect of Kurdishness." Kurdish Studies 7, no. 2 (October 25, 2019): 135–60. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v7i2.484.

Full text

Abstract:

Cross-border kinship has been a particular hallmark of Kurdish identity and an important source of solidarity between Kurds of different regions within Kurdistan. However, this article argues that the values of cross-border Kurdish solidarity have been violated in the past, due to the collaboration of elements of the Kurdish movement with the Turkish, Iranian, Iraqi and Syrian states. Misconducted cross-border interaction has led to movement fragmentation, decline or/and termination, and to internecine violence between different sections of the Kurdish movement. This paper, reflecting on the interaction between the Iranian and Iraqi Kurdish movements from the 1960s to the 1990s, argues that the Iranian Kurdish movement has been disadvantaged and has faced multifaceted challenges and difficulties partially owing to this interaction.ABSTRACT IN KURMANJIHevgirtina wêdeyî sînoran: Aliyekî lawaz ê KurdayetiyêXizmîniya di navber û wêdeyî sînoran nî$aneyeke taybet a nasnameya kurdî ye ku bûye çavkaniyeke girîng a hevgirtinê di navbera kurdên ji herêmên cuda yên Kurdistanê. Ligel vê, ev gotar diyar dike ku di raboriyê de nirxên vê hevgirtina kurdan ya wêdeyî sînoran hatine pêpestkirin, bi taybetî ji ber hevkariya hindek pêkhateyên bizava neteweyî ya kurdî ligel dewletên Tirk, Îran, Iraq, û Sûriyeyê. Danûstandina wêdeyî sînoran ya xerab hatî rêvebirin bûye sebebê parçebûn, pa$ketin an/û têkçûnê, û tundûtîjiya kujende di navbera pêkhateyên cuda yên bizava kurdî de. Ev gotar berê xwe dide danûstandina di navbera bizavên kurdî yên Îranî û Iraqî yên ji 1960an heta 1990an, û diyar dike ku bizavan kurdî ya Îranî di rew$eke neguncaw de bûye û ketiye ber gelek dijwariyan ku be$ek jê ji ber vê danûstandinê bûne.ABSTRACT IN SORANISollîdarêtî kurdî le piştî sinûrekanewe: Xeter leser rehendî kurdbûnXizmayetî kurdan le herdû dîwî sinûrekanewe yekêke le xale cewherîyekanî nasnamey kurd û serçaweyekî giringî sollîdarêtîye lenêw kurdanî herême ciyawazekanî Kurdistanda. Bellam, em babete gengeşey ewe deka ke ew xizmayetîye le rabirdûda behoy hawkarîy bizûtnewe siyasîyekanî kurd legell dewlletanî Turkiya, Suriya, Êraq û Êranda pêşêl krawe. Xirap bekarhênanî peywendîyekanî herdû dîwî sinûr bote hoy pertbûn, pûkanewe yaxud kotayî hatinî peywendîyekan. Em babete tîşk dexate ser peywendîyekanî bizûtnewekanî kurdayetî le Êraq û Êran le 1960ekanewe ta 1990ekan. Bangeşey ewe dekat ke bizûtnewekanî kurd le Êran zereryan lew peywendîyane pê geyîşituwe û rûberûy allingarîy corawcor bûnetewe behoy ew peywendîyanewe.ABSTRACT IN ZAZAKIPiştgirîya kurdan a mîyansînorkîye: yew parçeyê kurdbîyayîşî binê tehluke de yoXisimîya mîyansînorkîye taybetmendîya girînge ya nasnameyê kurdan û seba piştgirîya mabênê kurdanê herêmanê Kurdîstanî yê cîya-cîyayan de çimeyêko muhîm bîyêne. Labelê na meqale de munaqeşe beno ke demo vîyarte de semedê hemkarîya tayê elementanê tevgerê kurdan bi dewletanê Tirkîya, Îran, Îraq û Sûrîye ra, erjê na piştgirîya kurdan a mîyansînorkîye ameyî îxlalkerdene. Seba ke têkilîyê mîyanê sînoran xelet îdare bîyî, tevger bî parçe-parçe, bî kêmî û/yan zî ame peynîye û bî sebebê şidetê mabênê beşanê tevgerê kurdan ê cîya-cîyayan. No nuşte têkilîyanê mabênê tevgeranê kurdan ê Îran û Îraqî yê serranê 1960an û 1990an ser o vindeno. Tede munaqeşe beno ke tevgerê kurdanê Îranî semedê nê têkilîyan ra kewto dezavantaj û raştê tewir bi tewir zorî û zehmetîyan ameyo.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

2

Hamelink, Wendelmoet, and Hanifi Barış. "Dengbêjs on borderlands: Borders and the state as seen through the eyes of Kurdish singer-poets." Kurdish Studies 2, no. 1 (May 17, 2014): 34–60. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v2i1.378.

Full text

Abstract:

This article investigates how the Kurdish home, borders and the state are depicted in one of the most important Kurdish cultural expressions in Turkey until 1980: the dengbêj art. The recital songs of the dengbêjs form a fascinating source to investigate how Kurds experienced life on the margins of the (nation-)state. We argue that the songs demonstrate that many Kurds perceived the political geography of the state they officially belonged to as foreign and not as a legitimate part of Kurdish socio-political reality. The Kurdish political geography created in the songs exists in small-scale local structures and alliances, and there is mostly no reference to a common Kurdish cause. Borders are presented as foreign interference in the Kurdish landscape. In the conclusion we suggest that Kurdish fragmented political structure should be understood as a deliberate means to avoid being incorporated in a state structure. This speaks against a (self-)Orientalist interpretation of Kurdish history that defines a lack of Kurdish unity as primitive. Dengbêj li ser sînoran: Dîtina sînor û dewletê bi çavên dengbêjan Ev gotar vedikolê bê welatê Kurdan, sînor û dewlet çawan hatine şayesandin di yek ji girîngtirîn derbirînên çanda Kurdî da li Tirkiyeyê, heta 1980yê: anku dengbêjiyê. Kilamên resîtal ên dengbêjan çavkaniyeka hijmetkar pêk dihînin bo vekolîna serboriyên Kurdan ku mane li qeraxên netewe-dewletan. Em angaşt dikin ku, herçend Kurd bi xwe bi rengekî fermî parçeyek ji erdnîgara fermî ne, kilam destnîşan dikin ku gelek Kurd vê erdnîgara siyasî ya dewletê wekî diyardeyekî biyanî dibînin, ne ku wekî parçeyek rewa ji rastiya sosyo-polîtîk a Kurdîtiye. Erdnîgara polîtîk ya Kurdîtiyê ku di kilaman da hatiye afirandin pile-biçûk e û, bi piranî bêyî dozeka Kurdî ya hevbeş, ji hevalbediyên deverî pêk hatiye. Di kilaman da sînor wekî destwerdanên biyaniyan li welatê Kurdan hatine berpêş kirin. Di dawiyê de em pêşniyar dikin ku a rast Kurd bi zanebûn vê siyaseta parçebûyî meşandine da ku xwe vebidizin ji bişaftinê di avahiya dewletê da. Ev nêrîn di derbarê dîroka Kurdan da li dijî şîroveyên (oto)-oryantalîst e, çikû ew nebûna yekîtiya Kurdan wekî diyardeyekî prîmîtîv dibînin. دەنگبێژانی سەرسنوور. سنوور و وڵات لە ڕوانگە ی شاعیر و گۆرانیبێژی کوردەوە. ئەم وتارە باس لەوە دەکا کە وڵاتی کوردان، سنوورەکان و دەوڵەت چۆن لە یەكێ لە گرنگترین چەمکی کولتوری کوردی لە تورکیا تا ساڵی ١٩٨٠ نیشان دراون: هۆنەری دەنگبێژی. گۆرانییەکانی دەنگبێژەکان سەرچاوەیەکی چڕ و پڕن بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر چۆنیەتی ژیانی کوردان لەسەر سنووری دەوڵەتان. ئێمە دەمانەوێ بڵێین کە گۆرانییەکان باس لەوە دەکەن کە زۆرینەی کوردەکان ئەم جۆگرافیا سیاسی فەرمییەی دەوڵەتی تورکیایە وەکوو وڵاتێکی بیانی سەیری دەکەن، نەک وەک بەشێکی یاسایی لە چوارچێوەی کۆمەڵایەتی سیاسی کوردی. جۆگرافیای سیاسی کوردی ناو گۆرانییەکان لە کۆمەڵێک ناوچەی چکۆلە پێک هاتووە و تەنانەت شتێک بە ناوی کێشە و مەسەلەی کورد ئاماژەی پێناکرێ. سنوورەکان وەکوو دەستدرێژی بیانی سەر خاکی کوردان سەیر دەکردێن. لە کۆتاییشدا، چوارچێوەی سیاسی دابەشبووی کوردی دەبێ وەکوو کەرەسەیەکی ڕاستەوخۆ سەیر بکرێ کە پێش بە سازبوونی دەوڵەتێکی کوردی دەگرێ. ئەوەش دژ بە شیکردنەوەی باوەڕی سێلف ـ ئۆریێنتالیستە لە سەر مێژووی کورد کە باس لە نەبوونی یەکگرتوویی کوردی لە بنەڕەتدا دەکا.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

3

Forestier-Peyrat, Etienne. "Communist Europe and the Kurdish Question During the Cold War (1940s 1980s)." Kurdish Studies 9, no. 2 (October 31, 2021): 175–87. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i2.568.

Full text

Abstract:

While abundant scholarship has been produced concerning the Kurdish diaspora in Western Europe, little is known about the development of Kurdish communities in Central and Eastern Europe, especially during the Cold War. This paper analyses the specific situation of the Kurds in Communist Europe through the prism of Bulgaria, a frontline country in direct contact with the Middle East from the 1940s until the end of the 1980s. It demonstrates the weight of diplomatic and economic factors in explaining the persistent difficulty faced by Central European regimes in conceiving of the Kurdish issue beyond separate national fighting grounds. Abstract in Kurmanji Ewropaya komunîst û pirsgirêka kurd li serdema Şerê Sar (salên 1940î-1980î) Li gel berdariya xebatên akademîk ên li ser diyasporaya kurd li Ewropaya rojava, em xwediyên agahiyên pir kêm in li ser pêkhatina civatên kurd li Ewropaya naverast û rojhilat, nemase li serdema Şerê Sar. Ev nivîsar li rewşa taybet a Kurdên Ewropaya komunîst dikole û bi xusûsî li ser Bulgaristanê disekine, ku welatekî li ser sînor e û, ji salên 1940î ta dawiya salên 1980î, rasterast bi Rojhilata Navîn re di nav têkiliyan de bû. Bi vî hawî, nivîsar giraniya faktorên aborî û dîplomatîk derdixe pêş bo ravekirina zehmetiyên mayînde yên rejîmên Ewropaya naverast di ponijîna pirsgirêka kurd li derveyî meydanên ceng ên neteweyên cihê de. Abstract in Sorani Ewrupay komonîzt û dozî Kurdekan le serdemî cengî sarda (sallekanî 1940-1980) Le ‌katêk da twêjînewey zor le ser Kurdekan le Ewrupay rojawa, le tarawge berhemhênrawe, zanyarî kem le ser geşesendinî komellgey kurdî le Ewropay nawerrast û rojhellatî da heye, be taybetî le serdemî Cengî Sar da. Em twêjînewey şirovey barudoxî taybetî Kurdekanî Ewrupay komonîzt le rêgay Bulgaryawe, ke dewlletêkî berey ceng bû û peywendî rastewxoy legell Rojhellatî Nawerrast da le sallanî 1940ewe ta 1980ewe hebuwe. Twêjîneweke qursayî faktere dîplomatî û abûriyekan derdexat, be rûnkirdinewey astengî hewlle ‌berdawemekanî rûberruwî rijêmekanî Ewrupay nawerrast botewe le têgeyştin le dozî Kurdekan be der le kêşeyekî rûberrûbunewey neteweyi serbexo. Abstract in Zazaki Ewropaya komunîste û wextê Cengê Serdinî de (1940an-1980an) mesela kurdan Herçiqas ke derheqê dîyasporaya kurdanê Ewropaya Rojawanî de xeylê eserê zanyarî ameyê dayene kî, derheqê averşîyayîşê komelanê kurdanê Ewropaya Mîyanên û Rojhelatî de zanayîş hîna kêmî yo, bitaybetî demê Cengê Serdinî ser o. No nuşte rewşa taybetî yê kurdanê Ewropaya Komunîste analîz keno. Analîz pê prîzmaya Bulgarîstanî yeno kerdene: welatêkê serê cebheyî ke 1940an ra heta peynîya 1980an Rojhelatê Mîyanênî de têkilîya xo ya rasteraste estbî. Bi musnayîşê giranîya faktoranê ekonomîk û dîplomatîkan ra îzah beno ke rejîmanê Ewropaya Mîyanêne cenggehanê neteweyîyanê cîyakerdeyan ra teber fehmkerdişê mesela kurdan de tim zehmetîye antêne.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

4

Bajalan, Djene Rhys. "Kurdish Responses to Imperial Decline: The Kurdish Movement and the End of Ottoman Rule in the Balkans (1878 to 1913)." Kurdish Studies 7, no. 1 (June 2, 2019): 51–71. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v7i1.481.

Full text

Abstract:

Focusing on the period between 1878 and 1913, this paper seeks to add to the growing literature highlighting the complexities of identity in the late Ottoman period through an examination of the attitudes of Kurdish political activists towards the specific question of the dissolution of Ottoman rule on the Balkan Peninsula. More precisely, it will be argued that, although it is impossible to identify a single Kurdish response to Ottoman troubles in the Balkans, a survey of contemporaneous publications indicates that many leading Kurdish public figures of the period, including those active within the nascent Kurdish movement, regarded Ottoman imperial collapse as a profoundly negative political development.ABSTRACT IN KURMANJIBersivên kurdan bo paşketina împeretoriyê: Tevgera kurdî û dawiya desthilata Osmanî li Balkanan (1878-1913)Ev gotar berê xwe dide nivîsînên her zêdetir ên li ser tevliheviya nasnameyê di serdema dawî ya Osmaniyan de bi rêya tehlîlkirina helwêstên çalakvanên siyasî yên kurd li hember pirsa hilweşîna desthilata Osmanî li Balkanan, bi taybetî di qonaxa ji 1878 heta 1913an. Bi gotineke deqîqtir, gotar wê hizrê dide pêş ku herçend xeyrî mumkîn e ku yek bersiveke kurdan ya bi tenê bê destnîşankirin ji bo kêşeyên Osmaniyan li herêma Balkanan, nirxandineke weşanên hevçerx diyar dike ku gelek kesayetên naskirî yên kurd, ewên ku di tevgera nûzayî ya kurdî de çalak bûn jî di nav de, hilweşîna împeretoriya Osmanî wek geşedaneke gelek negatîv didîtin. ABSTRACT IN SORANIBersivî Kurd bo pukanewey împirator: Cullanewey Kurdî û kotayî ḧukimrranîy 'Usmanî le Balkan (1878-1913)Be terkîz kirdine ser mawey nêwan 1878 ta 1913, em babete hewll dedat îzafeyek bixate ser ew edebiyate rû le ziyadbuwey ke tîşk dexate ser allozîy şunas le kota qonaẍî 'Usmanîda le rêgey pişkinînî hellwêstî çalakwane siyasîye kurdîyekan le hember pirsêkî diyarîkiraw ke ewîş hellweşandinewey ḧukmî 'Usmanîyekan le durgey Ballkane. Wirdtir billêyn, argumêntî ewe dekirêt ke herçende destnîşankirdinî yek bersivî Kurdî derheq be kêşekanî 'Usmanîyekan le Balkan esteme, rûmallkirdinî billawkirawekanî ew serdeme amajey ewe dedat ke zorêk le kesayetîye giştîye diyarekanî kurdî ew kat, be waneşewe ke lenaw bizûtnewe kurdîye sawakeda çalak bûn, heresî împiratorîyetî 'Usmanîyan be allugorrêkî siyasîy nerênîy qull dadena.ABSTRACT IN ZAZAKIRijîyayîşê Împeratorîye rê cewabê kurdan: Balkanan de peynîya hukmê Osmanîyan de tevgerê kurdan (1878 – 1913)Bi giranîya serranê mabênê 1878 û 1913î, na meqale kena ke dewrê Osmanîyan ê peyênî de edebîyato ke derheqê kompleksîteyanê nasnameyan ê Balkanan de aver şono, ey ser o kemerêke rono. Tede derheqê persê wedarîyayîşêhukmê Osmanîyan ê nêmgirawa Balkanî de qenaetê çalakîkeranê sîyasetmedaranê kurdan ê wextî analîz benê. Hîna biteferuat, îdîa beno ke herçiqas ke mumkîn nîyo ke derheqê problemanê Osmanîyan ê Balkanî de tena yew cewabê kurdan bêro teşxîskerdene, ancîya cigêrayîşê weşanê ê demî musneno ke xeylê şexsîyetanê kurdan ê namdaran yê ê wextî, çalakîkerê tevgerê neteweperwerîya kurdan ya tezîye zî tede, parçebîyayîşê Împeratorîya Osmanîyan sey averşîyayîşêko sîyasîyo xirabin dîyêne.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

5

Gunes, Cengiz. "Political Representation of Alevi Kurds in Turkey: Historical Trends and Main Transformations." Kurdish Studies 8, no. 1 (May 24, 2020): 71–90. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v8i1.522.

