Zeitschriftenartikel zum Thema „Ræður“
Um die anderen Arten von Veröffentlichungen zu diesem Thema anzuzeigen, folgen Sie diesem Link: Ræður.
Geben Sie eine Quelle nach APA, MLA, Chicago, Harvard und anderen Zitierweisen an
Machen Sie sich mit Top-43 Zeitschriftenartikel für die Forschung zum Thema "Ræður" bekannt.
Neben jedem Werk im Literaturverzeichnis ist die Option "Zur Bibliographie hinzufügen" verfügbar. Nutzen Sie sie, wird Ihre bibliographische Angabe des gewählten Werkes nach der nötigen Zitierweise (APA, MLA, Harvard, Chicago, Vancouver usw.) automatisch gestaltet.
Sie können auch den vollen Text der wissenschaftlichen Publikation im PDF-Format herunterladen und eine Online-Annotation der Arbeit lesen, wenn die relevanten Parameter in den Metadaten verfügbar sind.
Sehen Sie die Zeitschriftenartikel für verschiedene Spezialgebieten durch und erstellen Sie Ihre Bibliographie auf korrekte Weise.
1
Sigurðsson, Gunnar. „Hjartað ræður för“. Læknablaðið 2014, Nr. 12 (01.12.2014): 649. http://dx.doi.org/10.17992/lbl.2014.12.569.
Der volle Inhalt der Quelle
2
Ólafsson, Jón. „Þekkingarmiðað lýðræði – þegar þekking lýðsins ræður“. Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 12, Nr. 2 (19.12.2016): 491. http://dx.doi.org/10.13177/irpa.a.2016.12.2.15.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
During the democratic awakening in Iceland during and after the financial crisis of 2008 it was evident that different groups based their demands for more or deeper democracy on different conceptions of democracy. Yet their demands had a common core: more democracy meant greater public influence on policy- and decision-making. Thus public discussion insisted on a conception of democracy according to which public consultation is a necessary part of democratic governance. This paper discusses different kinds of consultation depending on the particular demands in each case with particular emphasis on epistemic democracy. I argue that even though it can hardly be said that epistemic democracy is based on much empirical evidence yet, its approach is the most promising way to think about future democratic.
3
Kristjánsdóttir, Dagný. „Kóralína og mæður hennar: Um vandkvæði þess að skipta um móður í Kóralínu eftir Neil Gaiman“. Ritið 21, Nr. 1 (2021): 81–102. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.21.1.5.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í greininni er fjallað um nútímaævintýrið Coraline (2002). Kenningarammi sálgreiningarinnar hefur verið áberandi í fræðilegri umræðu um þessa bók frá upphafi og þessi grein er engin undantekning frá því aðallega er byggt á kenningum Sigmunds Freud um „hið ókennilega“ og Juliu Kristevu um „úrkastið“ auk femínískrar gagnrýni Barböru Creed á „the monstrous feminine“. Fjallað verður um samband mæðra og dætra í bókinni og þroskasögu Kóralínu sem er ellefu ára telpa að brjótast undanvaldi móður sinnar. Sú uppreisn fer fram í stórkostlegri sviðsmynd þar sem „hinmóðirin“, illviljuð og gráðug, ræður ríkjum. Niðurstaða Kóralínu er að hin raunverulega móðir, „nógu góða móðirin“, sé allt sem telpa þarf.
4
Erlendsdóttir, Erla. „Avókadó og maís. Orð með rætur í frumbyggjamálum spænsku Ameríku“. Milli mála 10, Nr. 1 (2018): 13–34. http://dx.doi.org/10.33112/millimala.10.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Avocado and maize are New World crops that were brought by Spanish conquistadors and explorers from the New World to Europe from the end of the 15th and into the 16th centuries. Soon after, the Europeans themselves started to grow these crops and consume their produce, but retained their indigenous names. The term maize comes from Taíno language that was spoken in the Antilles. Avocado is a term borrowed from nahuatl which was spoken in Mexico. The loanwords discussed in this article passed from the New World to Southern Europe and from the south to the north of the continent. The aim of this paper is to explore these loanwords in Icelandic and other European languages.
5
Vilhjálmsson, Björn Þór. „Frá sveitabænum að stafrænu byltingunni: Inngangur að þema“. Íslenskar kvikmyndir 19, Nr. 2 (24.10.2019): 1–17. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.2.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í inngangi þemaheftis Ritsins: Íslenskar kvikmyndir 2/2019, tekur ritstjóri íslenska kvikmyndasögu til umfjöllunar og ræðir þar sérstaklega umbyltinguna sem verður við stofnun Kvikmyndasjóðs 1978 og þróunina í íslenskri kvikmyndagerð eftir árþúsundamótin. Þá er staða íslenskra kvikmyndarannsókna rædd og mynd dregin upp bæði af því sem áunnist hefur og því sem enn er ógert.
6
Ólafsdóttir, Auður Ava. „Sársauki skáldsögu“. Kynbundið ofbeldi II 19, Nr. 1 (14.06.2019): 187–92. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.1.10.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Auður Ava fjallar í fyrirlestri sína um bókina Ör og lýsir henni sem „vegferð frá myrkri til ljóss“. Þar eð sögusvið bókarinnar er annars vegar Ísland, hins vegar land sem er í rúst eftir áralangt borgarastríð, og söguhetjan karlmaður sem getur lagað flest annað en sjálfan sig, ræðir hún ör og sársauka í margvíslegu samhengi, t.d. með hliðsjón af styrjöldum og karlmennsku, svo ekki sé talað um ritstörf.
7
Ana, Naila Zahin. „Hvernig maður finnur sig óhultan á snæviþöktum kletti í miðju Atlantshafi“. Kynbundið ofbeldi II 19, Nr. 1 (14.06.2019): 193–98. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.1.11.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Naila Zahin Ana, aktívisti og bloggari frá Bangladess, lýsir aðdraganda þess að hún kom til Íslands og veru sinni þar fyrstu mánuðina. Hún ræðir um sársaukann, reiðina og óttann sem hún upplifði á árum Shahbag mótmælanna svonefndu, þegar þeir sem kröfðust dauðarefsingar yfir stríðsglæpamönnum frá 1971, sættu ofsóknum terrorista, fengu morðhótanir eða voru beinlínis drepnir, án þess að yfirvöld lyftu fingri þeim til hjálpar. Andstæður hins friðsama íslenska samfélags og samfélags sem terroristar herja á óáreittir eru skýrt dregnar.
8
Tómasson, Helgi. „Saga og eiginleikar danskra íbúðalána“. Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 13, Nr. 2 (15.12.2016): 1. http://dx.doi.org/10.24122/tve.b.2016.13.2.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Danskur skuldabréfamarkaður er mjög þróaður og hlutfallslega stór miðað við umfang hagkerfisins. Rætur hans liggja í langri regluhefð stofnana sem sýsla með veðlán. Í þessari grein er rakin saga tegundar skuldabréfa sem ganga undir heitinu realkredit-skuldabréf. Þannig bréf eiga sér langa hefð í Danmörku en eru lítt þekkt utan Danmerkur. Markmið útgáfunnar er að miðla markaðsvöxtum beint til lántaka þannig að þeir nái sem hagstæðustum vöxtum. Þessi tegund skuldabréfa er notuð til að fjármagna fasteignir, bæði í íbúðar- og atvinnuhúsnæði. Dregin er upp mynd af 200 ára þróun vaxta og fjármálaafurðum. Tengslum vaxtaþróunar, greiðslubyrði lána og fasteignaverðs á tímabilinu 1992-2013 er lýst og borið lauslega saman við íslenska þróun. Nokkrir þættir í samspili við bankakerfi og Evrópusambandið eru raktir.
9
Knútsdóttir, Vera. „Sjálfsmynd og ókennileiki á tímum fjármálahruns: Um hrunskáldsögurnar Ég man þig eftir Yrsu Sigurðardóttur og Hvítfeld: Fjölskyldusaga eftir Kristínu Eiríksdóttur“. Ritið 23, Nr. 1 (13.06.2023): 7–36. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.23.1.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Markmið greinarinnar er að fjalla um skáldsögur tveggja íslenskra kvenrithöfunda sem beita fagurfræði hins ókennilega (e. the uncanny, þ. das unheimliche) til að takast á við atburði fjármálahrunsins árið 2008. Sögurnar sem um ræðir eru Ég man þig (2010) eftir Yrsu Sigurðardóttur, og Hvítfeld: Fjölskyldusaga (2012) eftir Kristínu Eiríksdóttur. Í hug- og félagsvísindum er hrunið skilgreint sem sameiginlegt áfall þjóðar sem leiddi til djúpstæðrar minnis- og sjálfsmyndarkrísu á hinu sameiginlega opinbera sviði. Þá hefur hugmyndin um hrunbókmenntir verið glögglega skilgreind og rædd, til dæmis í bók Aleric Hall, Útrásarvíkingar: The Literature of the Icelandic Financial Crisis (2008-2014). Í greininni skoða ég hvernig ókennileg stef verkanna skírskota til samfélagsástands á hruntímum og hvernig reimd hús frásagnanna endurspegla bælingu, ótta og loks sorg á tímum fjármálakreppu.
