Academic literature on the topic 'Agrobiznes w Polsce'

Celem opracowania jest określenie tempa zmian w agrobiznesie w Polsce w latach 1995-2013. Na podstawie danych statystycznych dokonano oceny zmiany znaczenia agrobiznesu w Polsce i jego wewnętrznej strukturze. Stwierdzono, że wartość dodana wytwarzana w agrobiznesie w Polsce zwiększyła się w ujęciu realnym o 20 mld zł, czyli o 30%. Tylko 15% tego wzrostu można przypisać rolnictwu. Udział agrobiznesu w całej gospodarce zmniejszył się z 4,1% w latach 1995-1999 do 3,1% w latach 2011-2013, czyli 0,06 p.p. rocznie. Udział rolnictwa w tworzeniu wartości dodanej brutto w ramach agrobiznesu zmniejszał się w tempie 1,1% rocznie i w latach 1995-2013 obniżył się z 59% do 49%. Wydajność pracy w całym sektorze wynosiła w 2013 roku 38% średniej dla całej gospodarki i obniżała się. W rolnictwie było to tylko 20%, a w przemyśle rolno-spożywczy 102% średniej krajowej. Bardzo wysoki był udział sektora w handlu zagranicznym – aż 13% w 2013 roku, czyli dwa razy więcej niż udział w produkcji globalnej. Agrobiznes w Polsce wciąż odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce, główną siłą napędową jego rozwoju są przetwórstwo rolno-spożywcze oraz eksport produktów żywnościowych.

Opracowanie ukazuje wielkości i struktury przepływów materiałowych w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w świetle modelu przepływów międzygałęziowych. Analiza współzależności między poszczególnymi agregatami agrobiznesu wykazała, że w Polsce w dalszym ciągu w rolnictwie i przemyśle spożywczym dominujące znaczenie odgrywa produkcja surowców wewnątrz tych sektorów, czyli obrót wewnętrzny. Sektor rolno-żywnościowy w Polsce znajduje się we wczesnym stadium przeobrażeń w kierunku nowoczesności. W zaopatrzeniu materiałowym agrobiznesu przede wszystkim musi wzrosnąć rola sfery pierwszej, w tym głównie sektora usługowego. Głównym warunkiem przeprowadzenia zmian w tym zakresie w Polsce, jest przede wszystkim wzrost gospodarczy i objęcie polskiego sektora rolno-żywnościowego instrumentami WPR UE.

Przedstawiono podstawowe problemy badań mikroekonomicznych w Polsce w sferze agrobiznesu. Podkreślono znaczenie różnych podejść w badaniach mikroekonomicznych (redukcjonizm i holizm) i skutków dla jakości rozpoznania system ów społeczno-gospodarczych i problemów funkcjonowania przedsiębiorstw. Sformułowano oczekiwania wobec nauk mikroekonomicznych, wskazano dzisiejsze słabości oraz oczekiwania wobec mikroekonomiki rolnictwa. Zwrócono uwagę na potrzebę dostosowania infrastruktury nauki i podejścia naukowego do wymagań wynikających z potrzeby holistycznego postrzegania zjawisk, zachodzących w zwiększającym swój zasięg i złożoność otoczeniu.

W Polsce koncepcja CSR (Corporate Social Responsibility) jest nadal mało popularna, zwłaszcza w mikro, małych i średnich przedsiębiorstwach z różnych branż, w tym z branży agrobiznesu. Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień związanych z relacją etyki biznesu i społecznej odpowiedzialności oraz istoty tej koncepcji. W drugiej części opracowania przedstawione zostały przykłady przedsiębiorstw ze sfery agrobiznesu, które wdrażają w swojej działalności zasady odpowiedzialnego biznesu

W artykule przedstawiono koncepcję zrównoważonego rozwoju rolnictwa i gospodarstw rolnych. Omawiając proces rozwoju gospodarstw rolnych i agrobiznesu, nacisk położono na narastający konflikt pomiędzy ekonomią a ekologią. Oprócz tego określono determinanty zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw rolno-spożywczych. Istnieją gospodarstwa ekologiczne i integrowane, które reprezentują praktyki produkcji rolnej najlepiej wpisujące się w zasady zrównoważonego rozwoju. W artykule omówiono rozwój rolnictwa ekologicznego w Europie, w tym w Polsce, a tym samym wskazano główne przeszkody i szanse rozwoju gospodarstw ekologicznych w Polsce. Zdolność do pokonania rozważanych barier w istotny sposób określi możliwości rozwoju gospodarstw ekologicznych w Polsce i ich udziału w praktycznej realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich.