Full text

Abstract:

This article explains the process of change in the political representation of Alevi Kurds in Turkey since the country held its first competitive election in 1950. It applies process tracing methodology to identify the dominant trends in Alevi Kurds’ political representation and highlights how the mode of their political participation evolved over time. The discussion presented here develops an explanation that connects the effects of key events and processes that shapes the outcome of this complex political phenomenon. The strong appeal among Alevi Kurds of the Turkish socialist movement and the political parties that are associated with the secular republican regime is discussed before the impact of the rise of Alevi and Kurdish movements on the Alevi Kurds’ political representation is assessed. The barriers Turkey’s restrictive political and legal order place on Alevi Kurds’ political representation are also highlighted. ABSTRACT IN KURMANJI Temsîliyeta siyasî ya kurdên Elewî li Tirkiyeyê: Meylên dîrokî û veguherînên esasî Ev gotar proseya guherîna temsîliyeta siyasî ya kurdên Elewî li Tirkiyeyê, ya ji wexta hilbijartina ewil ya pêşbazîdar a 1950an heta îro, rave dike. Gotar, rêbaza şopandina prosesê tetbîq dike ku meylên serdest ên di temsîliyeta siyasî ya kurdên Elewî de rave bike û li ser disekine ka şêwaza beşdarî û temsîliyeta wan bi demê re çawa vediguhere. Nîqaşa ku li vir hatiye diyarkirin ravekirineke wusa dike ku tesîra bûyerên û proseyên girîng yên ku şikl didin encama vê fenomena sîyasî ya tevlîhev bi hev ve girê dide. Daxwaza xurt a di nav kurdên Elewî yên di nav tevgerên sosyalîst ên tirk û partiyên siyasî yên têkilî rejîma komarî ya sekuler de tê nîqaşkirin berî nirxandina tesîra bilindbûna tevgerên Elewî û kurd ên li ser temsîliyeta siyasî a kurdên Elewî de. Herwiha, bal hatiye kişandin ser astengiyên nîzama qanûnî û siyasî ya sînorker a Tirkiyeyê ya ku li ser temsîliyeta kurdên Elewî bi cih dike.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

6

Pohl, Jonathan Otto. "Kurds in the USSR, 1917-1956." Kurdish Studies 5, no. 2 (October 26, 2017): 157–71. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v5i2.442.

Full text

Abstract:

Soviet policy towards its Kurds fluctuated and remained fragmented, ambivalent, and inconsistent throughout the existence of the USSR. On one hand, the Soviet government provided for the material and cultural development of Kurds in Armenia and Azerbaijan during the 1920s and 1930s. On the other hand, in 1937 it deported a number of Kurds from Azerbaijan and in 1944 an even larger number from Georgia to Kazakhstan and Central Asia as special settlers. The Soviet government only freed Kurdish special settlers from the legal restrictions limiting their movement and other rights in April 1956. Former Kurdish special settlers, however, could not return to the Caucasus. The Kurds remained a diaspora group in the USSR without any national territory and only limited cultural institutions. Only in the late 1980s did this situation change.ABSTRACT IN KURMANJIKurd li Yekîtiya Komarên Sosyalîst ên Sovyetan ji 1917 heta 1956Siyaseta Sovyetan beramber kurdên xwe, di hemû tarîxa YKSS de, pir caran guherî û hergav pirserî, xumam û nelihev bû. Li milekî, salên 1920an û 1930yan, dewleta Sovyetê îmkan dabîn kirin ji bo pêşketina çandî û samanî ya kurdên Ermenistan û Azerbeycanê. Li milê din, heman dewletê sala 1937an hejmareke kurdên Azerbeycanê û sala 1944an jî hejmareke pir mezintir a kurdên Gurcistanê wek muhacirên taybet şandine Qazaxistan û Asyaya Navendî. Dewleta Sovyetê şertên taybet ên li ser kurdên muhacir, yên ku bo nimûne nedihêlan ew ji cihekî biçin cihên din, bes di nîsana 1956an de rakirin. Lê belê, muhacirên kurd ên destê pêşiyê nekarîn bizivirine Qefqazyayê. Kurd li YKSS wek cemaeteke diasporayê veman bêyî ti erdekî xwe yê neteweyî û bi tenê bi hindek dezgehên çandî. Bi tenê salên dawî yên 1980an ev rewş guherî. ABSTRACT IN SORANIKurd le Yekyetî Sovîyet 1917 ta 1956Siyasetî Yekîyetî Sovyet le beramber Kurdekanî xoyda berz û nizmî be xoyewe bînîwe û le hemû temenî Yekîyetî Sovîyetda be şêweyekî natewaw, rarrayî û neguncaw mayewe. Le layenêkewe, ḧikumetî Yekîyetî Sovîyet, le nêwan sallekanî 1920 û 1930ekan, helumercî bo geşey binerretî û kultûrîy Kurdekan le Ermeniya û Azerbaycan rexisand. Le layenêkî tirewe, le sallî 1937 jimareyek le Kurdekanî le Azerbaycan derkird û tenanet le sallî 1944 jimareyekî zor ziyatir lewanî, wekû koçerî taybet, le Corciyawe rewaney Qezaxistan û Asyay Nawendî kird. Tenya le aprîlî 1956da, ḧikumetî Yekîyetî Sovîyet berbende yasayîyekanî le ser azadî hatûçû û mafekanî tirî em koçere taybetane hellweşandewe. Bellam, ew kurdaney ke pêştir kirabûn be koçer yan nêştecêy taybet boyan nebû bigerrênewe bo nawçey Qefqaz. Kurdekan wekû grupêkî diyaspora le Yekîyetî Sovîyetda manewe, bê ewey herêmêkî nîştimanîyan hebê û tenya çend enistîtoyekî kultûrîy sinûrdaryan pê dra. Tenya le kotayî heştakanî sedey bîstemda doxeke gorrankarî beserda hat.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

7

Leinonen, Anu. "Struggling against language shift: Kurdish language education in Turkey." Kurdish Studies 10, no. 1 (May 30, 2022): 19–37. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v10i1.561.

Full text

Abstract:

This article, largely based on interviews with language activists, investigates Kurdish language-in-education policy in Turkey since the early 2000s. It attempts to answer the following questions: How has Kurdish language education developed in Turkey from 2004 to 2020? What has been the impact of the educational activities on reversing the language shift from Kurdish to Turkish? I argue that the most important contribution has been on the elite or academic level with a widening of the Kurdish-reading and writing elite. Yet, the language shift from Kurdish to Turkish continues. Abstract in Kurmanji Têkoşîna li hember guhastina ziman: Perwerdehiya zimanê kurdî li Tirkiyeyê Ev gotar, ya ku bi giranî xwe dispêre hevpeyvînên ligel aktîvîstên ziman, ji destpêka salên 2000î û vir ve li Tirkiyeyê li polîtîkaya perwerdehiya zimanê kurdî an jî di nav polîtîkayên perwerdehiyê de li cihê zimanê kurdî vedikole. Gotar, hewl dide bersiv bide van pirsan: Ji sala 2004an heta 2020an li Tirkiyeyê perwerdeya zimanê Kurdî çawa bi pêş ketiye? Bandora çalakiyên perwerdehî yên li ser berovajîkirina guhastina ziman ya ji kurdî bo tirkî çi bûye? Ez nîqaş dikim ku tevkariya herî girîng li ser elîtan an jî asta akademîk bûye bi berfirehbûna elîtên xwîner û nûserên kurdî. Lê guhastina zimên a ji kurdî bo tirkî berdewam e. Abstract in Zazaki Duştê ravurîyayîşê ziwanî de lebitîyayîş: Tirkîya de perwerdeyê kurdkî Bi roportajanê çalakîkeranê ziwanî ra, nê nuşteyî de serê 2000an ra nat polîtîkaya Tirkîya ya perwerdeyê kurdkî ser o cigêrayîş yeno kerdene. Na xebate kena ke cewabê nê persan bido: 2004 ra heta 2020 perwerdeyê bi ziwanê kurdkî Tirkîya de senî aver şîyo? Tesîrê çalakîyanê perwerdeyî yê ke ravurîyayîşê ziwanê kurdkî bi tirkî bêro apeygirewtene, çi bî? Ez ana ver ke tesîro tewr muhîm beşdarîya elîtan yan zî sewîyeya elîtan a akademîk a ke wendoxî û nuştoxîya kurdkî kena hîraye. Ancî, ravurîyayîşê ziwanî yê kurdkî ver bi tirkî hîna dewam keno. Abstract in Sorani Available in Print and PDF versions.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

8

Bajalan, Djene Rhys. "On the frontiers of empire: Culture and power in early modern “Iranian” Kurdistan." Kurdish Studies 5, no. 1 (May 17, 2017): 1–10. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v5i1.417.

Full text

Abstract:

This article will provide a broad (although by no means comprehensive) overview of the development of modern scholarly historical writing pertaining the Middle East’s Kurdish community prior to the end of the First World War. It seeks to highlight some of the important pioneering scholars who shaped the field during its twentieth century as well as more recent flurry of academic activity that has, since the turn of the twenty-first century, resulted in a publication of a number of important works that have greatly expanded our knowledge of Kurdish history. However, it will also endeavour to highlight some of the deficits in the existing historiography, most notably relating to Kurdistan in the early modern period (the early sixteenth to early nineteenth century) and, more specifically, the relatively underdeveloped nature of the literature on “Iranian” Kurdistan during this era. In doing so, it hopes to provide context for the three articles published in this issue of Kurdish Studies, all of which examine issues relating to culture and power in early modern “Iranian” Kurdistan.ABSTRACT IN KURMANJILi ser sînorên împeretoriyê: “Hêmana Îranî” di dîroka pêş-modêrn ya Kurdistanê deEv gotar dê nirxandineke berfireh (lê ne giştgir) a nivîsarên li ser dîroka gelê kurd ê li Rojhilata Navîn yên berî xelasiya Şerê Cîhanî yê Yekem. Ew dê dêneke taybet bide ser çendîn zanyarên serkêş ku di sedsala bîstan de meydana dîroknivîsiya kurdî ava kirine û herwiha berê xwe bide ser berbelavbûna vê dawiyê ya çalakiyên akademîk –ji çerxa sedsala bîst û yekê ve– ku çendîn berhemên girîng jê derçûne û bi vê yekê re zanyariya me ya li ser dîroka kurdan gelek berfirehtir kirine. Lê belê, gotar dê herwiha hewl bide ku hindek valahiyên dîroknivîsiya heyî berçav bike, bi taybetî valahiya xebatên li ser Kurdistana di serdema pêş-modêrn (ji serê sedsala şanzdehan heta serê sedsala hevdehan) de, û, bi rengekî hûrbijêrtir, paşmayîbûna nisbî ya lêkolîn û nivîsarên li ser Kurdistana “Îranî” ya di vê serdemê de. Bi vî awayî, gotar dil dike çarçoveyekê dabîn bike ji bo her sê gotarên di vê hejmara Kurdish Studies de, ku hemû jî berê xwe didine wê mijarê ku em dikarin wek “Hêmana Îranî” di Kurdistana pêş-modêrn de bi nav bikin.ABSTRACT IN SORANILe ser sînorekanî împiratorî: “Hokarî Êranî” le Kurdistanî pêş-modêrn daEm wutare raçawkirdineweke giştîye (bellam nek giştgire) le ser nûsrawekanî sebaret be mêjûy kurdî le Rojhellatî Nawerast ber le axîrî Şerrî Cîhanî Yêkem. Wutareke serincêkî taybet debexşête ser çend zanyarêkî pêşengî ke le sedey bîst da biwarî mêjûnûsî kurdîyan durist kirdûwe, bellam herwa çaw le berfirawanbûnewey em duwayîyey –serî sedey bîst û yekewe– çalakiye akadamîkekan dekat ke çendîn berhemî girîngî lê we derçûwe û bew pêyeş zanyarîyekanman sebaret be mêjûy kurd ziyadtiryan kirdûwe. Wutareke hewllî eweş dedat ke hêndek kêmasiyêkî mêjûnûsîy hawçerxîş destnîşan bikat, be taybetî ewaney le merr Kurdistanî seretakanî serdemî modêrn (le ewelî sedey şanzde ta ewelî sedey hewde), herwa be rengekî deqîqtir çaw le paşmanewey lêkollînewe w nûsrawekanî le babet Kurdistanî “Êranî” lew serdeme da dekat. Bem şêweye, wutareke çarçowêk dabîn dekat bo her sê le wutarî em jimarey Kurdish Studies, ke hemûyan serinc dedene ew babetey ke detwanîn wekû “Hokarî Êranî” le Kurdistanî pêş-modêrn da be naw bikeyn.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

9

Hussain, Serena. "Islamic Universalism or Ethno-nationalism? Exploring identity salience within a Kurdish migrant community in Britain." Kurdish Studies 9, no. 2 (October 31, 2021): 205–21. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i2.619.