10
Hermannsdóttir, Auður. „Hvað skýrir viðhorf fólks til auglýsinga?“ Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 8, Nr. 1 (15.06.2011): 31. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2011.8.1.3.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Viðhorf fólks til auglýsinga almennt hefur áhrif á mat þess á einstökum auglýsingum. Viðhorf og mat fólks á einstaka auglýsingum hefur svo m.a. áhrif á kaupætlun og á viðhorf til þess vörumerkis sem um ræðir. Almennt viðhorf fólks til auglýsinga getur því gefið verðmætar upplýsingar um hversu áhrifaríkar einstaka auglýsingar eru. Markmið rannsóknarinnar var að kanna hvert viðhorf íslenskra neytenda er til auglýsinga almennt ásamt því að kanna hvaða þættir skýra viðhorfið. Jafnframt var markmiðið að kanna hvort viðhorf til auglýsinga væri ólíkt eftir lýðfræðibreytum. Alls svöruðu 550 einstaklingar netkönnun um ýmislegt sem tengist auglýsingum. Niðurstöður sýna að viðhorf íslenskra neytenda til auglýsinga er nokkuð jákvætt og skýrist fyrst og fremst af upplýsingagildi og gagnsemi auglýsinga. Eftir því sem neytendur eru eldri því neikvæðara er viðhorf þeirra til auglýsinga.
11
Jónsson, Ásgeir, und Stefán B. Gunnlaugsson. „Umframávöxtun á íslenskum hlutabréfamarkaði“. Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 1, Nr. 1 (15.06.2004): 67. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2004.2.1.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Hér er gerð grein fyrir rannsókn á sambandi nokkurra kennitalna fyrirtækja og ávöxtunar íslenskra hlutabréfa. Þær kennitölur sem um ræðir eru V/H‐hlutfall, qhlutfall, arðhlutfall, söguleg ávöxtun og fyrirtækjastærð. Rannsóknin nær yfir tímabilið frá janúar 1993 til júní 2003 og er byggð á því að búa til ný verðbréfasöfn í hverjum mánuði eftir þeim kennitölum sem rannsakaðar voru. Ávöxtun verðbréfasafnanna var síðan reiknuð og kannað hvort marktækur munur væri á milli þeirra að teknu tilliti til kerfisbundinnar áhættu. Helstu niðurstöður eru þær að hlutabréf með lágt V/H‐hlutfall skiluðu mun hærri ávöxtun en önnur hlutabréf og var sá munur marktækur. Hlutabréf lítilla fyrirtækja og hlutabréf með lágt q‐hlutfall skiluðu einnig hærri ávöxtun en önnur hlutabréf en sá munur var ekki marktækur. Aftur á móti mældist ekkert samband á milli arðhlutfalls, sögulegrar frammistöðu og ávöxtunar.
12
Jones, Shauna Laurel, Edda R. H. Waage und Karl Benediktsson. „Himnesk rödd en helvískur andi? Um friðun álftar á Íslandi og nýlega árekstra álfta og kornbænda“. Ritið 19, Nr. 3 (18.12.2019): 9–43. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.19.3.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Þegar árekstrar koma upp í sambúð dýra og manna er nauðsynlegt að skoða vel þær forsendur sem að baki liggja. Í greininni er fjallað um þær deilur sem sprottið hafa upp á síðustu árum um alfriðun álftarinnar og tengjast aukinni kornrækt. Í upphafi er gerð stutt grein fyrir nýlegum nálgunum sem tengjast auknum áhuga á sambandi dýra og manna í hugvísindum. Í stað þess að skoða dýr sem óvirka þolendur eða jafnvel vélar, eins og algengt hefur verið um aldir, er nú lögð áhersla á gerendahæfni þeirra og gagnvirk tengsl við umhverfi sitt. Þau eru virkir þátttakendur í lífpólitík hvers tíma. Friðun tegunda er eitt birtingarform slíkrar lífpólitíkur, sem auk líffræðilegrar vitneskju snýst ævinlega um margvísleg gildi og hrif. Friðunarsaga álftarinnar er að því búnu rakin. Ýmsar fornar heimildir og lagaákvæði vitna um mikilvægi hennar sem nytjafugls á fyrstu öldum Íslandsbyggðar. Álftin hafði enn fremur margþætta menningarlega þýðingu í gegnum aldirnar. Þegar fyrsta almenna löggjöf um friðun fugla kom til sögu á nítjándu öld var þó ekki horft sérstaklega til álfta, enda fuglinn enn veiddur að einhverju marki. Nytja- og friðunarsjónarmið tókust á í rökræðum um álftina, sem var loks tekin í hóp alfriðaðra fugla árið 1913. Á síðustu áratugum tuttugustu aldar jókst kornrækt verulega í sveitum landsins. Jafnframt hefur álftum fjölgað og raddir hafa heyrst meðal bænda um að aflétta beri friðun fuglsins. Í rannsókn höfunda á Suðurlandi voru tekin eigindleg ítarviðtöl við níu kornbændur til að varpa skýrara ljósi á sambúð bænda og álfta. Reynsla þeirra og viðhorf voru með ýmsu móti. Flestir töldu álftir vera skynugar skepnur og viðurkenndu gerendahæfni þeirra. Hins vegar töldu þeir almennt ekki að fuglinn hefði sérstakt gildi sökum fegurðar. Flestir töldu að breyta þyrfti ákvæðum um alfriðun álfta. Ábyrgð á þeim árekstrum sem upp hafa komið var oftast varpað á fuglinn. Að rætur árekstranna mætti rekja til athafna þeirra sjálfra var almennt ekki ofarlega í huga bændanna. Í heild sýnir sagan af samskiptum manna og álfta vel hinar flóknu sögulegu rætur og menningarlegu forsendur sem vernd dýrategunda byggir jafnan á. Rannsóknir af þessu tagi, sem nýta kenningar og aðferðir umhverfishugvísinda, eru mikilvægar til að auka skilning á lífpólitík náttúruverndar.
13
Schram, Ásta Bryndís. „Námsmatsaðferðir - Fjölvalspróf“. Tímarit kennslumiðstöðvar Háskóla Íslands 7, Nr. 1 (13.05.2019): 12–14. http://dx.doi.org/10.33112/tk.7.1.4.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Námsmatsaðferðir í háskólum eru margs konar, en þær eru valdar með tilliti til þess viðfangsefnis sem um ræðir og þess sem stendur til að meta hjá nemanda í samræmi við hæfniviðmið námskeiðs. Ritgerðaskil, fjölvalspróf (krossapróf ), úrdrættir og mat á fyrirlestrum nemenda eru algengar aðferðir við námsmat. Námsmat þarf, ef vel á að vera, að byggja á hæfniviðmiðum námskeiðs. Það þarf að sýna hvort nemandinn hafi náð þeirri hæfni og öðlast þá þekkingu sem til stóð að hann næði tökum á í námskeiðinu. Þar af leiðandi er mikilvægt fyrir kennara að hafa yfirsýn yfir þær námsmatsaðferðir sem eru í boði eða átta sig á fjölbreytni þeirra og tilgangi. Gott er að hafa fjölbreytni í námsmati í námskeiðum því námsmatsaðferðir krefjast ekki allar sömu leikni af hendi nemandans. Til dæmis reyna ritgerðarskrif á nemandann á annan hátt heldur en próf með fjölvalsspurningum. Hér er kastljósinu beint að fjölvalsprófum sem námsmatsaðferð.
14
Antonsdóttir, Júlí Ósk, Ragnheiður Elfa Þorsteinsdóttir und Anna Ólafsdóttir. „Aðdragandi, tilurð og inntak íslenskrar löggjafar um lýðskóla“. Tímarit um uppeldi og menntun 30, Nr. 2 (07.01.2022): 167–84. http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2021.30.12.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Um miðja nítjándu öld komu fram í Danmörku hugmyndir um annars konar nám en hefðbundið bóknám fyrir ungmenni landsins. Á grunni þeirra voru stofnaðir skólar í Danmörku sem nefndir voru lýðháskólar. Breiddust þeir hratt út á Norðurlöndum en festu ekki rætur á Íslandi með sama hætti. Samt sem áður hefur hugmyndafræði lýðháskólanna lifað hér á landi. Hafa tveir skólar verið stofnaðir á grunni hennar á undanförnum árum og sumarið 2019 gengu í gildi hér á landi lög um lýðskóla. Markmið greinarinnar er að varpa ljósi á aðdraganda, tilurð og inntak laganna. Fjallað er um hugmyndafræðilegan bakgrunn og sögu lýðháskólanna og gerð grein fyrir lögum sem um þá gilda í Noregi og Danmörku. Helstu ályktanir höfunda eru þær að lög um lýðskóla á Íslandi marki tímamót því með þeim fá skólarnir formlega lagalega viðurkenningu að uppfylltum skilyrðum. Á hinn bóginn geti það skapað rekstrarlega óvissu að opinber stuðningur til þeirra skuli ekki vera tryggður með lögum.