The article attempts to compare the importance of agribusiness in the economy in Ukraine and Poland. The analysis covered the years 2001-2015. The data came from official statistical sources. It was found that the importance of agribusiness to the Polish economy decreased over the entire period considered, its share in GVA in whole economy in 2015 was 6%, while in Ukraine it was as much as 15% and in recent years has been increasing. Agrobusiness also had a high share in exports. In Poland, it was 15, and in Ukraine as much as 38% in 2015. The employment structure in agribusiness was dominated by employment in agriculture with a share of about 80% in both countries. The internal structure of agribusiness was more modern in Poland, where as much as 58% of gross value added of agribusiness was generated in the food processing sector. In Ukraine, it was only 24%. The importance of agribusiness in the Ukrainian economy was higher than in Poland, it also has there a more raw character. The bigger potential for further development of agribusiness is in Ukraine, due to the large agricultural land resources and the large potential for increased production and processing of food and its exports.

Przedstawiono najważniejsze kierunki działania Komitetu Ekonomiki Rolnictwa PAN w najbliższych latach. Wskazano na wiele niezbędnych działań, ze szczególnym uwzględnieniem podejmowania wszystkich ważnych problemów rozwoju nauki w zakresie ekonomiki rolnictwa, agrobiznesu i terenów wiejskich, wypracowywania poglądów na ważne tematy gospodarcze, przygotowywania ekspertyz dla ciał decyzyjnych, oddziaływania na rozwój młodych kadr naukowych, a także wykorzystania osiągnięć nauk ekonomicznych w rozwiniętych krajach Unii Europejskiej i USA do aplikacji w Polsce.