Full text

Abstract:

This article examines identity salience among members of a Kurdish Muslim migrant community in England. The study, in contrast to previous research on the Kurdish diaspora, focuses on religious identity in a small-city context, with recently arrived migrants, predominately from Iraqi Kurdistan. In-depth interviews highlight how ethnic repression within sending nations results in greater politicisation of ethnicity and in turn salience over all other identities, even within a non-Muslim setting. As such, findings did not demonstrate growing salience of religious identity over ethno-national identities, in order to close ranks with other Muslim minorities in a local context, as described in literature on ‘Islamic diasporas’. Abstract in Kurmanji Gerdûnparêziya îslamî ya netewparêziya nijadî ? Vekolîna girîngiya nasnameyî di civateke Kurdên koçber li Brîtanyayê de Ev nivîsar girîngiya nasnameyî ya li nav endamên civateke Kurdên misilman ên koçber li Inglîstanê vedikole. Li berevajiyê lêkolînên bihorî yên li ser diyasporaya kurd, ev vekolîn li ser nasnameya dînî ya koçberên nûhatî, pirraniya wan ji Kurdistana Êraqê ve, di çarçoveya bajarokeke piçûk de radiweste. Hevdîtinên hûrgilî bal dikişînin ser polîtîzebûna bêhtir a ku bi encama zordestiya nijadî li neteweyên birêkêr pêk hat û, li ser vê, girîngiya meztir a nasnameya nijadî li ber hemû nasnameyên din, heta di hawirdoreke ne-misilman de jî. Weha, van encam hane girîngiya zêde ya nasnameya olî li hember nasnameyên nijadî-neteweyî nîşan nedaye, li berevajiyê destbiratiya herêmî ya bi kêmneteweyên misilman ên din re ku di edebiyata li ser ‘diyasporayên misilman’ de tê dîtin. Abstract in Sorani Îslamî cîhanî yan nasêwnallîzmî êtnî? Lêkollîneweyek le ser giringî nasnamey êtnî le nêwan komellêk koçberî kurd le le Berîtanya Em wutare şirovey giringî nasnamey êtnî le nêwan endamanî komellêk koçberî musullmanî kurd dekat le Berîtaniya. Twêjîneweke be pêçewaney twêjînewekanî pêştir le ser rewendî kurd le tarawge, tîşk dexate ser nasnamey ayinî le nêw koçberî tazegeyştû le Kurdistanî ‘Êraqewe,‌ le çwarçêwey‌ şarêkî biçûkda. Çawpêkewtinî dûrxayan derîxistwe ke çawsanewey êtnî le wllatî koçkirdinewe debête hoy besiyasîbûnî nasnamey êtnî û zallbûnî be ser nasnamekanîtir da, tenanet le nêwendî namusullmanekanîş da. Le ber ewe encamekan zallî nasnamey ayinî be ser nasnamey êtnî dernaxen bo nizîkbûnewe le gell kamayetiy musullmanekanîtir le nêwendî nawxoda, wek leserçawekanîtir le ser musllmananî ‌tarawge baskrawn. Abstract in Zazaki Îslamî cîhanî yan nasêwnallîzmî êtnî? Lêkollîneweyek le ser giringî nasnamey êtnî le nêwan komellêk koçberî kurd le le Berîtanya Em wutare şirovey giringî nasnamey êtnî le nêwan endamanî komellêk koçberî musullmanî kurd dekat le Berîtaniya. Twêjîneweke be pêçewaney twêjînewekanî pêştir le ser rewendî kurd le tarawge, tîşk dexate ser nasnamey ayinî le nêw koçberî tazegeyştû le Kurdistanî ‘Êraqewe,‌ le çwarçêwey‌ şarêkî biçûkda. Çawpêkewtinî dûrxayan derîxistwe ke çawsanewey êtnî le wllatî koçkirdinewe debête hoy besiyasîbûnî nasnamey êtnî û zallbûnî be ser nasnamekanîtir da, tenanet le nêwendî namusullmanekanîş da. Le ber ewe encamekan zallî nasnamey ayinî be ser nasnamey êtnî dernaxen bo nizîkbûnewe le gell kamayetiy musullmanekanîtir le nêwendî nawxoda, wek leserçawekanîtir le ser musllmananî ‌tarawge baskrawn.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

10

Yesiltas, Ozum. "Rethinking State-Non-state Alliances: A Theoretical Analysis of the U.S. Kurdish Relationship." Kurdish Studies 9, no. 2 (October 31, 2021): 189–204. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i2.589.

Full text

Abstract:

This study investigates the growing influence of Middle Eastern non-state actors as agents of foreign policy and their interactions with states through an analysis of the U.S.-Kurdish relationship. Incorporating archival data and interviews with Kurdish and American policy makers, the paper analyses the factors that have affected the U.S.-Kurdish relationship from World War II to the recent Syrian crisis in the context of the mainstream theoretical approaches within the discipline of International Relations. The article concludes that the failure to formulate a coherent Kurdish policy complicates the U.S.’ Middle East strategy and contributes to outcomes unfavourable to U.S. interests in the region. Abstract in Kurmanji Hêza ji kenaran : Pêşniyara bo siyaseteke derveyî ya hevgirtî ya Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê li hemberî Kurdan Ev lêkolîn tesîra her ku diçe mezin dibe ya aktorên ne-dewletî li Rojhilata Navîn wek failên siyaseta derve, digel danûstandinên wan bi dewletan re, li ser hîma tehlîla têkiliya DYA û Kurdan vedikole. Bi vehewandina daneyên arşîvî û hevdîtinên li gel siyasetmedarên kurd û amerîkî, ev nivîsar nêrînên bîrdozî yên herî berbelav di babetaTêkiliyên Navneteweyî de bi kar tîne, ji bo ku faktorên bandor li têkiliyên DYA-Kurd ji Şerê Cîhanê yê Duyem heta qeyrana surî ya dawîn kirine, tehlîl bike. Nivîsar bi vê encamê digihîje ku têkçûna sazkirina siyaseteke kurd a hevgirtî ji bo stratejiya DYA ya li Rojhilata Navîn zehmetiyan derdixe û netîceyên neyînî bo berjewendiyên DYA jî bi xwe re tîne. Abstract in Sorani Hêzê Sînoran: Kurdan Reyde Mesela Sîyasetê Teberî yê DYA yê ‘Pêgirewteyî’ Pê analîzê têkilîya DYA û kurdan, no cigêrayîş Rojhelato Mîyanên de tesîrê averşîyayoxî yê aktoranê bêdewletanê sey ajananê sîyasetê teberî û dewletan reyde înteraksîyonanê nê aktoran tehqîq keno. Bi dayeyanê arşîvan û roportajanê qerardaranê sîyasetî reyde, no nuşte faktoranê ke Cengê Cîhanî yê II. ra heta krîzê Sûrîye yê nikayinî têkilîya DYA û kurdan ser o tesîr kerdo, ê faktoran çarçewaya teorîyanê bingeyênan yê beşê Têkilîya Mîyanneteweyî de analîz keno. Na meqale netîce de vana ke DYA besenêkerd polîtîkayêka kurdan a pêgirewtîye virazê, na kêmanîye kî Rojhelato Mîyanên de stratejîya DYA kena têmîyan û peynîye de faydeyê xo nêreseno menfeatanê DYA yê a herême. Abstract in Zazaki Destellat le kenarewe : keysêk derbarey hawrrayî le siyasetî derewey Emerîka da beramber be Kurdekan Em nûsîne le karîgerî geşesendinî hêzwektere bê-netewekan le ser siyasetî Rojhellatî Nawerrast da dekollêtewe, legell peywendiyan legell dewlletekan da le rêgayi şirovekirdinî peywendî nêwan wîlayete yekgirtwekanî Emerîka û Kurdekan da. Be têkellkirdinî datay erşîf û çawpêketin legell siyasetmedare emerîkî û Kurdekan da, em nûsîne şirovey ew fakterane dekat ke karîgeryan le ser peywendî nêwan wîlayete yekgrtwekanî emerîka û Kurdekan da hebuh le cengî cîhanî duwemewe heta qeyranî tazey Suriya, le çwarçêwey têore berbillawekan le zanistî peywendiye nîwdewlletiyekan da. Encamî wutareke eweye ke be hoy şikesthênan le dirustkirdinî siyasetêkî yekgirtû beramber Kurdekan, astengî bo planî Wîlayete Yekgrtwekanî Emerîka le Rojhellatî Nawerrast da dirust dekat û debête hoy dirustbûnî derencamî nerênî le qazancî Wîlayete Yekgirtwekanî Emerîka le nawçeke da.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

11

Ghaderi, Farangis. "The literary legacy of the Ardalans." Kurdish Studies 5, no. 1 (May 17, 2017): 32–55. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v5i1.419.

Full text

Abstract:

Classical Gorani literature is believed to be the oldest Kurdish literary tradition which under the patronage of the Ardalans developed into a “literary koinè” in the seventeenth and the eighteenth centuries. However, despite its antiquity and significance in the history of Kurdish literature, it has remained largely under-studied. It is against this backdrop that I offer an overview of Gorani literature, its history of development, and main literary characteristics in this article. Through extensive text analysis I examine the classical Gorani poetry for its major genres and forms and predominant themes and images. I study Gorani oral and written literature and their interactions, and the role it played in Kurdish poetic modernisation in the twentieth century.Abstract in KurmanjiMîrasa edebî ya ErdelaniyanEdebiyata goranî ya sunnetî wek kevntirîn kelepora edebî ya kurdî tê hesibandin, ku bi patronaja xanedana Erdelaniyan di sedsalên hevdeh û hejdehan de şiklê “koinèyeke edebî” wergirt. Lê belê, li gel qedîmî û girîngiya xwe bo dîroka edebiyata kurdî, heta niha kêm xebat li ser wê hatine kirin. Li ser vê paşxaneyê di vê gotarê de ez dixwazim giştiyekê li ser edebiyata goranî, li ser dîroka geşedana wê, û xasiyetên wê yên edebî yên serekî pêşkêş bikim. Bi rêya tehlîlên berfireh ên metnan ez dê cure û qalibên serekî û mezmûnên serdest ên edebiyata klasîk a goranî binirxînim. Herwiha behs dê bikeve ser edebiyata goranî ya devkî û ya nivîskî û têkiliya wan, li gel rola ku vê edebiyatê di nûjenkirina helbesta kurdî ya sedsala bîstan de gêraye.Abstract in SoraniKeleporî Edebîy ErdellanekanEdebiyatî klasîkî goranî be kontirîn edebî kurdî dadenrêt ke le sedekanî hevde w hejde be pallpiştî Erdellanekan wekû zimanî edebî hawbeş geşey kird. Bellam be pêçewaney kewnî w girîngîy le mêjûy edebî kurdî da, lêkollînewey zor kemî le ser kirawe. Lem wutare be leberçawgirtinî em paşxane, edebî goranî, mêjûy geşesendinî w layene edebîye berçawekanî bas dekem. Le rêgey şîkarî deqî şî‘rî klasîkî goranî, janr û form û herweha têma w wêna serekîyekan şirove dekem. Em wutare herweha edebî zarekî w nûsrawey koranî w pêwendîyan û rollî le nûkirdinewey şî‘rî kurdî le sedey bîstem tawtwê dekat.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

12

Bocheńska, Joanna, and Karwan Fatah-Black. "An Intellectual on a Mission: Abdullah Jalal Fatah, his dissertation on Kurdish culture (1978) and heritage making inspired by Józef Chałasiński and Polish academia." Kurdish Studies 9, no. 2 (October 31, 2021): 155–73. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i2.577.

Full text

Abstract:

The paper presents a previously unknown doctoral dissertation prepared in the 1970s in Polish by Abdullah Jalal Fatah under the guidance of Polish sociologist Józef Chałasiński. The thesis, entitled ‘Development and Dissemination of the Kurdish Culture in Iraq’, bears the mark of communist ideology but also of Polish heritagisation, in which culture and intellectuals became an important driving force in the process of nation-building and in seeking international recognition. Following David C. Harvey’s definition of heritage, and focusing primarily on its intangible aspects, we suggest that Fatah’s thesis can be read today as an interesting document of Kurdish heritage-making inspired by Polish experience and academic tradition. Abstract in Kurmanji Rewşenbîrekî bi peywir: Evdila Celal Fetah, teza wî ya li ser çanda kurdî (1978) û mîratsazkirina bi îlhama Yuzêf Xalasînskî û akademisyenên polonî Ev nivîsar tezeke doktorayê ya nenas pêşkêşî xwendevanan dike ku di salên 1970î de, ji hêla Evdila Celal Fetah ve û bi çavdêriya civaknasê polonî Yuzêf Xalasînskî, bi polonî hat nivîsandin. Di bin navê ‘Pêşketin û belavbûna çanda kurdî li Iraqê’ de, ev tez nîşanên bandora îdeolojiya komunîst di xwe de vedihewîne, digel mîratsaziya polonî ya ku çand û rewşenbîr tê de rola hêzeke çalakger û bingehîn dileyizin di pêvajoya netewesazkirin û pesenda navneteweyî de. Li gorî pênaseya mîratê ya David C. Harvey, ku bi taybetî li ser aliyên wê yên neguherbar radiweste, em pêşniyazî vê yekê dikin ku teza Fetah wek belgeyeke balkêş a mîratsazkirina kurdî bi îlhama tecrube û adeta akademîk ên polonî bê xwendin. Abstract in Sorani Rewşenbîrêk be peyamêkewe: ‘Ebdullah Celal Fetah, doktoranamekey le ser keltûrî kurdî (1978) û kelepûrsazî le jêr karîgerî Yuzêf Xallasînskî û ekadimyay pollend de Em nûsîne basî le doktoraname nenasrawekey ‘Ebdullah Celal Fetah dekat ke le sallekanî 1970 da be zimanî pollendî û be serpereştî komellnasî pollendî Yuzêf Xalasînskî bû. Nawnîşanî doktoranameke, ‘Geşesendin û bellawbûney keltûrî kurdî le ‘Êraq’, karîgerî aydyolojyay komînîzim û kelepûrî pollendî le ser diyar e. Têda keltûr û roşnbîran bûn be hêzêkî cullêner bo prosey nîştîmansazî û danpyananî nêwdewlletî. Bepişbestin be pênasey kelepûrî Devîd Harvî we be giringîdan be layene bercestenekrawekanî, pişnyardekeyn ke doktoranamekey nawbraw le êsta da babetêkî benirx debêt leser kelepûrsazî le jêr karîgerî ezmûnî ekadîmyay Pollenda de. Abstract in Zazaki Roşnvîrêko bimîsyon: Ebdullah Celal Fatah, bi îlhamê Józef Chałasińskî akademîsyenanê Polonya tezê ey ê doktora derheqê kulturê kurdan (1978) û mîrasviraştoxîye de No nuşte tezê doktora ke verê cû nêamebî zanayene û 1970an de binê rayberîya sosyologê polonî Józef Chałasińskî de hetê Ebdullah Celal Fatahî ra bi ziwanê polonkî ameyo nuştene, ey pêşkêş keno. Tezê bi sernuşteyê “Îraq de Averşîyayîş û Vilabîyayîşê Kulturê Kurdan” hem wayîrê nîşanê îdeolojîya komunîstan o hem kî yê mîrassazîya polonan o ke tede kultur û roşnîvîrî benê hêzê averşîyayîşî yo muhîm seba prosesê neteweviraştişî û girewtişê tesdiqê mîyanneteweyî. Goreyê tarîfê mîrasî yê Davîd C. Harveyî û bi giranîya hetanê ci yê nemadîyan ser o, ma pêşnîyaz kenîme ke tezê Fatahî yo ke hetê tecrube û edetanê akedemîsyananê polonan ra îlham girewto, ewro sey belgeyê mîrasviraştoxîya kurdan o balkêş bêro wendene.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

13

Kaplan, Yaşar. "Revolution of Sheikh Abdul Salam Barzani (1908-1914)." Humanities Journal of University of Zakho 6, no. 1 (March 30, 2018): 358. http://dx.doi.org/10.26436/2018.6.1.598.