15
Ragnarsdóttir, Guðrún, Valgerður S. Bjarnadóttir und María Jónasdóttir. „Skilvirkara stúdentspróf eftir styttingu? Reynsla háskólanema og háskólakennara af stefnubreytingum á framhaldsskólastiginu“. Icelandic Review of Politics & Administration 20, Nr. 1 (20.06.2024): 87–110. http://dx.doi.org/10.13177/irpa.a.2024.20.1.5.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Umfangsmiklar stefnubreytingar, sem eiga rætur sínar að rekja til hugmynda um kosti dreifstýringar, alþjóðlegs samanburðar og aukinnar skilvirkni í menntakerfinu, voru gerðar á framhaldsskólastiginu á árunum 2008–2015. Framhaldsskólum var gert að endurskoða skólanámskrár og loks kom tilskipun frá ráðherra um að stytta námsleiðir til stúdentsprófs um eitt ár. Markmið rannsóknarinnar er að varpa ljósi á sjónarhorn nemenda og kennara í Háskóla Íslands um undirbúning framhaldsskólans fyrir nám á háskólastigi í ljósi þessara breytinga. Greinin byggir á viðtalsgögnum frá tíu háskólanemum sem brautskráðust frá ólíkum framhaldsskólum úr þriggja ára kerfinu og sextán reyndum háskólakennurum. Niðurstöðurnar gefa til kynna ákveðna togstreitu milli breiddar og sérhæfingar stúdentsprófsins, og valfrelsis nemenda samfara niðurskurði og þéttingu námsins. Viðmælendur töldu að stúdentsprófið veitti ekki sama undirbúning og áður og ræddu gildi og virði þess. Háskólakennarar af Verkfræði- og náttúruvísindasviði höfðu áhyggjur af auknum skólamun eftir styttingu. Niðurstöðurnar vekja upp áleitnar spurningar um félagslegt réttlæti og hvort allir framhaldsskólar veiti nemendum jöfn tækifæri til áframhaldandi náms á háskólastigi. Einnig eru niðurstöðurnar innlegg í áframhaldandi umræðu um og rannsóknir á styttingu námstíma til stúdentsprófs og hlutverki framhaldsskólans í íslensku skólakerfi.
16
Sæþórsdóttir, Anna Dóra. „Langtímarannsókn á ánægju ferðamanna í Landmannalaugum“. Tímarit um viðskipti og efnahagsmál 18, Nr. 1 (25.08.2021): 1–20. http://dx.doi.org/10.24122/tve.a.2021.18.1.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Langtímarannsóknir í ferðamálafræðum fela í sér söfnun sambærilegra gagna á a.m.k. tveimur tímapunktum, ásamt greiningu og samanburði á gögnunum á milli tímabilanna sem um ræðir. Í þeim er leitast við að skilja hvernig og hvers vegna mismunandi þættir ferðaþjónustunnar og ferðamannastaða, sem og viðhorf ferðamanna, breytast. Langtímarannsóknir sem greina hvernig ánægja ferðamanna þróast á ferðamannastöðum sem einkennast af lítt raskaðri náttúru og víðernum eru mjög takmarkaðar, ekki aðeins hér á landi heldur einnig á heimsvísu. Slíkar upplýsingar eru hins vegar mjög mikilvægar til að viðhalda samkeppnishæfni staðanna og eru grundvöllur sjálfbærrar nýtingar þeirra. Í þessari grein er greint frá niðurstöðum langtímarannsóknar á ánægju ferðamanna í Landmannalaugum. Rannsóknin er byggð á könnunum í formi spurningalista sem voru lagðir fyrir ferðamenn í Landmannalaugum sumrin 2000, 2009 og 2019. Alls fengust svör frá um 2.900 einstaklingum. Meginmarkmiðið var að greina hvernig ánægja ferðamanna og skynjun þeirra á fólksfjölda, umhverfinu og innviðum hefur breyst á árunum 2000, 2009 og 2019. Niðurstöður leiddu í ljós að ferðamenn eru almennt mjög ánægðir með dvöl sína á svæðinu en þær benda einnig til þess að ánægja ferðamannanna sé að dvína. Ástæður þess eru margvíslegar en tengjast annars vegar innviðum, skipulagi og þjónustu og hins vegar vaxandi fjölda ferðamanna.
17
Þórsson, Þorvarður Atli. „Hryðjuverk og íslensk utanríkisstefna. Hvaða áhrif höfðu hryðjuverkin 11. september 2001 á íslenska utanríkisstefnu?“ Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 4, Nr. 1 (15.06.2010). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.b.2008.4.1.4.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í þessari grein er sett fram sú kenning að áhrif hryðjuverkanna 11. september á afstöðu íslenskra stjórnvalda gagnvart hryðjuverkum hafi verið umtalsverð og haft áhrif hvernig við nálguðumst hryðjuverk og þá sem þau fremja. Til að skoða þessi áhrif voru skoðaðar þær ræður utanríkisráðherra og dómsmálaráðherra sem settar hafa verið á heimasíður viðkomandi ráðuneyta, en bæði ráðuneyti telja hryðjuverk vera á dagskrá þeirra. Voru allar ræður og greinar utanríkisráðherra sem birtar voru á tímabilinu 1995-2008 og dómsmálaráðherra sem birtar voru á tímabilinu 1999-2008 skoðaðar, 495 samtals, og athugað var hvort hryðjuverk voru sett í samhengi við alþjóðlega glæpastarfsemi eða alþjóðlega ógn og þjóðaröryggi.
18
Atladóttir, Ólöf Ýrr. „Halla Gunnarsdóttir og Guðrún Ögmundsdóttir: Guðrún Ögmundsdóttir - hjartað ræður för“. Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 6, Nr. 2 (15.12.2010). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2010.6.2.11.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Frásögnina skortir því þá dýpt sem þarf til að verða nægilega áhugaverð og skilja lesandann eftir með innsýn í þær kringumstæður sem lýst er, hvort heldur þær lúta að aðstæðum Guðrúnar sjálfrar eða þeim samfélagshræringum sem hún hefur upplifað og tekið þátt í.
19
Þorláksson, Indriði H. „Skattapólitík. Er skattkerfið sanngjarnt og hvernig nýtast ívilnanir þess?“ Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 3, Nr. 1 (15.06.2010). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.b.2007.3.1.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
"Skattar eru það verð sem við greiðum fyrir að lifa í siðuðu samfélagi", skrifaði Oliver Wendell Holmes, dómari við Hæstarétt Bandaríkja Norður-Ameríku, í rökstuðningi fyrir úrskurði réttarins í dómsmáli á fyrri hluta síðustu aldar. Þessi setning lýsir sköttum betur en flest annað og dregur fram það meginatriði um eðli skatta að þeir eru ekki eitthvað sem borgararnir eru sviptir heldur það sem þeir þurfa að greiða fyrir það sem til þarf til að samfélag teljist siðað. Ákvörðunin um það hvað við verjum miklu í þætti sem nauðsynlegir eru fyrir siðað samfélag, menntun, heilbrigðisþjónustu, forsjá aldraðra og þurfandi, löggæslu, menningarstarfsemi o.s.frv., ræður því hvað við borgum í skatta.