Gospodarstwo rolne jako współuczestnik rynku gospodarczego, ulokowane jest w wielopłaszczyznowej regulacji zarówno na gruncie prawa krajowego i wspólnotowego. Klasyczne ujęcie czynników produkcji (praca, kapitał oraz ziemia), klasyfikuje gospodarstwo rolne jako swoistego rodzaju przedsiębiorstwo, które objęte jest odrębną i preferencyjną regulacją prawną, z uwagi na strategiczny charakter i rolę dla każdego Państwa i funkcjonującego w nim społeczeństwa. W pracy poruszono zagadnienia uwarunkowujące procesy legislacyjne w kontekście konkretnych zdarzeń polityczno-gospodarczych, które odzwierciedlały całokształt przybieranych przez Państwo koncepcji i modeli rolnictwa, jak również próbę wyważenie interesu prawa własności względem nakładanych obowiązków administracyjnych. Główny akcent w pracy położono na gospodarstwa rodzinne prowadzone przez rolników indywidualnych, które stanowią egzemplifikacje przyjętej normy programowej, wyrażonej w art. 23 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Charakteryzując metody badawcze przybrane w pracy, wymienić należy przeprowadzoną analizę w oparciu o metodę prawno-dogmatyczną, historyczną, prawno-porównawczą z elementami statystycznymi oraz analizy typu SWOT. Dwie pierwsze z nich najpełniej pozwalają wyprowadzić wnioski dotyczące czynników kształtujących ustrój rolny w Polsce. Dwie kolejne ukazują bezpośrednie relację związanie z ówczesnym rolnictwem oraz płaszczyzną ekonomiczno-społeczną-prawną. Rozdział pierwszy został poświęcony zagadnieniom związanym z ewolucją instytucji gospodarstwa rolnego i jego prawnymi uregulowaniami. Przyjrzano się w nim źródłom pojęć oraz definicji gospodarstwa rolnego w ujęciu konstytucyjnym, administracyjnym i cywilistycznym. Podniesiono także kwestie dotyczące polityki rolnej, zasadności regulacji ochronnych i ustawowego wsparcia gospodarstw rolnych. Rozdział drugi zawiera charakterystykę i ocenę korelacji prawa rolnego względem pozostałych dziedzin prawa. W dalszej części ukazano odrębność systemu ubezpieczeń społecznych, podatków, systemu obrotu i ochrony nieruchomości rolnych, odstępstwa rolnego oraz systemów wsparcia i ochrony zasobów środowiska naturalnego w gospodarstwach rodzinnych. Wyjątkowo istotną materią tego rozdziału jest również nadal aktualna kwestia egzekucji świadczeń pieniężnych z majątku gospodarstwa rolnego. Rozdział trzeci odnosi się do zagadnień związanych z prawno-ekonomicznymi regulacjami wsparcia rodzinnych gospodarstw rolnych, w których skoncentrowano się na tematyce wpływu WPR, założeniach EFRROW, PROW w latach lata 2014–2020 i innych systemach wsparcia dla rodzinnych gospodarstw wiejskich. Rozdział czwarty zawiera analizę komparatystyczną ustroju i rozwiązań prawnych zapewniających wsparcie dla rodzinnych gospodarstw rolnych stosowanych w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej. Postawione w wstępie pracy hipotezy badawcze rozwinięto w tezach i uzasadnieniu zawartym w zakończeniu. Rozważania oparto na twierdzeniu, iż ustawodawca otacza coraz to większym zakresem regulacji tryb i funkcjonowanie gospodarstw rolnych, co determinuje pozycję prawną gospodarstwa rolnego w licznych aktach normatywnych. Wyjątkowość sektora agrarnego dodatkowo ustawodawca uwydatnia poprzez rozwinięcie oddzielnych regulacji oraz odmiennego podejścia i ujęcia sfery majątkowej rolników, jak też ich obowiązków publicznych. Wysoce rozbudowana konstrukcja instrumentów regulacyjnych stawia gospodarstwa rolne jako równoprawny podmiot gospodarczy z zapewnioną uprzywilejowaną pozycją w stosunku do silniejszych kapitałowo podmiotów na rynku gospodarki wolnorynkowej, niemniej czynniki globalizacyjne spowodowały, że do dziś wiele osób traktuje rolnictwo w sposób bagatelizujący, wynikający najprawdopodobniej z niezrozumienia znaczenia i specyfiki tego sektora, w stosunku do ogólnoświatowej części systemu gospodarczego.
An agricultural holding as a co-participant of the economic market, is located in a multifaceted regulation both on the basis of national and EU law. The classic view of production factors (labor, capital and land) classifies an agricultural holding as a kind of enterprise, which is covered by a separate and preferential legal regulation, due to its strategic character and role for each State and the society functioning in it. In the dissertation issues were raised related to legislative processes in the context of specific political and economic events, which reflected the entirety of concepts and models of agriculture adopted by State, as well as an attempt to the balance between interest of property rights with imposed administrative obligations. The main emphasis was put on family farms conducted by individual farmers, which is exemplifications of the accepted program norm, expressed in art. 23 of the Constitution of the Republic of Poland. Characterizing the research methods adopted at work, mention should be made of the analysis based on the legal-dogmatic, historical, legal-comparative method with statistical elements and SWOT analysis. The first two of them allows to draw the most complete conclusions about the factors shaping the agricultural system in Poland. Two next shown a direct relation with the then agriculture and the economic-social-legal plane. The first chapter was devoted to issues related to the evolution of an agricultural institution and its legal regulations. It looked at the sources of concepts and definitions of a farm in constitutional, administrative and civilian terms. Also raised issues related to: agricultural policy, the legitimacy of protective regulations and statutory support for farms. The second chapter contains the characteristics and assessment of the correlation of agricultural law in relation to other areas of law. In the following, the author shows separateness of the social security system, taxes, the system of trade and protection of agricultural real estate, agricultural exemption and support and protection systems for natural resources in family farms. An extremely important matter of this chapter is also the current issue of the judicial execution of cash benefits from farm property. The third chapter refers to issues related to legal and economic regulations for supporting family farms, which focus on the impact of the CAP, EAFRD objectives, RDPs in the years 2014-2020 and other support systems for family rural households. The fourth chapter contains a comparative analysis of the system and legal solutions that provide support for family farms used in Poland and selected European Union countries. The research hypotheses put forward in the introduction were developed in the theses and substantiation contained in the conclusion. The considerations were based on the claim that the legislator surrounds the mode and functioning of farms holdings by increasing range of regulation, what determines the legal position of an agricultural holding in numerous normative acts. The legislator emphasizes the uniqueness of the agrarian sector by developing separate regulations and different approach and recognition of the farmers property sphere, as well as their public duties. The highly developed construction of regulatory instruments places agricultural holdings as an equal economic entity, with a privileged position in relation to stronger capital market players in free market economy. However, globalization factors have caused that many people still treat agriculture in a downplaying manner, probably resulting from a misunderstanding of the importance and specificity of this sector in relation to the global economic system.