Full text

Abstract:

Malbata Barzan ya binyadê wan dîgehîte tradîsyona Neqşebendî- Xalidî, berê ji xebatên xwe yên wekî îro yên siyasî zêdetir bi xebatên îrşada ayînî cih girtibûn. Di destpêka sedsala XXan pê ve ji bilî çalakiyên xwe yên deverê yên ayînî û çandî, dest bi xebatên siyasî û polîtîk kirin. Di nava malbata Barzan da yekemîn kesê dest bi xebatên siyasî- polîtîk kirî Şêx Ebdusselam Barzanî ye. Li dor vê çendê Şêx Ebdusselam ji ragehandina Meşrûtiyeta II. heta berbanga Şerê Cîhanê yê Yekemîn li ser bizava Kurdî ya netewî gelek xebatên siyasî pêk înane. Di dema van bizavan da Şêx Ebdusselam û eşîreta Barzan ya di bin serkêşiya wî da li hemberî Dewleta Osmanî ya di bin rêveberiya Îttîhad û Tereqiyê da, hatine hemberî hev û gelek mucadele kirine. Di encama van mucadeleyan da Şêx Ebdusselam ji aliyê Dewleta Osmanî ve hatiye girtin û ji aliyê Waliyê Mûsilê Silêman Nazîfî ve li sala 1914ê li Mûsilê hatiye sêdarekirin. Di vê xebatê da di bin ronahiya belgeyên arşîvên Osmanî yên destê yekê şoreş û bizava Şêx Ebdusselam Barzanî ya digel rêveberiya Îttîhad û Tereqiyê û pêşveçûnên siyasî yên rêka sêdarekirinê jibo wî vekirî, dê bêne nirxandin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

14

Kaplan, YaÅŸar. "Revolution of Sheikh Abdul Salam Barzani (1908-1914)." Humanities Journal of University of Zakho 6, no. 1 (March 30, 2018): 358–71. http://dx.doi.org/10.26436/hjuoz.2018.6.1.318.

Full text

Abstract:

Malbata Barzan ya binyadê wan dîgehîte tradîsyona Neqşebendî- Xalidî, berê ji xebatên xwe yên wekî îro yên siyasî zêdetir bi xebatên îrşada ayînî cih girtibûn. Di destpêka sedsala XXan pê ve ji bilî çalakiyên xwe yên deverê yên ayînî û çandî, dest bi xebatên siyasî û polîtîk kirin. Di nava malbata Barzan da yekemîn kesê dest bi xebatên siyasî- polîtîk kirî Şêx Ebdusselam Barzanî ye. Li dor vê çendê Şêx Ebdusselam ji ragehandina Meşrûtiyeta II. heta berbanga Şerê Cîhanê yê Yekemîn li ser bizava Kurdî ya netewî gelek xebatên siyasî pêk înane. Di dema van bizavan da Şêx Ebdusselam û eşîreta Barzan ya di bin serkêşiya wî da li hemberî Dewleta Osmanî ya di bin rêveberiya Îttîhad û Tereqiyê da, hatine hemberî hev û gelek mucadele kirine. Di encama van mucadeleyan da Şêx Ebdusselam ji aliyê Dewleta Osmanî ve hatiye girtin û ji aliyê Waliyê Mûsilê Silêman Nazîfî ve li sala 1914ê li Mûsilê hatiye sêdarekirin. Di vê xebatê da di bin ronahiya belgeyên arşîvên Osmanî yên destê yekê şoreş û bizava Şêx Ebdusselam Barzanî ya digel rêveberiya Îttîhad û Tereqiyê û pêşveçûnên siyasî yên rêka sêdarekirinê jibo wî vekirî, dê bêne nirxandin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

15

Çelik, Adnan. "‘Keep your mouth shut in the day and your door shut at night.’." Kurdish Studies 9, no. 1 (May 9, 2021): 37–57. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i1.563.

Full text

Abstract:

This article focuses on the main three limitations of the current studies on Hizbullah, an Islamist organisation in Turkey operative during the 1990s: the lack of historicisation of the trajectory of Hizbullah and its members, the lack of consideration of the spatial dimension of its spread and the absence of grounded studies about how it has functioned at the local level. Taking the case of Silvan, a small town in the province of Diyarbakir, the article investigates and analyses Hizbullah’s repertoire of action in the shadow of the state, the degree of coercion it achieved in different spaces, its targets, and its conception of the world. The paper argues that the extremism and intensity of the PKK-Hizbullah violence is said to have expressed a completely new type of intra-Kurdish conflict within the long intra-Kurdish conflict history. Abstract in Kurmanji ‘Bi roj devê xwe, bi şev deriyê xwe bigre’ Şiddeta di navbera Kurdan de ya li ber Siya Dewletê: Meseleya Hizbilla ya li Bakûrê Kurdistanê Ev gotar li ser sê nuqsaniyên sereke yê vekolînên mewcûd yê li ser Hizbilla hûr dibe ku, ew rêxistineke îslamî ye û di salên 90’î de li Tirkiyê di fehliyetê de bû: kêmasiya dîrokîkirina boçûna Hizbilla û endamên wê, kêmasiya lêfikirîna li ser rehenda mekanî ya belvabûna wê û tunebûna vekolînên bingehîn yê ku li ser wî tiştî bisekine ku were fêm kirin bê ev rêxistin di warê herêmî de çawa dixebitî. Gotar bûyerên li Farqîna Amedê qewimîne wek mînakekê digre û repertuara kiryarên Hizbilla, yê di bin siya dewletê de bûn, lêpirsîn û analîz dike. Wê heta çi radeyê li mekanên cûda, zora xwe dabû qebûl kirin, hedefên wê çi bûn, û fêmkirina wê ya cîhanê çawa bû? Ev xebat îddia dike ku ev tîrbûn û zêdebûna şiddeta PKK-Hizbilla tê wê wateyê ku bi vê pevçûnê di dîroka pevçûnên di navebera Kurdan de şêweyeke pevçûnê ya bi temamî nû afirî. Abstract in Sorani 'le rojda demit dabxe û dergakeşit le şewda dabixe': Tundutîjî nawxoy kurd le jêr sêberî dewlletda: keysî hîzbulla le kurdistanî turkya Em witare sernic dexate ser sê sinûrdarî serekî ke le twêjînewekanî êsta leser hîzbulla hen, ke rêkxirawêkî îslamîye le deyey 1990 da le turkya çalak bû: kêmasî bedîrok kirdnî rêçkey hîzbulla w endamekanî; kêmasî le leberçawgirtnî rehendî cêgeyî billawbûnewey hîzbulla we 'xiyabî twêjîneweyekî binerretî derbarey çonîyetî karkirdnî rêkxiraweke le astî lokallîda. Be leberçawgirtinî keysî sîlvan, ke şaroçkeyekî biçukî parêzgay diyarbekre, babeteke le kerestey karekanî hîzbulla lesêberî dewlletda dekollêtewe legell radey ew zoremilêkirdney le şwêne ciyawazekanda encamî dawe, amancekanî we têrrwanînî bo cîhan. Perraweke argumêntî ewe dekat ke degutrêt tundrrewî û çirrî tundutîjî pekeke-hîzbulla derbirrîne bo derkewtinî corêkî tewaw niwêy milmilanêy nawxoy-kurd lenaw mêjûy milmilanêy dûrudirêjî nawxoyî kurdîda. Abstract in Zazaki ‘Peroj fekê xo, peşewe keyberê xo bigîre’ Sîya Dewlete de Şîdeto Mîyankurdkî: Kurdîstanê Tirkîya de Mesela Hîzbullahî Na meqale giranî dana hîrê kêmasîyanê bingeyênan ser ke no dem cigêrayîşê derheqê Hîzbullahî de, rêxistinêka Tirkîya ya îslamîste ke serranê 1990an de fealîyet kerdêne, estê: kêmîbîyayîşê tarîxkerdişê raygehê Hîzbullah û endamanê ci, kêmîhesibnayîşê rehendê cayî yê vilabîyayîşê ci û kêmbîyayîşê cigêrayîşanê bibingeyan derheqê gureyayîşê ci yê hêremî de. Bi nimûneyê Sîlvanî, şaristanêkê qezaya Dîyarbekirî yo qij, na meqale repertuarê Hîzbullahî yê aksîyonî binê sîya dewlete de, dereceya îcbarî ke Hîzbullah cayanê cîya-cîyayan de reşto ci, hedefê Hîzbullahî û fehmkerdişê Hîzbullahî yê dinya, înan ser o cigêrayîş û analîz kena. Nuşte de munaqeşe beno ke zereyê tarîxê dergî yê lejanê mîyankurdkîyan de ekstremî û giranîya şîdetê PKK-Hîzbullahî kerd ke tewirêkê lejê mîyankurdkî yo nîp-newe vejîyo meydan.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

16

Alsancakli, Sacha. "What's old is new again: A study of sources in the Šarafnāma of Šaraf Xān Bidlīsī (1005-7/1596-99)." Kurdish Studies 5, no. 1 (May 11, 2017): 11–31. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v5i1.418.

Full text

Abstract:

The Šarafnāma of Šaraf Xān (949-1009/1543-1600), prince of Bidlīs, was composed in 1005-7/1596-99 and is arguably the most important work on Kurdish history. It displays an uninterrupted chain of transmission from its composition to the present time, and nearly two centuries have passed since it was "discovered" and studied by Orientalists. Still, many aspects of the Šarafnāma have yet to be studied, including the work's sources and how they were utilised by Šaraf Xān. This article aims to be a contribution to the study of this particular aspect, through identifying the historians who inspired Šaraf Xān, and providing an analysis of his methodology and approach to the sources.ABSTRACT IN KURMANJIYa kevn di ya nû de dîsa: Lêkolînek li ser Şerefnameya Şeref Xan Bidlîsî (1005-7/1596-99)Şerefnameya Şeref Xan (949-1009/1543-1600) ê mîrê Bidlîsê di salên 1005-7/1596-99 de hat nivîsandin û li nav berhemên herî hêja yên dîroka kurdî cih digire. Ji dema weşandina wê ta îro, ew bê navber hat kopîkirin; wekî din, nêzî dused sal bi ser “kefşkirina” wê û xebatên “rojhilatnasan” ên li ser wê re buhorîn. Dîsa jî, pêwîstiya gelek aliyên Şerefnameyê bi lêkolînên zêde heye, di nav wan de çavkaniyên berhemê û bikaranîna wan ji hêla Şeref Xan ve. Mebesta vê nivîsarê jî ew e ku li ser vê meseleya taybet lêkolîneke bi feyde pêşkêş bike, ango bikeve hewla diyarkirina dîroknasên ku Şeref Xan ilhama xwe ji wan wergirtiye û, her weha, rêbaza wî û awayê bikaranîna wî ya çavkaniyan tehlîl bike.ABSTRACT IN SORANIKon le nwê da dîsanewe: Lêkollîneweyk le merr Şerefnamey Şeref Xan Bidlîsî (1005-7/1596-99)Şerefnamey Şeref Xan (949-1009/1543-1600), mîrî Bidlîs, le salanî 1005-7/1596-99 da nûsrawe w yekêk le şiyawtirîn berhemekanî mêjûy kurdîye. Em berheme le demî dananî hetakû êsta be berdewamî nesx kirawe. Nizîkey dused sall be ser “dozînewey” û xebatekanî rojhellatnasan le ser em berhemey têper bûwin, bellam, hêştaş zor layenî Şerefname pêwîste lêkollînewe le ser bikrêt, wekû serçawekanî em berheme w bekarhênanyan le layen Şeref Xanewe. Amancî em wutareş ewe ke le merr em babete lêkollîneweyêkî sûdmend pêşkêş bika, be rêgay destnîşankirdinî mêjûnûsanî ke îlhamyan be Şeref Xan bexşîwe, w be hellsengandinî rêbaz û boçûnî ew sebaret be serçawekan.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

17

Haig, Geoffrey, and Ergin Öpengin. "Introduction to Special Issue - Kurdish: A critical research overview." Kurdish Studies 2, no. 2 (October 10, 2014): 99–122. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v2i2.397.

Full text

Abstract:

Investigation of the regional variation in Kurmanji, especially its varieties spoken in Turkey, has been almost entirely neglected in the existing literature on Kurdish. In addition to earlier isolated examinations of Kurmanji dialects (cf. MacKenzie, 1961; Ritter, 1971, 1976; Blau, 1975; Jastrow, 1977), native-speaker researchers have recently provided a substantial amount of dialect material across the Kurmanji-speech zone. However, a methodologically-informed evaluation of these observations into a dialect classification is yet to be undertaken. This article aims at providing an initial classification of Kurmanji-internal variation into major regional dialects, based on lexical, phonological and morphosyntactic data collected from five localities in Southeastern Turkey. Cihêrengiya zimanî ya navxweyî di kurmanciyê de: tesnîfeke seretayî ya zaravayan Di nav xebatên li ser zimanê kurdî de, heta niha, vekolîna cudatiyên devok û zaravayên kurmanciyê, bi taybetî ewên di nav sînorên Tirkiyeyê de, hema bi temamî hatiye piştguhkirin. Ji bilî çend xebatên serbixwe yên pêştir li ser zaravayên kurmancî (wek MacKenzie 1961; Ritter, 1971 û 1976; Blau, 1976; Jastrow 1977), di nav van salên dawî de vekolerên kurdîziman qewareyeke mezin a dane û materyelên ji gelek zaravayên kurmanciyê berhev kirine. Lê belê, hêj ev çavdêriyên berbelav bi rengekî metodolojîk nehatine nirxandin ku tesnîfeke zaravayan jê bi dest bikeve. Ev meqale dil dike tesnîfeke seretayî ya zaravayên serekî yên kurmanciyê pêşkêş bike li ser bingehê daneyên peyvî û fonolojîk û rêzimanî yên li pênc deverên başûr-rojhilatê Tirkiyeyê berhevkirî. جیاوازی ناوچەیی لەناو کرمانجیدا: پۆلینبەندییەکی سەرەتایی زاراوەکانلەناو ئەو لێکۆڵینەوانەی کە سەبارەت بە جیاوازی ناوچەیی لە کرمانجیدا ئەنجام دراوە، بەتایبەت ئەوانەی کە لەمەڕ جۆربەجۆری ئەو [زاراوانەی] کە لە تورکیا قسەیان پێ دەکرێ، بەتەواوی لەمەڕ هەبوونی ئەدەبیاتێکی هەبوو بە زمانی کوردی چاوپۆشی دەکرێت. سەرەڕای چەند تاقیکردنەوەیەکی تاک و تەرا سەبارەت بە شێوەزارەکانی کرمانجی کە پێشتر بەئەنجام گەیشتوون (بەراوردی بکەن لەگەڵ مەک‌کینزی، ١٩٦١؛ ڕیتێر، ١٩٧١ و ١٩٧٦؛ بلەو، ١٩٧٦؛ یاسترۆ، ١٩٧٧) لەم ساڵانەی دواییدا توێژەرانی کورد ڕادەیەکی بەرچاو لە مادەی پێویست سەبارەت بە شێوەزارەکانی کرمانجییان لە دەڤەری کرمانجی ئاخێودا دەستەبەر کردووە. هەرچەند بەمەبەستی پۆلینبەندی زاراوەکان، هەتاکوو ئێستا، هەڵسەنگاندنێکی مێتۆدیک و پڕزانیاری لەسەر ئەم تێڕامانانە ئەنجام نەدراوە. ئامانجی ئەم وتارە بریتییە لەوەی کە پۆلینبەندییەکی سەرەتایی لەو جیاوازییە ناوخۆییەی کە لە زاراوە سەرەکییەکانی ناوچە کرمانجی ئاخێوەکاندا هەیە بەدەستەوە بدات و بۆ ئەم مەبەستە توێژینەوەکە لەسەر بنەمای ئەو داتا وشەیی، دەنگناسی و پێکهاتەی ڕێزمانییانە ئەنجام دەدرێت کە لە پێنج ناوچەی باشوری ڕۆژهەڵاتی تورکیا کۆ کراونەتەوە.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

18

Öpengin, Ergin, and Geoffrey Haig. "Regional variation in Kurmanji: A preliminary classification of dialects." Kurdish Studies 1, no. 1 (October 4, 2014): 143–76. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v2i2.399.