20
Njálsson, Þorgeir. „Um hraða málsmeðferð — málsmeðferð innan hæfilegs tíma“. Tímarit lögfræðinga 71, Nr. 4 (2021). http://dx.doi.org/10.33112/tl.71.4.3.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrár Íslands felst sjálfstæð regla um að allir skuli almennt eiga rétt á að bera mál sín undir dómstóla og fá þar úrlausn um hagsmuni sína hvort sem er í einkamálum eða sakamálum. Þá miðar ákvæðið að því að ekki verði óréttlætanlegur dráttur á málsmeðferð með því að þar er mælt fyrir um að úrlausn skuli liggja fyrir innan hæfilegs tíma. Sambærilega efnisreglu, sem þó hefur nokkuð þrengra gildissvið, er að finna í 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem hefur lagagildi á Íslandi. Þá hafa réttarfarsreglur að geyma ákvæði um að hraða skuli meðferð mála, sem í tilviki sakamála taka til málsmeðferðar hjá lögreglu, ákæruvaldi og dómstólum. Telst regla um hraða málsmeðferð vera ein af meginreglum íslensks réttarfars. Í fyrri hluta greinarinnar er leitast við að varpa ljósi á inntak meginreglunnar og þá einkum út frá dómaframkvæmd Hæstaréttar og Landsréttar en einnig í ljósi úrlausna á vettvangi MDE og MNE. Reglan hefur mun meiri þýðingu við meðferð sakamála en einkamála. Dómaframkvæmd endurspeglar þetta rækilega og þar með þá áherslu sem er lögð á hraða meðferð sakamála. Á hinn bóginn hefur í nokkrum mæli verið farin sú leið á sviði einkamála að leiða í lög sérstakar reglur um málshraða. Í seinni hluta greinarinnar er fjallað um mögulegar afleiðingar þess ef farið er á svig við meginregluna. Þar ræður ferðinni sú sérstaða sakamála að í tilviki þeirra er brot gegn meginreglunni til þess fallið að hafa beina þýðingu þegar kemur að efnislegri niðurstöðu máls. Í lok greinarinnar er reynt að setja fram viðmið um hæfilegan málsmeðferðartíma sakmála og bent á nokkur atriði sem brýnt er að ráða bót á.
21
Magnúsdóttir, Berglind Rós, und Unnur Edda Garðarsdóttir. „„Bara ekki mínar týpur!“ Sjálfsmyndarsköpun, félagsleg aðgreining og framhaldsskólaval“. Netla, 03.02.2020. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.13.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Á síðustu áratugum hefur töluvert verið rætt um skólavalsstefnur, þar sem árangur á afmörkuðu sviði ræður alfarið aðgengi nemenda að bóknámsbrautum í tilteknum skólum. Skólinn hefur á síðustu áratugum orðið mikilvægur liður í félags- og menningarlegri aðgreiningu milli hópa samfara auknu aðgengi að framhaldsskóla, vaxandi samkeppni og stéttaskiptingu í samfélögum. Allir geta nú sótt framhaldsskóla en ekki hvaða framhaldsskóla sem er. Í rannsókninni er byggt á hugtökum Bourdieu um samspil veruháttar, vettvangs og auðs þegar rætt er um stéttarstöðu, sjálfsmynd og aðgreiningu og hvernig val nemenda á námi til stúdentsprófs mótast af þessu samspili. Hér er sjónum beint að framhaldsskólavali bóknámsnemenda á höfuðborgarsvæðinu; hvernig þeir skilgreina skólana í hinu félagslega stigveldi. Sérstök áhersla er á að skoða val og gildi nemenda með veruhátt rótgróinnar millistéttar, sem samkvæmt Bourdieu er talinn samsvara best menningu og áherslum hefðbundins bóknáms.Tekin voru viðtöl við 19 nemendur sem töldust ná góðum árangri í sínum skóla og voru á fjórða námsári. Skólarnir fjórir voru valdir út frá háu eða lágu höfnunarhlutfalli við inntöku nemenda á síðustu fimm árum. Ljóst er á orðum viðmælenda að skólaval er mikilvægur farvegur sjálfsmyndarsköpunar og aðgreiningar. Hjá þeim sem eiga sér menntauppruna aftur í ættir kemur skýrast fram að það er ekki aðeins vilji nemenda eða einlægur áhugi sem stýrir valinu heldur einnig þrýstingur frá fjölskyldumeðlimum og óorðaðar væntingar frá samferðafólki sem eiga þátt í þessu ferli. Ástæður vals eru oft óljósar þangað til hefðbundnum valmöguleikum er ógnað. Það er ekki fyrr en nemendur af rótgróinni millistétt fara út fyrir upprunavettvang sinn sem þeir upplifa misgengi milli veruháttar og vettvangs. Meðvitund um forréttindi, félagslegan ójöfnuð og stéttastöðu er almennt takmörkuð en skapaðist hjá þeim tveimur nemendum úr rótgróinni millistétt sem höfðu farið út fyrir upprunavettvang sinn.
22
Friðriksson, Finnur, und Ásgrímur Angantýsson. „„Þá leyfir maður sér liggur við að hlaupa tungumálanna á milli“. Íslensk-ensk málvíxl framhaldsskólanema á samfélagsmiðlum“. Ritið 21, Nr. 3 (2021). http://dx.doi.org/10.33112/ritid.21.3.6.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í greininni er fjallað um sambýli íslensku og ensku eins og það birtist í málnotkun 92 framhaldsskólanema á samfélagsmiðlinum Facebook. Byggt er á greiningu á hlutverki málvíxla í stöðuuppfærslum (5.983 orð), athugasemdum (4.084 orð) og einkasamtölum (17.408 orð), það er að segja þegar gripið er til orða, orðasambanda, setninga og jafnvel lengri segða á ensku þar sem íslenska er annars grunnmálið, en slík víxl eru gjarnan talin vera eitt helsta einkenni unglingamáls. Í ljósi umræðu um vaxandi enskunotkun á tímum alþjóðavæðingar og örra tæknibreytinga, auk þess sem málvíxl eru talin eitt megineinkenna unglingamáls, kemur ef til vill á óvart að hlutfall ensku er einungis 3,02% af heildarorðaforðanum í gögnum okkar (831 orð af 27.475). Almennt eru málvíxl algengari í einkaspjalli en á sýnilegum vettvangi, það er í stöðuuppfærslum og athugasemdum, eins og við mátti búast, en meðaltölin segja þó ekki alla söguna. Hlutfall ensku sveiflast til að mynda frá 0,16% í samtali um skólaverkefni upp í 30,47% í ærslafullu spjalli um næturlíf, tónlist og myndbönd á Youtube. Þó er ekkert í gögnum okkar sem bendir til tvítyngdra málaðstæðna þar sem enska er notuð sem grunnmál samhliða íslensku. Meðal þess sem rannsókn okkar leiðir í ljós er að ungmennin nota ensku helst þegar þau virðist vanta orð á íslensku, í upphrópunum, til áhersluauka, í leikrænum tilgangi og til að styrkja tengsl sín á milli. Þessar niðurstöður eru í samræmi við það sem sambærilegar erlendar rannsóknir hafa leitt í ljós. Auk þess kemur enska gjarnan við sögu í þeim textum sem birtir eru með myndum í stöðuuppfærslum. Það sem síðan ræður mestu um hvort málvíxlum er beitt eru annars vegar málaðstæðurnar og hins vegar umræðuefnið. Á samtalsþráðunum er almennt meiri tilhneiging til að skipta yfir í ensku en það fer þó mjög mikið eftir umræðuefninu. Þegar rætt er um efni á borð við skóla eða almennar frístundir heyrir til undantekninga að gripið sé til ensku en þegar talið berst að tölvuleikjum, sjónvarpsþáttum og tilteknum sérhæfðum viðfangsefnum eru málvíxl býsna áberandi.
23
Jónsson, Ólafur Páll. „Laxdæla sem fóður fyrir gagnrýna hugsun“. Netla, 04.02.2018. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.19.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Fornbókmenntir gefa tilefni til margvíslegra rökræðna um flókin álitamál af ýmsu tagi og henta því ágætlega til að þjálfa nemendur í gagnrýninni hugsun. Ritverk eins og Laxdæla saga er raunar sérstaklega ákjósanlegt sem tæki til að þjálfa gagnrýna hugsun grunnskólanema. Fjallað er um tvær hliðar þessa máls; sú fyrri er heimspekileg og varðar sjálfa hugmyndina um gagnrýna hugsun, sú síðari er verkleg og lýtur að veruleika ofhlaðins skóla sem þarf að sinna ótal viðfangsefnum á sama tíma, hefur takmörkuð námsgögn, býr við mjög stýrt skipulag, og hefur yfir að ráða kennurum sem hafa ekki endilega pælt mikið í gagnrýninni hugsun.Gagnrýnin hugsun er færni sem gerir ráð fyrir tilteknum vitsmunadygðum, siðferðisdygðum og verknaðardygðum. Þjálfun í gagnrýninni hugsun fellur þannig innan þess sem kallað hefur verið skapgerðarmenntun eða mannkostamenntun (e. character education). En hefur Laxdæla einhverja kosti fram yfir aðrar bókmenntir sem kennsluefni í gagnrýninni hugsun? Svar við þessari spurningu lýtur að verklegri hlið viðfangsefnisins. Laxdæla hefur verið lesin í skólum í fjölmörg ár og er líkleg til að halda þeirri stöðu í náinni framtíð. Gera má söguna að námsefni skóla án þess að leggja eitthvað nýtt inn í skólastarfið, raunhæft er að búa til stuðningsefni án þess að það úreldist á skömmum tíma, skólar eru líklegir til að eiga bekkjarsett af bókinni, kennarar kannast við söguna og vitað er hvaða aldurshópur ræður við hana. Þessa kosti hefur Laxdæla umfram margar aðrar bækur. Auk þess er sagan margræð og fjallar um málefni sem brenna á ungmennum; hún fjallar um vináttu, trúmennsku, heiðarleika, sáttfýsi og samskipti, og líka um hatur, sviksemi, lygar og blekkingar, óheiðarleika, heift og hefnigirni.Ef saga eins og Laxdæla er lesin sem opið tilboð um samræður um dygðir og lesti hefur það áhrif á stöðu kennarans. Annars vegar er kennarinn sérfræðingur sem þekkir söguna, velur orð og hugtök sem notuð eru til að opna söguna, stýrir yfirferð og skilgreinir þau verkefni sem eru unnin. Á hinn bóginn býr kennarinn ekki yfir „hinni réttu túlkun“ eða „veit hvert rétta svarið er“ heldur er hann jafningi nemenda í þeim pælingum sem sagan gefur tilefni til. Ein leið til að komast út úr einhliða miðlun í kennslu yfir í gagnrýnar samræður er að taka skáldverk, sem kalla á róttæka túlkun og þar sem enginn endir er á þeim spurningum sem kunna að vakna, og nálgast það sem opið tilboð um samræðu.