Full text

Abstract:

Historical linguistic sources of Kurdish date back just a few hundred years, thus it is not possiInvestigation of the regional variation in Kurmanji, especially its varieties spoken in Turkey, has been almost entirely neglected in the existing literature on Kurdish. In addition to earlier isolated examinations of Kurmanji dialects (cf. MacKenzie, 1961; Ritter, 1971, 1976; Blau, 1975; Jastrow, 1977), native-speaker researchers have recently provided a substantial amount of dialect material across the Kurmanji-speech zone. However, a methodologically-informed evaluation of these observations into a dialect classification is yet to be undertaken. This article aims at providing an initial classification of Kurmanji-internal variation into major regional dialects, based on lexical, phonological and morphosyntactic data collected from five localities in Southeastern Turkey.Cihêrengiya zimanî ya navxweyî di kurmanciyê de: tesnîfeke seretayî ya zaravayan Di nav xebatên li ser zimanê kurdî de, heta niha, vekolîna cudatiyên devok û zaravayên kurmanciyê, bi taybetî ewên di nav sînorên Tirkiyeyê de, hema bi temamî hatiye piştguhkirin. Ji bilî çend xebatên serbixwe yên pêştir li ser zaravayên kurmancî (wek MacKenzie 1961; Ritter, 1971 û 1976; Blau, 1976; Jastrow 1977), di nav van salên dawî de vekolerên kurdîziman qewareyeke mezin a dane û materyelên ji gelek zaravayên kurmanciyê berhev kirine. Lê belê, hêj ev çavdêriyên berbelav bi rengekî metodolojîk nehatine nirxandin ku tesnîfeke zaravayan jê bi dest bikeve. Ev meqale dil dike tesnîfeke seretayî ya zaravayên serekî yên kurmanciyê pêşkêş bike li ser bingehê daneyên peyvî û fonolojîk û rêzimanî yên li pênc deverên başûr-rojhilatê Tirkiyeyê berhevkirî.جیاوازی ناوچەیی لەناو کرمانجیدا: پۆلینبەندییەکی سەرەتایی زاراوەکان لەناو ئەو لێکۆڵینەوانەی کە سەبارەت بە جیاوازی ناوچەیی لە کرمانجیدا ئەنجام دراوە، بەتایبەت ئەوانەی کە لەمەڕ جۆربەجۆری ئەو [زاراوانەی] کە لە تورکیا قسەیان پێ دەکرێ، بەتەواوی لەمەڕ هەبوونی ئەدەبیاتێکی هەبوو بە زمانی کوردی چاوپۆشی دەکرێت. سەرەڕای چەند تاقیکردنەوەیەکی تاک و تەرا سەبارەت بە شێوەزارەکانی کرمانجی کە پێشتر بەئەنجام گەیشتوون (بەراوردی بکەن لەگەڵ مەک‌کینزی، ١٩٦١؛ ڕیتێر، ١٩٧١ و ١٩٧٦؛ بلەو، ١٩٧٦؛ یاسترۆ، ١٩٧٧) لەم ساڵانەی دواییدا توێژەرانی کورد ڕادەیەکی بەرچاو لە مادەی پێویست سەبارەت بە شێوەزارەکانی کرمانجییان لە دەڤەری کرمانجی ئاخێودا دەستەبەر کردووە. هەرچەند بەمەبەستی پۆلینبەندی زاراوەکان، هەتاکوو ئێستا، هەڵسەنگاندنێکی مێتۆدیک و پڕزانیاری لەسەر ئەم تێڕامانانە ئەنجام نەدراوە. ئامانجی ئەم وتارە بریتییە لەوەی کە پۆلینبەندییەکی سەرەتایی لەو جیاوازییە ناوخۆییەی کە لە زاراوە سەرەکییەکانی ناوچە کرمانجی ئاخێوەکاندا هەیە بەدەستەوە بدات و بۆ ئەم مەبەستە توێژینەوەکە لەسەر بنەمای ئەو داتا وشەیی، دەنگناسی و پێکهاتەی ڕێزمانییانە ئەنجام دەدرێت کە لە پێنج ناوچەی باشوری ڕۆژهەڵاتی تورکیا کۆ کراونەتەوە.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

19

Polatel, Mehmet. "The Armenian massacre of 1895 in Bitlis Town." Kurdish Studies 9, no. 1 (May 9, 2021): 59–76. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v9i1.567.

Full text

Abstract:

This article explores the Bitlis massacre of 1895 and its aftermath with a particular focus on the role of local actors and Ottoman state elite in shaping the unfolding of this event. Through an in-depth examination of archival documents, it emphasizes the importance of local networks and dynamics in shaping the developments on the ground. Exploring the differences in the approaches of local and central Ottoman officials and political elites towards the treatment of the initiators of the massacre, the article reveals that there were explicit disputes among Ottoman authorities which were seemingly resolved after the Sultan Abdülhamid II imposed his will and ensured total impunity for the local perpetrators. Abstract in Kurmanji Komkujiya Ermeniyan ya di sala 1895an ya li Bedlîsê. Ev gotar li ser sê nuqsaniyên sereke yê vekolînên mewcûd yê li ser Hizbilla hûr dibe ku, ew rêxistineke îslamî ye û di salên 90’î de li Tirkiyê di fehliyetê de bû: kêmasiya dîrokîkirina boçûna Hizbilla û endamên wê, kêmasiya lêfikirîna li ser rehenda mekanî ya belvabûna wê û tunebûna vekolînên bingehîn yê ku li ser wî tiştî bisekine ku were fêm kirin bê ev rêxistin di warê herêmî de çawa dixebitî. Gotar bûyerên li Farqîna Amedê qewimîne wek mînakekê digre û repertuara kiryarên Hizbilla, yê di bin siya dewletê de bûn, lêpirsîn û analîz dike. Wê heta çi radeyê li mekanên cûda, zora xwe dabû qebûl kirin, hedefên wê çi bûn, û fêmkirina wê ya cîhanê çawa bû? Ev xebat îddia dike ku ev tîrbûn û zêdebûna şiddeta PKK-Hizbilla tê wê wateyê ku bi vê pevçûnê di dîroka pevçûnên di navebera Kurdan de şêweyeke pevçûnê ya bi temamî nû afirî. Abstract in Sorani Komellkujî ermenîyekanî şaroçkey bîtlîs le sallî 1895 Em witare sernic dexate ser sê sinûrdarî serekî ke le twêjînewekanî êsta leser hîzbulla hen, ke rêkxirawêkî îslamîye le deyey 1990 da le turkya çalak bû: kêmasî bedîrok kirdnî rêçkey hîzbulla w endamekanî; kêmasî le leberçawgirtnî rehendî cêgeyî billawbûnewey hîzbulla we 'xiyabî twêjîneweyekî binerretî derbarey çonîyetî karkirdnî rêkxiraweke le astî lokallîda. Be leberçawgirtinî keysî sîlvan, ke şaroçkeyekî biçukî parêzgay diyarbekre, babeteke le kerestey karekanî hîzbulla lesêberî dewlletda dekollêtewe legell radey ew zoremilêkirdney le şwêne ciyawazekanda encamî dawe, amancekanî we têrrwanînî bo cîhan. Perraweke argumêntî ewe dekat ke degutrêt tundrrewî û çirrî tundutîjî pekeke-hîzbulla derbirrîne bo derkewtinî corêkî tewaw niwêy milmilanêy nawxoy-kurd lenaw mêjûy milmilanêy dûrudirêjî nawxoyî kurdîda. Abstract in Zazaki Qirkerdişê Armenîyan ê 1895î yê Şaristanê Bidlisî Na meqale giranî dana hîrê kêmasîyanê bingeyênan ser ke no dem cigêrayîşê derheqê Hîzbullahî de, rêxistinêka Tirkîya ya îslamîste ke serranê 1990an de fealîyet kerdêne, estê: kêmîbîyayîşê tarîxkerdişê raygehê Hîzbullah û endamanê ci, kêmîhesibnayîşê rehendê cayî yê vilabîyayîşê ci û kêmbîyayîşê cigêrayîşanê bibingeyan derheqê gureyayîşê ci yê hêremî de. Bi nimûneyê Sîlvanî, şaristanêkê qezaya Dîyarbekirî yo qij, na meqale repertuarê Hîzbullahî yê aksîyonî binê sîya dewlete de, dereceya îcbarî ke Hîzbullah cayanê cîya-cîyayan de reşto ci, hedefê Hîzbullahî û fehmkerdişê Hîzbullahî yê dinya, înan ser o cigêrayîş û analîz kena. Nuşte de munaqeşe beno ke zereyê tarîxê dergî yê lejanê mîyankurdkîyan de ekstremî û giranîya şîdetê PKK-Hîzbullahî kerd ke tewirêkê lejê mîyankurdkî yo nîp-newe vejîyo meydan.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

20

Yilmaz, Birgul. "Language Attitudes and Religion: Kurdish Alevis in the UK." Kurdish Studies 8, no. 1 (March 19, 2020): 133–61. http://dx.doi.org/10.33182/ks.v8i1.512.

Full text

Abstract:

In this article, I report on results of a Matched Guise Tests (MGT) study investigating attitudes towards Bohtan (BHKr) and Maraş Kurmanji (MRKr) spoken among the UK diaspora. I focus on BHKr, which I use to refer to the Kurmanji that is identified as “good Kurmanji”, also referred to as “academic”/ “proper”, and MRKr to refer to the Kurmanji that is referred to as “bad Kurmanji” by Kurmanji speakers in the UK. The MGT, and questions pertaining to perceptual dialectology such as respondents’ perceptions of region, religion, gender and class in this study, show that attitudes towards what is perceived as BHKr and MRKr differ significantly. By concentrating on language attitudes towards Kurmanji which have never been studied in the UK context before, this paper investigates negative and positive evaluations of both BHKr and MRKr in relation to religious affiliation. Abstract In Kurmanji Helwêstên zimanî û dîn: Kurdên elewî li Ingiltereyê Di vê gotarê de encamên taqîkirineke bi rêya testa "matched guise" li ser helwêstên beramber kurmanciya Botan û ya Mereşê li nav endamên diasporaya Ingiltereyê hatine pêşkêşkirin. Her du devokên kurmanciyê yên Botan û Mereşê hatine nirxandin, ku li nav axêverên kurmanciyê li Ilgiltereyê (Yilmaz, 2018) devoka Botan li beramber "kurmanciya baş" an jî "akademîk" tê danîn û kurmanciya Mereşê jî wek "kurmanciya xerab" tê danîn. Testê û pirsyarên li ser devoknasiya sehkî (perceptual dialectology), wek seh û nezera beşdaran li ser dever, dîn, cinsiyet û çînê di vê xebatê de nîşan didin ku sehên axêveran derheq kurmanciya Botan û Mereşê bi rengekî girîng ji hev cuda ne. Bi rêya hûrbûna li ser helwêstên zimanî beramber kurmanciyê, ku heta niha qet nehatiye vekolîn li Ilgiltereyê, ev gotar berê xwe dide tehlîla nirxandinên erênî û nerênî yên li ser devokên Botan û Mereşê di warê aîdiyeta dînî de. Abstract in Sorani Hellwêstî zmanî û ayîn: 'Elewîye Kurdekan le Şanşîne Yekgirtuwekan Lem wtareda ew twêjîneweye radegeyenim ke ‏Matched Guise Testis ‎‏ ‏‎(MiGT) ‎î bo lêkollînewe le ‏hellwêstî Kurmancî ‏axêwerekanî Bohtan ‏‎(BiHKir)‎‏ we Maraş ‏‎(MiRKir) ‎‏ le naw dayesporay ‏şanşîne yekgirtuwekanda. ‏Min terkîzm xistote ser (‏‎(BiHKir‎, bo amaje dan bew kirmancaney ‏bekardênim ke be "kurmancî ‏baş" nasrawn, herweha wek "ekadîmî"/"lebar" amajeyan ‏pêdrawe, we ‏‎(MiRKir)‎‏ bo ew kurmancaney ke be ‏‏"kurmancî xrap" lelayen kurmancye ‏axêwerekanî şanşînî berîtana amajeyan pê dedrêt (‏‎(Yilmaz, 2018‎‏.)‏‎ (MIGT)‎‏ legell ‏pirsyarekanî peywest be pey birdin be zansitî zarawekan, bo nmûne sernicî ‏wellamgokanî naw ‏em twêjîneweye bo nawçe, ayîn, regez û çîn, ewe pîşandeden ke hewlliwêstekan ‏derbarey ‏ewaney ke be ‏‎(BiHKir)‎‏ û be ‏‎(MiRKir)‎‏ debînrên zor cyawazn. Be terkîz kirdne ser ‏hellwêste zmanîyekan ‏derbarey kurmancî ke hergîz pêştir le şanşîne yekgirtuwekan dîrase ‏nekrawe , em babete ‏lêkollînewe le hellsengandne erênî û nerênîyekanî heryek le ‏‎(BiHKir)‎‏ û ‏‎(MiRKir)‎‏ le peywend be ‏întîmay dînî dekat. Abstract in Zazaki Tewrê ziwanî û dîn: kurdê elewî yê Qiralîya Yewbîyayîye Ez na meqale de netîceyanê cigêrayîşê Testanê Seypêkerdeyan ê Guiseyî (MGT) ke derheqê tewranê ziwanî yê kurmancîya Botanî (BHKr) û Mereşî (MRKr) yê ke dîyasporaya Qiralîya Yewbîyayîye de qesey benê, înan analîz kena. Ez giranî dana BHKr ser ke hetê qiseykerdoxanê kurmancî yê Qiralîya Yewbîyaye sey “kurmancîya rinde” yan zî “kurmancîya akademîke/raşte” hesibnîyena, û MRK ser ke sey “kurmancîya xirabine” hesibnîyena (Yilmaz, 2018). MGT û persê ke derheqê dîyalektolojîya îdrakîye de yê, sey dîyayîşê îdrakkerdoxan yê herêm, dîn, cinsîyet û sinife ke na meqale de ca girewto, ê musnenê ke tewrê înan ê hemverê BHKr û MRK yewbînan ra zaf cîya yê. Pê giranîdayîşê tewranê zimanî yê hemverê kurmancî ser, ke heta nika ê tewran ser o Qiralîya Yewbîyayîye de qet cigêrayîş nêameyo kerdene, na xebate erjnayîşanê BHRr û MRKr yê pozîtîf û negatîfan goreyê têkilîya xo ya dînî analîz kena.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

21

Coşkun, Şükran. "PLANSAZÎYA ZIMÊN DI XEBATÊN ENSTÎTUYA KURDÎ YA STENBOLÊ DE." Nubihar Akademi, June 14, 2024. http://dx.doi.org/10.55253/2024.nubihar.1478798.

Full text

Abstract:

Di rewşa sosyopolîtîk a Tirkîyeyê de kurd, wek kêmara herî mezin cih digirin û kurdî jî zimanê duyem ê herî berbelav e. Lê plansazîya zimên a madî/gewdeyî û ya statûye li Tirkîyeyê tenê ji bo tirkî hatine meşandin. Di vê konjonktura sîyasî û civakî de kurdî wek zimanekî standart bi pêşve neçûye, heta di gelek qadên jîyanê de kurdî hatîye qedexekirin û astengkirin. Di vî warî de rewşenbîrên kurd, ji bo bilindkirina prestîja zimên û berbelavkirina zimên hewl dane, sazî ava kirine. Ji wan sazîyan yek jê Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê ye. Enstîtu, bi xebatên xwe yên wekî; amadekirina ferhengan, amadekirina pirtûkên rêzimana kurdî, lidarxistina kursên xwendin-nivîsîna bi kurdî, çalakîyên parêzvanîya mafên zimanê kurdî derdikeve pêşberî civaka kurd. Lewma me bi vê xebatê xwest ku Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê ji alîyê xebatên xwe yên plansazîya zimên a madî, statû û plansazîya wergirtinê binirxînin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

22

Kan, Güneş. "JI PERSPEKTÎFA TEORIYA POLÎSÎSTEMÊ ROL Û KARÎGERIYA WERGÊRANÊ DI GEŞEDANA EDEBIYATA KURDÎ DA." Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, April 5, 2024. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.1309174.