24
Sigurðsson, Kjartan Emil. „Utanríkisráðuneytið (umsjón): Opinber tengsl Íslands við Sovétríkin/Rússland 1943-2008. Skjöl“. Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 9, Nr. 2 (15.12.2013). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2013.9.2.12.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í umsögn gagnrýnanda kemur meðal annars eftirfarandi fram: Hér er einkum um að ræða uppflettirit og heimildaútgáfu. Sérfræðingum um utanríkismál mun nýtast vel að hafa hér á einum stað skjöl sem gagnast í fræðilegu starfi og við rannsóknir. Fyrir áhugamenn um utanríkismál getur á köflum verið áhugavert að rýna í einstök skjöl, einkum þó sendibréf þar sem stjórnmál og hefðbundin utanríkismál eru reifuð. Hið síðarnefnda gefur nokkra innsýn inn í stjórnmálin á hverjum og einum tíma, sem um ræðir.
25
Guðjónsdóttir, Rannveig Ágústa, und Gyða Margrét Pétursdóttir. „Kynferðiseinelti og mótun kvenleikans í íslenskri skólamenningu“. Tímarit um uppeldi og menntun 27, Nr. 1 (13.06.2018). http://dx.doi.org/10.24270/tuuom.2018.27.3.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Kynferðiseinelti er einelti sem beinist að kynferði þess sem fyrir því verður, undir þeim formerkjum að viðkomandi sýni ekki viðtekinn kvenleika eða karlmennsku. Einelti af þessu tagi hefur lítið verið skoðað með fræðilegum hætti hérlendis. Í greininni er fjallað um kynferðiseinelti og upplifun ungmenna sem hafa af því reynslu. Eigindlegum rannsóknaraðferðum var beitt en gagnasöfnun fór fram í formi hálfstaðlaðra einstaklingsviðtala. Tekin voru viðtöl við níu ungmenni sem upplifað höfðu kynferðiseinelti á skólagöngu sinni í grunn- og framhaldsskólum. Niðurstöðurnar benda til þess að kynjamisrétti meðal unglinga sé yfirleitt hunsað í skólamenningu þeirra skóla sem um ræðir og að síður sé tekið á því einelti sem beinist að kynferði brotaþola en öðru einelti. Kynferðisleg áreitni og druslustimplun eru meðal birtingarmynda kynferðiseineltis og virðast eiga þátt í mótun kvenleikans. Niðurstöðurnar benda enn fremur til þess að nauðsynlegt sé að vinna með skólamenninguna í heild til þess að hægt sé að taka á og fyrirbyggja kynferðiseinelti.
26
Harðarson, Ólafur Þ. „Ásgeir Jónsson (ritstýrði og ritaði inngang) og Kári Bjarnason (bjó kvæðin til prentunar og skrifaði skýringar): Jón Arason biskup. Ljóðmæli“. Veftímaritið Stjórnmál og stjórnsýsla 2, Nr. 2 (15.12.2006). http://dx.doi.org/10.13177/irpa.c.2006.2.2.8.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Það er áhugamönnum um fornan kveðskap fagnaðarefni að nú hefur loksins komið út aðgengilegt heildarsafn ljóða Jóns biskups Arasonar. En er ástæða til þess að skrifa um slíka bók í tímarit um stjórnmál og stjórnsýslu? Jón biskup var reyndar ekki síst stjórnmálamaður, sá fyrirferðarmesti á Íslandi á sinni tíð og mörg kvæði hans eru veraldleg og fjalla um pólitísk vígaferli. En helsta ástæða þess að þessi bók á brýnt erindi við áhugamenn um íslensk stjórnmál, þjóðfélagsgerð og þjóðfélagsþróun er ítarlegur inngangur eftir Ásgeir Jónsson hagfræðing, sem nefnist: Alþýðuskáldið Jón Arason (bls. 9-86). Inngangurinn er í raun dálítil bók um manninn Jón Arason og það samfélag sem hann lifði í. Ásgeir setur líf og baráttu Jóns í samhengi við þjóðfélagsgerð 16. aldar og greinir helstu öfl sem áttust við í því samfélagi og margslungnar rætur þeirra á sviðum efnahagsmála, stjórnmála, menningar og trúmála - innan lands og utan. Niðurstaðan er einkar áhugaverð mynd af íslensku þjóðfélagi á 15. og 16. öld - Íslandi miðaldar.
27
Ingvarsdóttir, Hafdís. „Kennsluhættir speglaðir í ljósi sjálfræðis: Virðing, ábyrgð og traust“. Netla, 03.02.2020. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.3.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Alla síðustu öld og fram á þennan dag hafa fræðimenn bent á mikilvægi þess að skólastarf byggist á lýðræði og félagslegu réttlæti. Margar leiðir hafa verið nefndar að slíkum markmiðum en þetta hefur reynst hægara sagt en gert. Hugmyndin um sjálfræði kennara og nemenda er eitt af því sem talið hefur verið að gegni mikilvægu hlutverki við að efla félagslegt réttlæti. Hér verða kennsluhættir skoðaðir í ljósi kenninga um sjálfræði í starfsháttum í námi og kennslu. Markmiðið var að kanna með vettvangsathugunum hvort og þá hvernig kennarar stuðluðu að sjálfræði með starfsháttum sínum. Sjálfræði kennara og nemenda og undirliggjandi gildi þess, virðing, ábyrgð og traust, eru skilgreind sem ein forsenda félagslegt réttlætis í námi og kennslu. Gögnin sem lögð eru til grundvallar eru vettvangsathuganir úr 130 kennslustundum í framhaldsskólum. Notuð var aðleiðsla við greiningu gagnanna og komu þá fram fimm flokkar: Miðstýrð kennsla, prófastýring, viðleitni og virkni, í átt til sjálfræðis og loks nemendasjálfræði í verki. Sýnd eru dæmi úr hverjum flokki, þau skýrð og rædd. Niðurstaðan gefur ákveðna vísbendingu um að þrátt fyrir frjálslynda námskrá og mikið formlegt frelsi sem skólarnir hafa til að móta starfshætti hafi kennsluhættir í anda sjálfræðis almennt ekki náð að festa rætur.
28
Rothengatter, Werner. „Megaprojects and their potential impacts on innovation and technological progress“. Icelandic Journal of Engineering 29, Nr. 1 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/ije.29.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Risaverkefni (e. Megaprojects) eru mjög flókin vegna tæknilegra, efnahagslegra, fagurfræðilegra og pólitískra þátta og eiga sér jafnan öfluga talsmenn en einnig harða andstæðinga. Í hagfræðiritum er ríkjandi viðfangsefni greining á mistökum og áhrifum þeirra á kostnað og framkvæmdatíma. Fjöldi tilvika og tölfræðilegra greininga hafa sýnt fram á að þessi mistök eru ekki handahófskennd heldur tengjast frekar dæmigerðum ferlum við skipulagningu og framkvæmd risaverkefna. Ekki er hægt að nota þessi dæmigerðu mistök sem algild rök gegn risaframkvæmdum almennt. Það eru mörg dæmi um risaverkefni sem hafa reynst hagkvæm, jafnvel eftir erfiðleika á upphafsstigum verkefnisins. Risaverkefni geta stuðlað að nýsköpun og tækniframförum. Þetta er hægt að greina á örkvarða með ítarlegri virknigreiningu og umfangsmeiri kvarða með því að búa til líkan af innbyggðum vaxtaráhrifum. Hægt er að nota kerfishreyfingu (e. system dynamics) og samþætt matslíkön til að bera kennsl á möguleika risaverkefna til að undirbyggja tækniframfarir. Þar sem risaverkefni, sem hugsanlega fela í sér möguleika á tækniframförum, krefjast langtíma- og að hluta til spámennsku greiningar varðandi kostnað og ávinning er nauðsynlegt að framkvæma vandaðar áhættugreiningar til að forðast fjárhagslegt tap vegna takmarkaðra verkefnaáætlana og hlutdrægni sem á rætur í óhóflegri bjartsýni.
29
Skúlason, Skúli. „Er syndin náttúruleg? Um mikilvægi heimsmynda og uppsprettu gilda“. Syndin 20, Nr. 3 (2020). http://dx.doi.org/10.33112/ritid.20.3.7.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Eins og kunnugt er blasir við okkur alvarlegur umhverfisvandi sem ógnar lífi á jörðinni. Framferði mannsins á þar stærstan hlut að máli. Á líkingamáli má segja að orðið hafi misgengi milli viðhorfa okkar, siðferðis og lífshátta annars vegar og náttúrunnar hins vegar. Maðurinn hefur í krafti hraðvaxandi tæknilegrar getu sinnar og valds sagt sig úr lögum við vistkerfi jarðarinnar og farið að drottna yfir því og nýta sér á mjög óvarlegan hátt. Með því vinnur hann gegn viðgangi náttúrunnar sem hann er þó órjúfanlega samofinn. Í þessu birtist áðurnefnt misgengi. Í ritgerð þessari er leitast við að greina og leita skilnings á þessari stöðu, orsökum hennar og afleiðingum sem og úrræðum við vandanum. Nálgunin er þverfagleg og niðurstöður vísinda og fræða eru skoðaðar samhliða áhrifum siðmenningar og gildismats. Í þessu skyni er stuðst við leiðir líffræði og heimspeki, ekki síst líftáknfræði og siðfræði, og bent á órofa samspil þessara greina. Niðurstaðan er sú að menningu okkar, þekkingu og vitund verði að samstilla betur hinni náttúrulegu skipan, í þágu fjölbreytni og skapandi framvindu lífs á jörðinni. Í ferlum náttúrunnar liggi rætur þeirra gilda og merkingar sem gera tilveru okkar og annarra lífvera í senn mögulega og verðuga. Að þeim rótum þarf maðurinn að hlúa mun betur og tengjast; víkja af vegi drottnunar gagnvart náttúrunni og laga viðhorf og lifnaðarhætti sína að þeim breytta veruleika.
30
Eiríksdóttir, Elsa, Guðrún Ragnarsdóttir und Jón Torfi Jónasson. „Þversagnir og kerfisvillur? Kortlagning á ólíkri stöðu bóknáms- og starfsnámsbrauta á framhaldsskólastigi“. Netla, 03.02.2020. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.7.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Alþjóðlegar rannsóknir hafa sýnt fram á ólíka stöðu bóknáms- og starfsnámsbrauta í framhaldsskólum hvað varðar inntak náms, félagslega virðingu, réttlæti og tækifæri til framhaldsmenntunar. Þetta hefur einnig verið umræðuefni hér á landi í næstum heila öld. Markmið greinarinnar er að skoða hvernig ólík staða bóknámsog starfsnámsbrauta, með tilliti til virðingar, áherslu og forgangs, birtist í íslensku menntakerfi. Umfjöllunin er í þremur meginköflum: (1) Hlutverk og áhrif ytri stýringar – þá er sérstaklega vísað til menntastefnu stjórnvalda, til háskólastigsins og til atvinnulífsins; (2) Umgjörð framhaldsskóla og hvað kann að hafa áhrif á val nemenda; (3) Fyrirkomulag kennslu og mismunandi afstaða kennara. Leitast er við að varpa ljósi á þessa þætti með því að skoða annars vegar námskrár, skýrslur og önnur opinber gögn sem tengjast viðfangsefninu og hins vegar gögn úr rannsókninni Starfshættir í framhaldsskólum. Niðurstöðurnar ber allar að sama brunni: Ólík staða bóknáms- og starfsnáms er bæði kerfislæg og félagsleg og rætur hennar og tilvist er víða að finna. Birtingarmyndir ólíkrar stöðu komu fram í öllum meginköflunum. Stöðumun var að finna í viðhorfum í opinberri menntastefnu, í aðsókn og aðgengi að framhaldsskólanámi, kennsluháttum í framhaldsskólum og tækifærum að námi loknu. Mikilvægt er að skoða niðurstöðurnar í samhengi við jafnrétti til náms, tilgang menntunar og það hvernig ráðandi viðhorf lita stjórnsýslu menntamála, samfélagslega afstöðu og starfshætti í skólum, jafnvel þó að opinber stefnumótun einkennist af hinu gagnstæða og yfirlýst stefna sé að efla starfsnám
31
Magnúsdóttir, Berglind Rós, und Helgi Þ. Svavarsson. „Menntun eða úrræði?“ Netla, 31.12.2023. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2023.20.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Þessi grein sprettur upp úr heildarendurskoðun á framhaldsfræðslukerfinu hér á Íslandi sem hófst í janúar 2023. Skoðað er hvernig stjórnvöld á Íslandi hafa skilgreint markmið fullorðinsfræðslu í frumvörpum sínum og lögum allt frá 1974. Í framhaldi af því er rýnt í framtíðarsýn UNESCO, OECD og íslenskra stjórnvalda varðandi menntun fullorðinna og að lokum velt upp hvernig má nýta þessar greiningar og stefnuskjöl til markvissrar endurskoðunar á gildandi lögum um framhaldsfræðslu (nr. 27/2010) sem unnið er að um þessar mundir.
Greining frumvarpanna leiðir í ljós að hugmyndafræði almennrar menntunar með víða skírskotun til fjölbreyttrar menntunar fyrir alla hefur æ meir vikið fyrir aukinni tæknihyggju og skólahyggju sem beinist fyrst og fremst að þröngum hópi fullorðinna einstaklinga með stutta skólagöngu að baki. Einnig kemur fram að núverandi lög um framhaldsfræðslu ná ekki að takast á við þær áskoranir og þrástef sem koma fram í fjölþjóðlegum framtíðarstefnuskjölum OECD og UNESCO.
Greinin endar á því að leggja fram tillögur um inntak markmiðsgreinar þar sem gætt er að jafnvægi milli ólíkra þátta og að þróa markmið sem eiga rætur sínar í almennri menntun, skólahyggju og tæknihyggju og efla fólk til samfélagslegrar, borgaralegrar og atvinnutengdrar þátttöku. Auk þess er lögð áhersla á að tekið verði tillit til framtíðaráskorana sem eru þrástef í fjölþjóðlegum stefnuskjölum og fundið aukið jafnvægi milli áherslunnar á opinbert líf og einkalíf í inntaki námsins.
32
Óskarsdóttir, Gerður G. „Starfshættir í framhaldsskólum: Aðdragandi og framkvæmd rannsóknar 2012–2018“. Netla, 03.02.2020. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Rannsóknin Starfshættir í framhaldsskólum fór fram á árunum 2012–2018. Hún var samstarfsverkefni rúmlega 20 manna hóps rannsakenda, bæði kennara og nemenda við Menntavísinda- og Félagsvísindasvið Háskóla Íslands með aðsetur á Rannsóknastofu um þróun skólastarfs á Menntavísindasviði. Rannsóknin var hluti af norræna öndvegissetrinu Justice through Education (JustEd, e.d.) sem styrkt var af NordForsk. Meginmarkmið rannsóknarinnar var að varpa ljósi á starfshætti í framhaldsskólum og þann bakgrunn og þau öfl sem móta þá. Athyglin beindist einkum að skipulagi og stjórnun skóla og skólastarfs, námi og kennslu, námsumhverfi og viðhorfum nemenda, kennara og stjórnenda til skólastarfsins. Gagna var aflað árin 2013–2014 í níu framhaldsskólum víða um land sem voru valdir með lagskiptu slembiúrtaki. Fyrir liggja vettvangslýsingar á 130 kennslustundum (167 klukkustundum), skráð viðtöl við stjórnendur, kennara og nemendur, alls 61 að tölu við samtals 100 manns, 111 sett ljósmynda úr mannlausum kennslurýmum og 90 náms- eða kennsluáætlanir, auk opinberra gagna sem safnað var. Í þessu sérriti eru birtar tíu greinar sem byggjast á fyrrnefndum gögnum. Auk þeirra eru þrjár greinar eftir þátttakendur í rannsóknarhópnum sem byggjast á öðrum gögnum, ein þeirra á rætur í rannsókninni Skilvirkni framhaldsskóla, en tvær eru hluti af rannsókninni Framhaldsskólaval í Reykjavík og Helsinki. Rannsóknarhópurinn væntir þess að niðurstöður verði nýttar við mótun og skipulag þróunarstarfs í framhaldsskólum, við stefnumótun og þróun skólakerfisins í heild og að þær gagnist við bæði grunn- og símenntun kennara. Ráðgjöf um nýtingu niðurstaðna í þróunarstarfi er hluti af verkefninu, ef skólar óska eftir.