Full text

Abstract:

Teoriya polîsîstemê teoriyek e ku wergêranê di peywenda çandê da vedikole. Li gor teoriya polîsîstemê çand ji gelek sîsteman pêk hatiye. Edebiyat jî di nav wan sîsteman da sîstemeke pir-tebeqeyî (multi-layered), yanî polîsîstemek e ku ji gelek sîstemên edebî pêk hatiye. Wergêrana edebî yek ji wan sîsteman e ku polîsîstema edebiyatê ava dikin. Wergêrana edebî di înşa, şêwegirtin û geşedana polîsîstema edebiyatê da xwedî roleke diyarker e. Di vê gotarê da, di peywenda van agahiyan da me bala xwe da wergêrana kurdî ya edebî û rol û giringiya wergêranê di derçûn, şêwegirtin û geşedana edebiyata kurdî da. Vekolîn, bi wergêran û edebiyata kurdiya Bakur (kurmancî) hate bisînorkirin ku qonaxên edebiyata kurdî ya Sovyet, Hawar, Swêd û Bakur vedigire. Di encamê da hate dîtin ku ji destpêka edebiyata kurdî ya modern heta niha di şexsiyeta nivîskarên kurd ên sereke û pêşeng da wergêran bûye qadeke ceribîner bo wergirtina zimanê edebî, berfirehkirina sînor û derfetên kurdî, keşifkirina dewlemendî û potansiyela kurdî. Herweha wergêran bo wergêrên kurd bûye zemîneke tecrubekirin û pratîzekirina nivîsandinê, dergeheke derbasbûyînê ji wergêriyê ber bi berhemdayînê yan jî qadeke xurtkirina nivîskariyê. Ev jî destnîşan dike ku bi taybetî di peywenda zimanî û tecrubeya nivîskariyê da rol û karîgeriyeke erênî ya wergêranê çêbûye di geşedana edebiyata kurdî ya modern da.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

23

SUBAŞI, Kenan, and Aram RODER. "Simurg and Its Manifestations in Kurdish Folklore." Journal of Mesopotamian Studies, September 5, 2023. http://dx.doi.org/10.35859/jms.2023.1330548.

Full text

Abstract:

Yek ji pênaseyên herî manadar û balkêş ên mîtosê ew e ku ew zanîna seretayî, çîrokên afirandinê û endîşeya li ser hebûnê ye. Ya ku mîtosê xurt kiriye û zinde girtiye jî bawerîya pê ye. Sîmir û manaya wê jî hebûneke mîtolojîk a Kurdo-Îranî ye ku li ser afirandinê û xisûsen di afirandina her heyînekê da tecellîya herî nêzîk a Xweda ye. Raz û sirreke xwedayî ye. Kan û çavkanîya bereketê ye û hêj gelek manayên din lê barkirî ne. Ew hîn di vegotinên mîtolojîk da jî weku teyrekê hatiye şayesandin û mirovan ew wisa xeyal kiriye ku xwedî perên biheybet, hêlîneke ezamet, dinyayeke derveyî vê dinyayê qasidek e ji bo mirovan. Nêzî heman tesewurên mîtolojîk di folklora Kurdî da jî Sîmir fîzîkî weku teyrekê lê bi gelek mana, raz û temsîlan dagirtî heta roja me hatiye neqilkirin. Bi rêbazeke analîtîk di vê xebatê da ev mana û temsîlên Sîmir ên di folklora Kurdî da hatine nirxandin. Ji aliyekî va manayên Sîmir ên mîtîk hatiye zelalkirin û ji aliyê din va rengvedana van manayan di folklora Kurdî da hatiye destnîşankirin. Di encama lêkolîneke bi vî rengî da em gihiştine wê qenaetê ku Sîmir ferr/îlahî ye, Sîmir çavkanîya hebûnê ye û Sîmir bi hêz û zana ye. Sîmir di folklora Kurdî da jî weku rêber, pêşbîn, kahîn, perwerdekar, hekîm, alîkar, hêzdar û totema lehengan û heta weku ferîşte û ne ji vê dinyayê lê qasideke di navbera vê dinyayê û dinyayên din da ye.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

24

PERTEV, Ramazan. "Durru’l-Mecalîsa Mela Mûsayê Hekarî û Girîngîya wê di Dîroka Lêkolînên Folklora Kurdî da." Humanities Journal of University of Zakho 10, no. 3 (September 26, 2022). http://dx.doi.org/10.26436/hjuoz.2022.10.3.1044.

Full text

Abstract:

Ev gotar li ser xebata zanayê kurd Mela Mûsayê Hekarî ya bi sernavê Durru’l-Mecalîsê radiweste û hewl dide ku ji çend alîyan ve wê bide nasîn. Ji sedsala 18. û vir da ji alîyê lêkolînerên bîyanî ve gelek keresteyên folklora kurdî hatine berhevkirin. Di nav wan da xasima di koleksîyona Auguste Aleksandre Jaba da gelek nimûneyên berhevkarîyê ya folklora kurdî hene. Bo nimûne berhevkarîya Mela Mehmûdê Bazîdî yek ji karên sereke yên vê arşîvê ne. Di nav vê koleksîyona navborî da xebateke Mela Mûsayê Hekarî bi sernavê Durru’l-Mecalîs heye ku heta niha zêde behsa wê nîne. Ev xebat ji 58 hîkayetan pêk tê û ji ber ku di salên 1600î wan da hatîye nivîsîn em dikarin bibêjin ku yekem ji nimûneyên pexşana kurdî/kurmancî ne. Ji nav van hîkayetan çend ji wan gelekî orijînal in weku “Ferhad û Şîrîn” (hîkayeta 23.) û “Dehhak” (hîkayeta 36.) ku di naveroka wan da regezên folklorîk pir bi aşkereyî xuya ne. Li gorî agahîyên di Seyahatnameya Evlîya Çelebi da Mela Mûsayê Hekarî di navbera sedsala 16. û 17. da jîyaye û yek ji wan zanayên naskirî yê devera Hekarîyê bûye. Wî ji çavkanîyên curbicur hîkayet wergerandine kurmancî, belku bi piranî ji zimanê farisî ne. Hîkayetên Mela Mûsa xwedî du fonksîyonan in: armanca pedagojîk û armanca xweşwextderbaskirinê. Yanî wî li gorî nirx, etîk û estetîka serdema xwe bi rêya van hîkayetan ra xwestîye ku peyaman bide civaka xwe û li hember rûdanên jîyanê helwest û tevgerên rast nîşanî wan bide û ji alîyê din ve jî xwestîye ku di şevbuhêrkên kurmancan da wextê wan bi awayekî xweş derbas bibe. Mijarên hîkayetan li ser taybetmendîyên kesayetî û civakî ne, wekî başî û xerabî, quretî û nefsbiçûkî, dadmendî û neheqî, comerdî û çavbirçîtî, evînî û dilsozî, rastî û derewkarî, dewlemendî û xizanî, qehremanî û tirsonekî, arîkarî û piştgirî, mîzaha civakî, tevgerên jin û mêran, jîyana pêxemberan û hwd. Di vê gotarê da bi rêya analîzên teşeyî û naverokî em taybetmendîyên folklorî û zimanî yên van hîkayetên Durru’l-Mecalîs ê vedikolînin û girîngîya wan ya di cihê folklora kurdî da nîşan didin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

25

ACAR, Hayrullah. "Şirûtu’s-Salatek Nivîskarê Wê Meçhûl Di Edebiyata Kurdî de." e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR), July 17, 2023. http://dx.doi.org/10.26791/sarkiat.1314706.

Full text

Abstract:

Di edebiyatên klasik ên rojhilatê de cureyên edebî yên dînî, bi gelek berhemên ku hatine nivîsîn xwedî muktesebateke berfireh e. Di nav van berheman de yên bi zanistên Îslamî re têkildar in cîyekî muhîm digirin. Di edebiyatên rojhilatê de, di cûreyên bi zanistên İslamî re têkildar de gelek berhemên menzûm jî hatine nivîsîn. Di nav van berheman de yên derheqê zanista eqaid (eqaidname) û zanista fiqhê (fiqihname) de hatine nivîsîn bi hecm û naveroka xwe diguherin. Ev berhemana li gora pêwistîyan, di mijarên bingehîn de bi naverokeke xulasekirî, ji bo ku bi hêsanî bên jiberkirin bi awayekî menzûm, bi zimanekî sade û bi uslubeke herikbar hatine nivîsîn. Ev cure berhem bi gelemperî di bin sernavê îlmêhalê de kom dibin. Ev cure berhem di zimanên erebî, farisî û tirkî de têra xwe hene. Bi zimanê kurdî jî ji salên 1950 û vir de komek berhemên menzûm hatine nivîsîn. Ji van menzûmeyan yên derheqê eqaidê de heta niha hindik jî be bala lêkolîneran kişandine, lêbelê di warê fiqihnameyên kurdî de gelek kêm xebat hatine kirin. Ev manzûmeya nimêjê ku texmînî di sedsala 18an de hatiye nivîsîn, li gor agahîyên berdest, kevintirîn fiqihnameya Kurdî dikare bê qebûlkirin. Manzûmeya bê sernav û nivîskarê wê ne dîyar, ji alîye me ve wek “Şurutu’s-Salat”ê hatiye binavkirin, di nav destxetên Zanîngeha Marburgê ya Berlînê de di nav mecmueyekê de parastî maye. Di vê xebatê de metnê manzûmeya ku bi teşeya mesnewîyê hatîye nivîsîn û ji 67 beytan pêk hatiye bi vekolîneke kurt hatîye pêşkêşkirin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

26

Kurt, Åžehmus. "BIKARANÎNA HÊMANÊN FOLKLORÊ DI PIRTÛKÊN HÎNKIRINA KURDÎ (KURMANCÎ) DA: MÎNAKÊN PIRTÛKÊN WEZARETA PERWERDEYA TIRKÎYEYÊ." Humanities Journal of University of Zakho 10, no. 3 (September 26, 2022). http://dx.doi.org/10.26436/hjuoz.2022.10.3.1043.

Full text

Abstract:

Folklor bi qadên xwe yên curbicur ve di gelek qadên cuda yên perwerdeyê da tête bikaranîn. Yek ji wan qadan hînkirina zimanan e. Janrên folklorê yên wekî çîrok, çirçîrok, destan, metelok, stranên gelêrî, helbestên gelêrî, mamik, xeberoşk, zûgotinok û gelekên din di materyalên hînkirina kurmancî da jî têne bikaranîn. Hinkirina kurdî li Tirkîyeyê heta salên 2010î li saziyên serbixwe û taybet bi rêve çûye. Lê sala 2012an bi biryara Wezareta Perwerdeya Neteweyî ya Tirkîyeyê ve Kurdî (Kurmancî/Zazakî) wekî dersên hilbijartî ketiye mifredata xwendinê. Li gor wê biryarê refên 5 heta 8ê dikarin dersa kurdî hilbijêrin û heke li xwendingehekê ji 10an zêdetir xwendekaran ders hilbijart, rêveberiya xwendingehê mecbûr e wê dersê veke. Ji bo amadekirina pirtûkên wan dersan li ser daxwaza wezaretê li Zaningeha Mardîn Artukluyê, ji mamosteyên Beşa Ziman û Çanda Kurdî komîsyonek hate avakirin. Vê komîsyonê ji bo refên 5, 6, 7 û 8an pirtûk amade kirin û ew pirtûk heta sala 2017an hatine çapkirin û li xwendingehan hatine belavkirin. Sala 2017an bikaranîna wan pirtûkan hate betalkiririn û vê carê dîsa li ser daxwaza wezareta perwerdeyê, komîsyoneke cuda ji mamosteyên bajarê Batmanê hate avakirin. Wê komîsyonê jî ji bo heman refan pirtûk amade kirin û ew pirtûk heya roja me li dersên kurdî yên hilbijartî wekî pirtûkên dersê têne bikaranîn. Di vê xebata xwe da em dê lê binêrin ka hêmanên folklorê di hînkirina kurmancî da çawa hatine bikaranîn. Ji bo xebatê ew herdu setên pirtûkên dersa Kurdî (Kurmancî) hatine hilbijartin yên ku li Tirkîyeyê li xwendingehên navîn hatine/têne bikaranîn û pirtûkên pola 5an yên herdu setan hatine analîzkirin. Wek metodolojiya xebatê me metoda dokûmenterî daye ber xwe. Emê ewil paşxaneyeke dîrokî ya hînkirina kurdî li Tirkîyeyê peşkeş bikin, dûvra çarçoveyeke teorîk bidin ku têda li ser teoriyên hinkirina zimanan û bikaranîna hêmanên folklorê di hinkirina zimanan bisekinin. Herî dawî jî emê li ser pirtûkên mijara xebatê hûr bibin û lê begerin ka di her yek ji wan pirtûkan da rêjeya hêmanên folklorê çend e û ew hêman bi çi awayî hatine hilbijartin û çawa hatine bikaranîn.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

27

Yurt, Numan. "Elîfname di Edebiyata Kur(dî)mancî ya Klasîk de." Nubihar Akademi, June 28, 2024. http://dx.doi.org/10.55253/2024.nubihar.1491447.

Full text

Abstract:

Elîfname, şêwazeke edebî ye ku li ser bingeha elîfbêya erebî tê sazkirin û helbestvan ji tîpa “elîf”ê heta bi “yê”yê bi şiklên curbicur helbest an menzûmeyên xwe dinivîsin. Şertê nivîsîna elîfnameyê ew e ku helbest an menzûme bi tîpên erebî hatibe nivîsîn. Teşe û cureya edebî çi dibe bila bibe di her form û mijarê de bi şêwaza elîfnameyê helbest an menzûme dikare bê nivîsîn. Hin helbestvan di nav pergala klasîk de bi vegotineke resen û bikaranîna hin hêmanên hunerî dixwazin ku nêrîneke xweser bi dest bixin. Ev helbestvan bi elîfnameyê hewl didin ku behremendiya xwe ya edebî nîşan bidin, bal bikêşin ser vegotinê û hestên xwe îfade bikin. Taybetiyeke din a elîfnameyê jî ji hêla paşxaneya fikrî ve jî rengvedana sembolîzma herfan e. Mînakên vê şêwazê di qada edebiyata klasîk, tesewifî û gelêrî de tên dîtin. Di vê xebatê de wek şêwazeke edebî du mînakên elîfnameyê yên edebiyata kurdî ya kurmancî tê vekolîn. Mînaka yekem a Siyahpoş e ku di nav mesnewiya xwe ya evînî Seyfu’l-Milûk û Bedî‘ul-Cemalê de bi teşeya xezelê bi cih kiriye. Mînaka duyem jî ya Şêx Ehmedê Feqîr e ku bi teşeya qit‘eyê di Dîwana wî de cih digire. Siyahpoş û Feqîr hevçerxên hev in û elîfnameyên wan hem ji hêla rêzkirin û cîbicîkirina tîpan a di nav helbestê de hem jî ji hêla şêwê û mijarê ve dişibihin hev. Her du helbestvanên kurd di elîfnameyên xwe de ji bo her tîpeke erebî ayeteke Qur’anê bi kar anîne û bi bikaranîna sembolîzma tîpan felsefeya xwe ya tesewifî ango gihîştina wehdetê rave kirine. Di destpêka xebatê de behsa çarçoveya têgehî, tesnîf, taybetmendiyên elîfnameyan û hin mînakên sereke yên edebiyatên din hatiye kirin. Piştre ev her du mînakên elîfnameyê yên edebiyata kurmancî ji hêla şikl û naverokê ve hatine nirxandin. Metnên her du elîfnameyan di dawîya xebatê de cih digire.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

28

SÖNMEZ, Nesim. "Molla Nurullah Godishki and His Poems." Journal of Mesopotamian Studies, July 15, 2023. http://dx.doi.org/10.35859/jms.2023.1262932.

Full text

Abstract:

Edebîyata kurdî ya klasîk xwedîyê xezîneyeka gelek dewlemend e. Berhemên ku di vî warî da hatinê nivîsîn roj bi roj bi xebatên pisporên qadê ji quncikên tarî têne derxistin û li ser wan, ji alîyê vekoleran ve curbicur vekolîn têne kirin û ew, ji nû ve di nav edebîyat klasîk da cihê xwe digirin. Edebîyata kurdî ya klasîk, bi kevneşopîya xwe ya kûr xwedîyê bi sedan berheman e ku ev berhem bi piranî îro di pirtûkxaneyên destxetan da yan jî di quncikên medreseyan û di pirtûkxaneyên taybet yên şêx û mela yan jî warisên wan da wekî destxet li bendê ne ku ew, bêne kifşkirin, li ser wan xebat bê kirin û di nava edebîyata kurdî ya klasîk da cihê xwe yê nû bigirin. Ji van berheman yek jî dîwana Mela Nûrullahê Godişkî ye ku hetanî roja îro wekî destxet maye û bi awayekî akademîk li ser wê xebat nehatine kirin. Mela Nûrullahî, di sala 1918an da hatîye dinê û di sala 2003yan da jî wefat kirîye û wî li pişt xwe gelek berhem hiştine û ji wan berheman yek jî dîwana wî ye. Em dê di vê vekolînê da di derheqê jîyan û berhemên Godişkî da agahîyên tekûz bidin û bi berfirehî dîwana wî binirxînin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

29

Arslan, Mesut. "Şêx Suleyman el-Xalidiyê Sêrtî û Sê Helbestên Wî yên Kurdî." Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, April 22, 2024. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.1417704.

Full text

Abstract:

Şêx Suleyman, yek ji helbestvanên mutesewif e ku di sedsala 20an de bi Kurdî helbest nivîsine. Ligel Erebî û Farisî bi Kurdî jî sê helbestên wî hene lê ev helbest di dîwana wî ya destxet de cih nagirin. Herwiha ev helbestên wî yên Kurdî heta niha bi tîpên Latînî jî nehatine weşandin. Loma helbestvaniya wî ya Kurdî nebûye mijara lêkolînê. Di vê gotarê de emê cara pêşîn van her sê helbestên wî bi tîpên Latînî biweşînin. Ji van helbestan a pêşî di sala 1919an de li Stenbolê hatiye weşandin. Sernavê helbestê “Vîna Weten”, mijara wê hezkirina welêt e. Li gorî vê helbestê, Şêx Suleyman hevdemê Ebdurehîm Rehmiyê Hekarî ye ku di helbestê de terz û fikriyata wan dişibe hev. Helbesta wî ya din di nav nameyeke Erebî de ji Seyid Eliyê Findikî re hatiye nivîsîn. Helbesta sêyem jî mersiyeyek e ku ji bo Şêx Zeynilabidîn hatiye nivîsîn. Di vê gotarê de emê pêşî behsa kurtejiyana Şêx Suleyman bikin peyre van her sê helbestên wî yên Kurdî ji aliyê rûxsar û naverokê ve vekolin. Bi vê xebatê armanca me ev e, em van helbestên ku nayêne zanîn biweşînin da ku Şêx Suleyman jî di dîroka edebiyata Kurdî de cihê xwe bigire.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

30

LEVENT, Şiyar. "Feqîyê Teyran: Founder of Kurdish Verse Storytelling." Journal of Mesopotamian Studies, July 10, 2023. http://dx.doi.org/10.35859/jms.2023.1279294.

Full text

Abstract:

Me di vê xebata xwe de berê xwe da yek ji taybetmendîyên Feqîyê Teyran ku çima divê wekî danêrê çîrokeşi'ra kurdî bê nasîn. Di mijara çîrokeşi'ran de Feqî li gor helbestkarên serdema xwe bi awayekî ber bi çav derdikeve pêş. Li ser çîrokeşi'rên kurdî hin aloziyên neçareserkirî hene ku xebata me li wan alozîyan hûr bibe. Di edebiyata kurdî ya klasîk de hin berhemên xwedînedîyar hene û ev nisbetî hin helbestkarên navdar bûne me bal kişinde ser vê. Ev mijara heta niha nebûbû mijara xebateke taybet, di vê xebatê de jî me balkişand li ser çîrokenûsîya Feqîyê Teyran. Ji ber ku mijara me di mijarên edebiyata zimanên din yê dinyayê de jî mijareke girîng e me berê xwe da lîteratura edebiyatên nêz û ji wan mînak anîn, piştre me nimûneyên kurdî yên derveyê Feqî û herî dawî her çar berhemên Feqî anîn. Me di xebata xwe de berê xwe da têgerîna lîteraturê ji çavkanîyên heyî sûd wergirt û herî dawî dane dan berhev. Di encema xebata me de derket ku Feqîyê Teyran bi çar berhemên xwe yên çîrokeşi'r di edebiyata kurdî de bûye danêrê vê qadê.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

31

BAŞÇI, Veysel. "BANDORA ŞAXA TERÎQETA QADIRÎ-XALISÎ LI ANATOLYAYÊ." Kurdiyat, September 24, 2023. http://dx.doi.org/10.55118/kurdiyat.1350471.

Full text

Abstract:

Terîqeta Qadirî ku yek ji du terîqetên mezin ên cîhana Îslamê ye û di nav kurdan de jî bi heman rengî belav bûye. Di serdema yekem de hebûna sofiyên kurd ên wekî Ebu’l-Hesen Elî b. Muhemed el-Qureyşî yê Hekkarî ku di silsileya Qadiriyan de cih girtiye, herwiha hebûna xizm û eqrebayên Şêx Evdilqadirê Geylanî û nevî û naskiren nêzîkî wî, di cih û warên kurdan de heta pênc nifşan berdewam kiriye; wan tiştan bûne sedem ku ev terîqet bi lezûbez pêş bikeve û di nav kurdan de wesayet û têkiliyên xizimtiyê bi dest bixe. Di dîrokê de çend şaxên giring ên vê terîqetê di cih û warên kurdan de derketine ku yek ji wan şaxên giring jî şaxa Xalisiye ye. Şaxa Xalisiye di sedsala XIX-an de ji aliyê Şêx Ziyaûdîn Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezirandin. Ev şaxa terîqetê ku ji Misirê heta Sûriyê, ji Îranê heta Kavkasyayê li erdnîgariyeke berfireh belav bûbû, bi saya xelîfeyên ku Şêx Evdirehman Xalis li hin herêmên Anatolyayê destnîşan kiribû, bandora xwe hîn zêdetir kir. Xelîfeyên Şêx Evdirehman Xalis ên wekî Mûr Elî Baba, ‘Umer Xudayî Baba, Dede Osman ‘Ewnî Baba ku li parêzgehên wekî Sêwas, Amasya, Toqat, Elezîz û Rihayê cih bûbûn, bûn sedema belavbûna vê terîqetê li Anatoliyayê. Di çavkaniyên dîrokî yên Osmaniyan de gelek caran behsa bandora malbata şêxen Telebaniyan hatiye kirin. Hin kesayetên giring ên burokrasiyê, wekî Mustefa Saffet (Yetkin) Efendî, ku di serdema Siltan Evdilhemîd de serokê Meclîsa Meşayîxê û paşê jî bûbû wekîlê Rihayê û di komîteya îdarî ya Cemîyeta Sofîyê de cih girtibû, bûn xelîfe û nûnerê Şêx Elî Telebanî yê kûrê Şêx Evdirehman Xalis, li Anatolyayê. Bandora malbata şêxên Telebanî/Xalisî di Tirkiyeya nû de jî demeke dirêj li gelek bajaran bi taybetî li Stenbol, Îzmîr, Bursa, Elezîz, Erzirom û Trabzonê berdewam kir. Ev bandor bi saya Mustefa Xeyrî Baba yê Meletî, Şêx Mustefayê Sêwasî, Şêx Keremê Ercîşî, Şêx Mistefayê Qersî, Şêx Evdillahê Trabzonî demeke dirêj li Tirkiyeyê berdewam kiriye û heta niha jî didome. Çavkaniyên dîrokî yên Osmanî û Tirkiyeyê yên îroyîn gelek caran behsa bandora malbata şêxên Telebaniyan kirine. Dikare bê gotin ku di sedsala XIX-an de piştî Şêx Xalidê Şehrezorî û Xalidîtî, tesewifa kurdî ya ku herî zêde bandora xwe li Anatoliya û Tirkiyeya nû kiriye, terîqeta Xalisîyeyê ye ku ji aliyê Şêx Evdirehman Xalis Telebanî ve hatiye damezrandin. Lewma di vê lêkolînê de pêşî bandora siyasî-civakî ya şaxa terîqeta Qadirî-Xalisî ku yek ji şaxên terîqeta herî giring e û di valahiya siyasî û civakî ya ji holêrabûna mîrektiyên kurdan de derketiye pêş, dê bê vegotin. Piştre, ji parêzgeha bajarên wekî Mûsil, Kerkûk û Silêmanî de derbas dibe û li ser jiyana dînî û têgihiştina tesewifî ya li Anatolya û Tirkiyeya nû de kiriye, dê bê nirxandin. Herwiha behsa hin xelîfe û nûnerên vê şaxa terîqetê jî dê bê kirin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

32

SUBAŞI, Kenan. "Dēw/Demons and Their Manifestations in Kurdish Folklore." Nubihar Akademi, May 25, 2022. http://dx.doi.org/10.55253/2022.nubihar.1100092.

Full text

Abstract:

Di nav mîtan de mexlûqateke herî berbiçav û pir tê qalkirin, dêw e. Dêw bi piranî weku mexlûqatên şênber ên gir, tirsnak, bihêz û weku mirovan tên şayesandin. Carinan jî ne weku mexlûqeke şênber lê weku xul, saw, xof, hîseke razber hatine pênasekirin. Xisûsen di nav miletên Îranî de berî Zerdeştiyê heyînên baş û heta Xwedavend dihatin hebandin û digel Zerdeştiyê ew hevalkar û temsîlkarên Ehrîmen hatin pênasekirin. Carinan bi navên taybet hatine binavkirin û carinan weku temsîleke giştî bi navê “Dêw” hatine binavkirin. Herwiha bi gelek navên cuda di heman xisûsîyetê de qala mexlûqên weku perî, pîra cadû, elk, hût hwd. tê kirin ku hem di gelek lêkolînan de weku form û tezahurên dêwan hatine qebûlkirin hem jî di lêkolîna me de ev yek bi awayekî zelal hat destnîşankirin. Ev nav û nûçik, bawerî, pênase û şayesandinên kevnar û mîtîk di nav folklora Kurdî da jî bi awayekî xurt hatiye veguhastin û heya roja me hatine. Me di vê xebatê de di nav çarçoveya folklora Kurdî de lêkolîna dêw û peywendîya wan a bi sêhrê re, tezahurên wan, cureyên wan û temsîlên wan kir. Palpişta vê lêkolînê mîta KurdoÎranî ye ku çavkanîya sereke kitêba pîroz a Zerdeştiyê Avesta ye. Helbet gelek xebat û berawirdkariyên ku di wî warî de hatine kirin jî bûne palpişta xebata me. Xebata me li ser du çiqan pêk hatiye ku yek jê rasterast weku mexlûqatek dêw in. Çiqa duyem jî form û tezahurên dêwan ên bi navê Perî, Pîra Cadû, Kula Stûbizengil, Elk, Meyreman, Xapxapok, Reşê Şevê, Rotê Şevê, Dêlegur, Gurê Manco, Xermexozan, Psîka Girnexok, Gornepaş, Zibên, Sibat, Kabûs û hwd. in. Ev mexlûqat di vê xebatê de hem hatine tesnîfkirin û ravekirin hem jî di nav folklora Kurdî de çawa û di çi peywendê de hatibin pênasekirin, bizarkirin û şayesandin bi nimûneyên xwe hatine nîşandan. Weku encameke sereke pir bi eşkere xuya bû ku dêw û formên dêwan çi bi navê xwe û çi jî bi nav û nûçikên cuda di nav folklora Kurdî de bi awayekî pir zindî hatine veguhastin û gihiştine roja me.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

33

YILDIZ, Ayhan. "MELA MIHEMMED BEŞÎRÊ ÎLOZÎ Û CIHÊ WÎ DI EDEBÎYATA KURMANCÎ DA." Journal of Mesopotamian Studies, March 19, 2024. http://dx.doi.org/10.35859/jms.2024.1415624.

Full text

Abstract:

Mela Beşîrê Îlozî, wekî alimekî edîb li herêma xwe dihat naskirin. Di nav gel da dihat gotin ku berhemên wî yên bi kurmancî hene; çi heye ku heta niha nehatibûn çapkirin û negihaştibûne ber destê xwendevanan. Li ser vê sedemê vê lêkolînê ev kar da ber xwe ku vî edîbî digel berhemên wî bide naskirin. Mela Beşîr, bi tevî ku alimekî edîb ê herêma Torê û Batmanê ye û berhemên wî yên edebî û dînî bi kurmancî hene, heta niha bi firehî bi rêbazeke akademîk xebat li serê nehatîye kirin. Binemala wî ji ku ye, jîyana wî li kê derê derbas bûye û berhemên wî çi ne, bi temamî nahên zanîn. Heke bi dorfirehî xebateke zanistî li ser wî û berhemên wî nehata kirin, metirsî hebû ku bîyografîya baş nehata zanîn, berhemên wî wenda bibûna. Ji ber vî awayî cihê wî û berhemên wî, dê di dîroka edebîyata kurdî da nehata tesbîtkirin. Lewra vê lêkolînê, ev rewşa wî wekî problemeke lêkolînê li qelem da û ji bo bersiva pirsên mîna “Gelo Mela Beşîr kî ye û bi kurdî çi berhem nivîsîne û cihê wî di dîroka edebîyata kurmancî da, ew di nav kîjan nerîta edebî da cih digire?” li sehaya lêkolînê gerîya. Piştî ku hinek daneyên têkildarî vî mielifî û berhemên wî ji qada lêkolînê hatin berhevkirin, cihê ku ew lê dimêne hat tesbîtkirin, hevpeyvîn pê ra hat kirin û berhemên wî hatin mitalekirin. Li ser bingeha vê xebata sehayî, agadarîyên pêwîst ên têkildarî binemal, bîyografî û berhemên edibî hatin komkirin û li ser van daneyan jî analîza kesayetîya wî ya edebî û berhemên wî hat kirin. Piştî rêzkirina daneyan hat dîtin ku Mela Beşîrê Îlozî yek ji alimên navdar ê herêma Batman û Torê ye. Wî li cem miderisên navdar ên medreseyên giring ê herêmê îlmê xwe yê medrese û perwerdeya tewewwufê xwendîye û ji van her du biwaran bi taybetî di qada medreseyê da gihaştîye pile û payeyeke bilind. Digel xebatên îlmî û xizmetên dînî, wî berhemên edebî û dînî jî bi kurmancî nivîsîne. Mela Beşîr, bi tevî ‘eqîdenameyek, mewlûdek, meqtelnameyek û tecwîdek bi kurmancî hûnaye, wî hin helbestên tesewwufî û civakî jî bi zimanê erebî û kurmancî hûnane. Ji şêwaza berhemên wî dîyar bû ku wî ji nerîtên edebî yên dîroka edebiyata kurdî, daye ser şopa Ekola Aqtepîyan. Digel vê berhemdariya wî ya hêja ku nêzî nîvsedsalekê bi ser da bihûriye jî, hîn yek berhemeke wî nehatîye çapkirin. Heke xebatên akademîk li ser berhemên wî bihên kirin, dê cihê wî di raborîya nerîtî ya qonaxên edebîyata klasîk a kurdî da hîn zelaltir bihê tesbîtkirin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

34

ASLAN, Mustafa. "NİRXANDİN Û ANALÎZA BERHEMÊN XEBATA KELEPORÎ YA EUGEN PRYM Û ALBERT SOCİNÎ." Kurdiname, November 22, 2022. http://dx.doi.org/10.55106/kurdiname.1204924.