33
Waage, Ingimar Ólafsson. „Grunnþættir menntunar, myndlist og mannkostamenntun“. Netla, 04.02.2018. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2019.18.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Innleiðingu nýrra aðalnámskráa 2011 fylgdu auknar almennar siðferðilegar áherslur þvert á námsgreinar með tilkomu hæfniviðmiða og grunnþátta menntunar sem eiga ýmislegt sameiginlegt með mannkostamenntun. Engu að síður virðist þörf á því að siðferðileg markmið aðalnámskrárinnar verði dregin betur fram og þeim fundinn traustur farvegur. Mannkostamenntun er reist á samtímakenningum um aristótelíska dygðasiðfræði þar sem vitsmunaleg ígrundun, geðshræringar og virkur vilji skipta höfuðmáli. Að þroska með sér dygðir og mannkosti er ævilangt verkefni en hlutverk skólanna getur verið það að efla svokallað dygðalæsi nemenda, sem felst í að þekkja og skilja dygðir og geta hugsað á gagnrýninn hátt um siðferðileg álitamál. List- og verkgreinar snerta mikilvæg svið í hugmyndum Aristótelesar um fullkomna dygð, einkum vegna þess að listaverk geta vakið geðshræringar. Listir hafa frá örófi alda fylgt manninum og þær eru nátengdar vitsmunum okkar, sjálfsvitund og tilfinningalífi. Listirnar búa yfir eiginleikum sem felast í eftirlíkingunni og hjálpa okkur að skilja aðrar manneskjur og öðlast þannig dýpri skilning á hlutskipti annarra. Þannig geta fjölbreytt listaverk frá ýmsum tímaskeiðum og af ýmsum toga veitt okkur siðferðilega þekkingu og þau geta verið vettvangur samræðna og skoðanaskipta um margvísleg siðferðileg álitamál sem ýmist eiga rætur sínar í samfélagslegum málefnum eða persónulegu innra lífi. Sum listaverk byggjast á persónulegri tjáningu listamannsins, önnur eru pólitískari og snerta mannréttindi í víðum skilningi og enn önnur eru tilvistarlegs eðlis og veita okkur innsýn í tilraun manneskjunnar til að skilja sjálfa sig andspænis samfélaginu og hinni víðu veröld. Þessir eiginleikar listanna sýna fram á að listgreinakennsla gegnir mikilvægu hlutverki í almennri menntun.
34
Hreiðarsdóttir, Anna Elísa, und Svava Björg Mörk. „Samkennsla tveggja námskeiða í staðlotu í leikskólafræðum“. Netla, 31.12.2023. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2023.19.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í greininni er fjallað um þróunarverkefni í háskólanámi þar sem fléttað var saman kennslu í tveimur námskeiðum í staðlotu. Námskeiðin tvö fjalla um kenningar um leik í leikskólakennslu og sköpun í leikskólastarfi og áherslan var á heilbrigði og velferð í öllum þáttum verkefna. Kennsluaðferðin sem beitt var í lotunni er leitar- og spurningamiðuð (e. inquiry-based learning, IBL), byggð á aðferð Susan Stacey (2019) og er sérsniðin að börnum að leikskólaaldri. Áhersla var lögð á markvissa ígrundun nema í gegnum vinnuna við verkefnin, fyrst í gegnum vinnu með sjálfsmynd og tilfinningar en síðar með því að máta við kenningar um sköpun (Malaguzzi, 1993;. Rinaldi, 2021; Vecchi, 2010) og kenningar um leik og leikumhverfi (Bandura, 1997; Bronfenbrenner, 1979). Gagna var aflað frá nemendum í formi verkefna þeirra, mati á hvernig til tókst og spurningakönnunum, en einnig með sameiginlegri ígrundun háskólakennaranna tveggja sem skrifuðu dagbækur, tóku vettvangsnótur og ljósmyndir. Niðurstöður sýna að aðferðin (IBL) skilaði árangri, nemar kunnu vel að meta áskorunina sem í vinnunni fólst og lærdóminn sem þeir tóku með sér úr staðlotunni. Kennsluaðferðin opnaði augu nema fyrir því hvernig sköpun tengist leik og hvernig margt í starfi leikskóla á rætur í kenningunum sem unnið var með en fram að þessu hafði nemum þótt erfitt að tengja þetta tvennt saman. Dregin er sú ályktun að samþætting verkefna í staðlotu hafi skilað árangri fyrir nema. Heilbrigði og velferð sem áhersla í verkefnum virkaði vel og var notadrjúg leið til að samþætta verkefnin í staðlotunni, ekki síst í að auka hæfni þeirra til að tengja fræði við starfið sem fram fer á vettvangi.
35
Torfadóttir, Bryndís, und Bjarni Már Magnússon. „Eineðli lands- og þjóðaréttar í dómum Hæstaréttar til 1975“. Tímarit lögfræðinga 72, Nr. 2 (2022). http://dx.doi.org/10.33112/tl.72.2.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Útdráttur: Samspil lands- og þjóðaréttar er margþætt álitaefni. Snemma var gengið út frá því í íslenskum fræðiskrifum að kenningin um tvíeðli einkenndi íslenskan rétt. Sú umfjöllun var alfarið án tengingar við dóma Hæstaréttar fram á síðari hluta 20. aldar. Í grein þessari er rýnt í dóma Hæstaréttar um ólöglegar botnvörpuveiðar erlendra aðila sem féllu á tímabilinu 1920 til 1975 til að varpa ljósi á þau mál. Af þeirri athugun er dregin sú ályktun að skil hafi verið á milli dómaframkvæmdar og fræðiskrifa á tímabilinu sem um ræðir. Á sama tíma og því var lýst í fræðiskrifum að íslenskur réttur einkenndist af tvíeðliskenningunni birtust eineðlissjónarmið í 18 af þeim 20 hæstaréttardómum sem dómarannsókn þessi tekur til, en tvíeðlissjónarmið koma hvergi fyrir. Þjóðaréttur. Hafréttur. Stjórnskipunarréttur. Réttarsaga. Dómstólar. Lögsaga. MONISM IN ICELANDIC COURT JUDGMENTS UNTIL 1975 Bryndís Torfadóttir, lawyer at Norðdahl, Narfi & Silva law firm, and Bjarni Már Magnússon, professor at the Bifröst University Department of Law: Abstract: Since Icelandic legal scholars began to consider the connection between international and domestic law the assumption has been that the interconnection can be characterized by dualism rather than monism. This article examines the application of international law by the Supreme Court of Iceland in cases concerning legislation forbidding bottom trawling in the period 1920–1975 to discover whether the scholarly assumption is in line with the jurisprudence of the Court. It concludes that there was a divide between Icelandic legal scholarship in that period and the case law of the Supreme Court, where only monistic views can be detected in 18 judgements out of the twenty that are examined. International Law. Law of the sea. Constitutional law. Legal history. Courts. Jurisdiction.
36
Þórólfsson, Meyvant. „„Kennari þarf áreiðanleg gögn til að geta metið hvort tiltekin hæfni hafi náðst““. Netla, 31.12.2023. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2023.10.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Linda Heiðarsdóttir ólst upp í Laugarneshverfinu í Reykjavík, sótti þar skóla og hóf þar einnig starfsferil sinn, fyrst sem stuðningsfulltrúi, síðan sem grunnskólakennari og loks sem aðstoðarskólastjóri. Ljóst er að skólamenning Laugarneshverfisins hafði djúpstæð áhrif á Lindu, bæði sem barn í skyldunámi og sem verðandi kennara. Þar átti umsjónarkennari hennar fyrstu fjögur skólaárin ríkan þátt. Staðbundið námsskipulag eins og tíðkaðist í kennaranámi Lindu er henni hugleikið; hún bendir meðal annars á kosti þess að hafa tilheyrt bekk eins og þá tíðkaðist og dvelja mikið á staðnum. Tengsl milli nemenda innbyrðis og einnig milli kennara og nemenda hafi reynst mikils virði, og að stunda nám á staðnum með þessum hætti reynst þannig gjörólíkt því að stunda fjarnám, þar sem nemandi mætir kannski sjaldan eða aldrei á staðinn og vinnur hópverkefni á netinu með fólki sem hann hittir hugsanlega aldrei. Hún telur einnig að vettvangsnámið hafi verið mikils virði við að móta hugmyndir hennar sem fagmanneskju. Við upphaf starfsferils Lindu áttu sér stað töluverðar breytingar á skólakerfinu. Ný grunnskólalög tóku gildi og í kjölfarið ný og breytt aðalnámskrá með tilheyrandi grundvallarbreytingum á námsmati. Linda hefur tekið drjúgan þátt í umræðu og vinnu sem fylgt hefur þessum breytingum og starfað þar sem mikilvirkur frumkvöðull. Í viðtalinu ræðir hún bæði eigin framtíðarsýn og fyrirætlanir og einnig væntingar sínar til menntakerfisins í náinni framtíð. Loks er umræðukafli þar sem efni samtalsins er reifað í fræðilegu samhengi og í ljósi þeirra aðstæðna, stefna og strauma sem ætla má að hafi haft og muni í framtíðinni hafa áhrif á fagvitund og starfskenningu Lindu Heiðarsdóttur. Tilgangur viðtalsins var að varpa ljósi á bakgrunn þessa frumkvöðuls og setja hugmyndir hennar og viðhorf í fræðilegt samhengi.