Full text

Abstract:

Li gor agahîyên li ber destan, ji serê nîveka duyem ya sedsala XIXem heta dawîya nîveka yekem ya sedsala XXem gelek xebatên berhevkarî yên zargotina kurdî ji alîyê vekoler û gerokên bîyanî ve hatine kirin. Yek ji van xebata ducildî ya zimannasên alman Eugen Prym û Albert Socin ya bi navê “Kurdische Sammlungen”ê ye. Di vê gotarê da em ê li ser vê berhemê rawestin ku ji 13 çîrok/serpêhatî, 16 stranên evînî, 25 destan û stiranên şer yên kurdî, helbesteka Sîyahpûş û yeke Elî Herîrî pêk tê. Gotar ji sê beşan pêk tê. Di beşa yekem da bi kurtasî agahî derbarê nivîskaran û rêbaza wan ya berhevkarîyê da hatine dayîn. Her weha li ser ger û rêwîtîya ku Albert Socinî ji bo berhevkirina berhemên zargotina kurdî kirîye hate rawestin. Di berdewamîya vê beşê de danasînek giştî ya berhemên herdu cildan hate kirin. Di beşa duyem da ku ew jî du binbeşan pêk tê, li ser berhemên çîrokî yên di xebata navborî da cih girtine hate rawestin û berhem ji alî naverok û strukturê ve hatin analiz kirin. Di binbeşa yekem de rêzincîra bûyeran û serborîyên lehengan hatin analîz kirin. Di binbeşa duyem de li ser lehengên hin ji çîrokan û taybetmendîyên wan ku ji alî çîrokbêj (vegêran) ve hatine taswîr kirin hate rawestin. Di vê çarçoveyê de hêmanên derasayî ku di van çîrokan de hatin analîz kirin. Di beşa sêyem de nirxandin û analîza hinek destan û stiranên şer wekî mînak hate kirin. Bi taybetî li ser taswîrên ku dengbêjan derbarê lehengan û kiryarên wan de kirin e hate rawestin. Bi riya nirxandin û analîza van berheman me xwest em balê bikişînin ser gencîne û dewlemendîya edebî ya zargotina kurdî ya gelêrî.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

35

ARSLAN, Mesut. "Klasik Kürt (Kurmancî) Edebiyatında Manzum Mektup Türüne Genel Bir Bakış." Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, December 15, 2023. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.1311108.

Full text

Abstract:

Name, ji bo ragihandinê alaveke kevn e. Ji serdemên pêşîn ve mirovan ji hev re name nivîsîne û bi vî şeklî têkilî danîne. Mirov dikare nameyan dabeşî çend cureyan bike lê cureya ku ji bo lêkolînên edebiyata klasîk gava pêşîn dibe mijar nameyên menzûm in. Nameyên menzûm, bi kurtî ew name ne ku bi şêweya helbestê têne nivîsîn. Helbestvanên ku van nameyan dinivîsîn hem meqseda xwe ya ragihandinê pêk tînin hem jî karîn û xurtiya xwe ya edebî di vî warî de jî nîşan didin. Helbestvanên xwedî dîwan wan nameyan jî wekî helbestên xwe yên din di dîwanên xwe de bi cih dikin û bi vî rengî ew hem dibine nimûneyên edebî hem jî dibine belgeyên dîrokî. Di edebiyata Kurdî ya klasîk de jî kevneşopiya nameyên menzûm heye. Helbestvanên Kurdan di vî warî de jî bi zimanê xwe hunera xwe nîşan dane. Bi qasî ku em dizanin heta niha xebatek li ser vê mijarê nehatiye kirin. Bi vê nivîsê em dixwazin destpêkekê bikin, nimûneyên nameyên menzûm ên bi Kurdî nîşan bidin da ku ji bo lêkolînên berfirehtir rê vebe. Loma me xebata xwe bi zaravayê Kurmancî sînordar kir. Di vê mijarê de Dîwana Seyid Eliyê Findikî ji me re bû çavkaniya sereke. Ji ber ku me di Dîwana Findikî de bi Kurmancî yazdeh heb nameyên menzûm tesbît kirin. Li gorî vê di nav helbestvanên Kurmancî yên klasîk de yê ku herî zêde nameyên menzûm nivîsiye Findikî ye. Wekî din Şêx Eskerî, Mela Izedînê Xweşiko û Mela Ehmedê Zinarexî jî bi Kurmancî nameyên menzûm nivîsîne. Me ji helbestên wan jî sûd wergirt û nimûne nîşan dan. Herwiha li gorî nimûneyên berdest me di edebiyata Kurdî ya klasîk de plansaziya giştî ya nameyeke menzûm derxist.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

36

KARAK, M. Zana. "MEDHÎYEYEKE ŞÊX ŞEHABEDDÎNÊ TÎLÎ." Kurdiname, November 19, 2022. http://dx.doi.org/10.55106/kurdiname.1198118.

Full text

Abstract:

Şêx Şehabeddînê Tîlî alim, mitesewif û miderisekî serdema xwe bûye. Di sedsala 19em de di heyama dawî ya Osmanî de jîyaye. Şêx Şehabeddîn li navçeya Tîla Mûşê hatiye dunyayê. Malbata Şêx Şehabeddîn pêşî Qadîrî bûye û paşê bi malbatî derbasî Terîqeta Neqşebendîyê bûne. Şêx Şehabeddîn piştî wefata bavê xwe dev ji wezîfeya qadîtîyê berdaye û çûye Norşînê û bûye pêgirîyê Şêx Ebdurrehmanê Taxî. Şêx Şehabeddîn heta Hezret seyr û silûka xwe qedandiye, li medreseya Norşînê jî muderîsî kiriye. Şêx Şehabeddîn li ba Şêx Ebdirrehmanê Taxî dest bi seyr û silûkê kiriye, lê piştî wefata Taxî întîsabî kurê wî Hezret kiriye û xelîfetî jî ji wî wergirtiye. Lewra Şêx Şehabeddîn bûye xelîfeyê ewil ê Hezret. Şêx Şehabeddîn piştî bidestxistina xîlafeta terîqeta Neqşebendîyê li Tîl û derdora Mûşê wezîfeya îrşadê jî kiriye. Şêx Şehabeddîn li pey xwe tenê xelîfeyek hiştiye û di sala 1326/1908an de de wefat kiriye û gora wî li Tîla Mûşê ye. Li gorî agahîyên li ber destê me ti berhemên Şêx Şehabeddîn tune ye an jî li ser navê wî ti berhem nehatiye weşandin. Di vê xebatê de em ê li ser helbesteke wî ku heta niha nehatiye weşandin bisekinin. Bi vê xebatê dê helbestnûsîya wî bê zanîn û ev medhîyeya wî jî dê di lîteratûrê de cihê xwe bigire. Em ê di vê xebatê de vê helbestê ji alîyê ruxsarî û naverokî ve binirxînin û ligel destxetê metna transkirîbekirî pêşkêş bikin. Bi vê lêkolînê di çarçoveya Neqşebendîtîya Xalidîtîyê de ligel alîyê wî yê tesewifî dê alîyê wî yê edebî jî bê zelalkirin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

37

Amo, Araz. "Kirdeya Hoşdarîkirinê di Gotinên Mezinan de." Kurdiyat, March 15, 2024. http://dx.doi.org/10.55118/kurdiyat.1380067.

Full text

Abstract:

Ziman sîstemeke destnîşankirî ye li gorî yasa û rêzikan. Xwedan formeke cihgir û gelemper e, lê her miletekî li gorî xwe ev yasa û rêzik dariştine. Alaveke sereke ye ji bo duristkirina peywendîyên navxweyî û navdewletî. Ziman gelek kirde û kiryaran radigehîne, çi ew kirde rasterast bihên ragihandin an bi rêya hawirdorê hest pê bê kirin. Yek ji wan fakterên bi zengînkirina zimanî radibe pragmatîk e. Hoşdarîkirin sereketirîn kirdeya pragmatîkê ye û roleke giring di nava zimanî de heye, bi şêweyeke taybetî, herwesa bi şêweyeke sertaserî rola xwe di nava civakî de dibîne. Çimkî ev kirde radibe bi hoşdarîkirina komelgehê da ku bihêne parastin û dûrkirin ji ewan kar, kiryar, reftar û hizrên negunca, ewên heyîn û dê hebin. Ev kirde di hemû mecalên jîn û jîyarê de dihêne bikaranîn. Gotinên Mezinan ew gencîneya biqîmet e ya ku ji bab û kalên me ji bo me maye, ew nexşeyê xwecih e yê ku heta îro jî qîmetê xwe ji dest nedaye, berevajî bihêztir lêhatîye û bûye tovê hemû kûr û danîştinên rewşenbîrî û asayî. Çimkî axêver ji bo selmandin û bihêzkirina axiftinê û çendîn meremên din penayê ji bo vî janrê folklorê dibe. Kirdeya hoşdarîkirinê ji hêla formê ve kurt û sivik e, lê di warê naverokê de peyamek kûr û kêrhatî heye, ev xala hevpar a di navbera vê kirdeyê û gotinên mezinan de ye. Çimkî ev beşa edebîyatê ji hêla ruxsarê ve kurt e û xwedî naverokeke kûr e, ev çende di pragmatîkê de rolek mezintir dilîze, bi vê wateyê ev her du cure derbirînê ji naverokek berfireh dikin bi rêya kurtasîyê. Herweha amanca van xizmetkirina civakê ye, da ku hişmend bin û dûr bin ji nexweşî û belayan. Ev yek bû sebeb ku kirdeya zimanî ya herî giring bi beşa herî giring a edebîyata folklorî re bê tevlihevkirin û ev yek ji bo vê xebatê bû navnîşan.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

38

EMİNOĞLU, Nevzat. "Melayê Cizîrî'nin Şiir Estetiğinde Güzellik Prototipleri." Journal of Mesopotamian Studies, August 19, 2023. http://dx.doi.org/10.35859/jms.2023.1326078.

Full text

Abstract:

Estetîk wek mijareke helbesta klasîk, di dirêjahiya sedsalên çerxa navîn de edîb û şair li ser sekinîne. Qada bingehîn a estetîkê husn û cemal e, yanî ciwanî ye. Edebiyatnasan li dor vê babetê nêrîn û hestên xwe anîne ziman. Ev babet ji hêla gelek şairên çerxa navîn ve li ser unsûrên muşterek û bi heman awayî di helbestê de hatiye honandin. Melayê Cizîrî jî yek ji wan şairê Kurd yê serdema klasîk e ku babeta estetîkê û prototîpên ciwaniyê di helbestên xwe de bikaraniye. Ew ciwaniya ku bi şêwazeke standart ve tê ziman, bi saya vegotinên alegorîk û pirwate ya her helbestvanekî ve rewş û rehendeke xweser wergirtiye. Şair û edîb ciwaniyê bi gelemperî li ser prototîpên wê yên herî têkûz vedibêjin. Ev prototîpên ciwaniyê jî objeyên dîtbarî yan jî ferdên xwedî ciwaniya destanwarî ne. Her çiqas di edebiyata klasîk de û her wiha di poetîkaya helbesta Melayê Cizîrî de ev mijareke bingehîn be jî heta niha xebatên bi rêk û pêk li ser vê qadê nehatine kirin. Lewma me hêvî ew e ku ev xebat di vê babetê de bibite sedem û destpêka lêkolînên nû ji bo tijîkirin û birsivdana valahiya vê hêlê. Armanca vê rmanca xebata me ew e ku em di ronahiya helbestên Melayê Cizîrî de li hizra wî ya estetîk binihêrin û prototîpên ciwaniyê ku wî ji bo ciwaniyê bikaranîne, lêbikolin. Di vê çarçoveyê de ev xebat ji destpêkakê û sê beşan pêk tê. Piştî çarçoveya teorik ya di destpêkê de, me hewl da ku em di bin sê sernavan de li ser hizra estetîk a Cizîrî bisekinin, bikaranîna wî ya prototîpan binirxînin û cureyên wan bisenifînin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

39

EMİNOĞLU, Nevzat. "Estetîk û Cureyên Wê Di Şiîrên Melayê Cizîrî de." Nubihar Akademi, June 17, 2022. http://dx.doi.org/10.55253/2022.nubihar.1111890.

Full text

Abstract:

Di dirêjahiya sedsalên serdema edebiyata klasîk de estetîk yek ji wan mijarên bingehîn e ku edîb û şair li ser sekinîne. Estetîzm yan jî ciwannasî di zimanê rojane de tê maneya “xweşikahî”, “bedewî”, “spehîtî”, “delalî” û hwd. Estetîzm di heman demê de mijareke herî kevn a lêkolîna felsefeyê ye. Têgeha ciwaniyê çawa wek babeteke girîng a şiîr û edebiyata klasîk e, her wisa qadeke felsefeya lêgerîna ciwaniyê ye ku jê re tê gotin “estetîk”. Heçî ciwanî ye, ew têgehek e ku bedewbûn û xweşikahiyê îfade dike. Ev îfadekirin, ji bedewbûna terkîbên maddeyê bigre heta xweşikahiya raser yanî Wacîbul Wucûd diçe û beşeke kiryara dîtinê ya însan e. Ciwanî ji hêla piraniya şairên serdema navîn ve li ser hêmanên hevpar û bi heman şêweyî hatiye teswîrkirin. Digel vê yekê ew ciwaniya ku bi uslûbeke standart ve dihate ziman, bi rêya vegotinên alegorîk, girîft û pirmane ya her şairekî, rewş û rehendeke mukemel û xweser wergirtiye. Şairan diyardeya ciwaniyê bi xeyalên pir dewlemend ve sêwirandine, di form û kirasên ciyawaz de ji nûve saz kirine û bi temsîl, teşbîh û gotinên klîşe yên curbecur ên ciwannasiyê ve anîne ziman. Fêhm û feraseta helbesta klasîk bi teşegirtin û terakuma sedan salan pêk hatiye û di nav hevaheng û hevrengiyeke berdewam de ye. Ciwanî, çawa di şairên serdema klasîk de wek babeteke sereke tête bikaranîn, her wisa di vehonandina hunerî û estetîkî ya Melayê Cizîrî de jî cihekî taybet û girîng digre. Cizîrî yek ji wan edebiyatnasê sertac ê sedsala XVIan, şairê qesra mîr /hukumdarê hukumeta Cizîra Botan û nûnerekî dewra zêrîn û muqtedîriyê ye di dîroka edebiyata Kurdî de. Di şi’ra wî ya lîrîk û coşîş de hêmanên ruh ên wek îhtîşam, hessasiyet, xwebawerî, ciwanî û baldarî derdikevin pêş. Di vê xebatê de armanca me ew e ku em mahiyeta ciwaniya ku Melayê Cizîrî li ser sekiniye bikolin; buûd û cureyên wê tesbît bikin û binirxînin. Me qest û mebest ew e ku fikr û ramana hunerî ya Mela, esas û cureyên estetîka wê hunerê destnîşan bikin. Lewma em dê fikra wî ya li ser ciwaniyê, uslûb û şêweyê anîna ziman a ciwaniyê ya bi rêya helbestê û maneya ku li ciwaniyê bar dike, lêkolîn bikin.

APA, Harvard, Vancouver, ISO, and other styles

Journal articles on the topic 'Hetawi Kurd'

Create a spot-on reference in APA, MLA, Chicago, Harvard, and other styles