37
Kalmansson, Jón Ásgeir. „Í góðu tómi“. Netla, 29.11.2023. http://dx.doi.org/10.24270/netla.2023/14.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Í greininni er fjallað um rætur orðsins skóli í forn-gríska orðinu skole. Rætt er um hugmyndir forn-grísku heimspekinganna Platons og Aristótelesar um skole en einnig eru skoðaðar hugmyndir heimspekinga nær okkur í tíma þar að lútandi. Skole er jafnan þýtt sem tóm, tómstund, næði, eða eitthvað álíka. Grafist er fyrir um hvaða merkingu orðið hefur til dæmis í tveimur samræðum Platons, Þeætetusi og Faídóni, og reynt að varpa ljósi á hvers vegna það er mikilvægt í forn-grískri heimspeki. Þar er einkum fjallað um tengsl skole við sannleiksleitina, líf yfirvegunar eða rannsóknar, og við frelsið. Þá er vikið að andstæðu skole, askolía eða „ekkert tóm“ eins og orðið hefur verið þýtt á íslensku, en mætti líka stundum þýða sem vinna, annríki eða eitthvað álíka. Hér er umræðan víkkuð út og hugmyndir Platons um tengsl askolía við líkamleika okkar meðal annars settar í samhengi við umræðu franska heimspekingsins Blaises Pascal um tilhneigingu mannfólksins til að lifa lífi truflunar í þeim tilgangi að flýja grundvallarhlutskipti sitt, við hugmyndir um löstinn eða syndina acedia, að ógleymdri umfjöllun ýmissa nútímahöfunda um alltumlykjandi truflunaráhrif nútímatækni og tæknimenningar. Loks eru tekin til skoðunar tengsl tóms eða næðis við það sem Platon og Aristóteles töldu hátind mannlegrar farsældar og virkni, en það er hugleiðing. Hugmyndir Josefs Pieper og Davids McPhersons eru notaðar til að varpa ljósi á þessi tengsl, en þeir benda á að hugleiðing feli í sér að gefa því gaum sem mestu varðar, veita því athygli sem hefur gildi í sjálfu sér. Greininni lýkur á stuttri umfjöllun um mögulegan lærdóm um nútímaskóla sem draga megi af þessari athugun. Er þar annars vegar vikið að tengslum næðis og gagnrýninnar hugsunar. Hins vegar er sú spurning rædd hvort skólar nútímans geti yfirhöfuð verið sá griðastaður næðis, frelsis og athygli á því sem er dýrmætt í sjálfu sér og skole felur í sér.
38
Jónsson, Gunnlaugur A. „Sáttmáli tilbeiðsla og samfélag“. Ritröð Guðfræðistofnunar, Nr. 51 (2020). http://dx.doi.org/10.33112/theol.51.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Grein þessi er samin í tilefni af því að nú í ár eru liðin 25 ár frá því að dr. Þórir Kr. Þórðarson (1924–1995) prófessor lést. Þórir sat lengur á kennslustóli gamlatestamentisfræða en nokkur annar hefur gert hér á landi, eða í 40 ár. Yfirskrift greinarinnar „Sáttmáli, tilbeiðsla og sam-félag“ er ætlað að lýsa helstu áhersluatriðum í guðfræði Þóris. Hann lagði mikla áherslu á mikilvægi fræðigreinarinnar guðfræði Gamla testamentisins og nauðsyn þess að leitast við að heimfæra hina fornu texta til samtíðar okkar. Í því sambandi er bent á að í samtíð hans var ríkjandi viðhorf á Norðurlöndum að umrædd fræðigrein ætti tæpast rétt á sér og fremur bæri að leggja stund á trúfræði hins forna Ísraels. Í greininni er spurt um afstöðu Þóris til leitarinnar að þungamiðju Gamla testamentisins. Því er svarað að bæði í ræðu og riti hafi sáttmálshugtakið og heimfærsla þess verið yfir, undir og allt um kring. Jafnframt hafi Þórir ætíð lagt áherslu á fjölbreytileikann í hinum fornu hebresku ritningum. Þá var kannað hverjir væru helstu áhrifavaldar í lífi Þóris sem fræðimanns. Því er svarað að hér heima hafi það einkum verið æskulýðsleiðtogarnir sr. Magnús Runólfsson og sr. Friðrik Friðriksson. Erlendis hafi áhrifin verið sterkari frá Banda-ríkjunum en Norðurlöndum en á báðum þessum stöðum stundaði hann framhaldsnám. Þórir tjáði sig raunar oft um hve þátttaka hans í helgihaldi bæði í Danmörku og Svíþjóð hefðu skipt miklu máli fyrir fræðilegan áhuga hans á hinni hebresku guðsþjónustu og sálmum Gamla testamentisins. Albright-skólinn svonefndi er sérstaklega nefndur í greininni í tengslum við áhrifin sem Þórir varð fyrir í Bandaríkjunum og einnig er rætt um leiðbeinanda hans í doktorsnáminu í Chicago, dr. J. Coert Rylaarsdam, en áhrif hans hafa oftast verið vanmetin í fyrri skrifum um guðfræði Þóris. Námsárin í Chicago höfðu tvímælalaust áhrif á þá áherslu Þóris að tengja hin fornu fræði við spurningar og aðstæður í nútímasamfélagi. Þátttaka hans í borgarstjórn Reykjavíkur og uppbygging Félagsmálastofnunar Reykjavíkur voru áþreifanleg merki þess.
39
„„eins og að reyna að æpa í draumi““. Ritið 18, Nr. 3 (20.12.2018): 1–15. http://dx.doi.org/10.33112/ritid.18.3.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Umfjöllun um kynbundið ofbeldi hefur farið hátt síðustu ár en það er meginefni Ritsins þessu sinni. Með sífellt fleiri frásögnum af raunverulegu ofbeldi og áreiti – og skáldskap sem fæst við kynbundið ofbeldi og byggir jafnvel á raunverulegum atburðum – hafa menn ekki aðeins orðið meðvitaðri en fyrr um kynbundið valdamunstur sem viðgengst í tilteknu félagslegu samhengi samtímans (jafnt þröngu sem víðu) og orðið gagnrýnni en áður á ýmis lög, dóma og fyrningarákvæði; Þeir eru teknir að skoða kynbundið ofbeldi í tengslum við annað ofbeldi sem fyrr hefði naumast verið tengt því; farnir að greina það á fortíðarsviðum þar sem því hefur lítt eða ekki verið veitt eftirtekt fyrr og teknir að leggja markvisst niður fyrir sér staðlaða, ósjálfráða og menningarbundna hugsun sem lýsir af máli. Rannsóknarefni og aðferðir þeirra höfunda sem hér skrifa eru innbyrðis afar ólík. Í hugvísindum spanna greinarnar vítt svið, frá síðmiðöldum til samtímans. Ingibjörg Eyþórsdóttir skrifar um kynbundið ofbeldi í sagnadönsum og hvernig þeir voru notaðir til að koma mikilvægum upplýsingum á milli kynslóða kvenna. Bókmenntagreining Öldu Bjarkar Valdimarsdóttur og Guðna Elíssonar annars vegar og Björns Þórs Vilhjálmssonar hins vegar tekur mið af raunverulegum frásögnum af ofbeldi sem hefur átt sér stað í íslensku samfélagi og hvernig unnið er með það í skáldskap. Alda Björk og Guðni fjalla um ljóðabókina Drápu eftir Gerði Kristnýju en Björn Þór um skáldsöguna Kötu eftir Steinar Braga. Af sviði sálfræðinnar skrifar Rannveig Sigurvinsdóttir um rannsókn sem hún gerði á birtingarmyndum kynferðisofbeldis í frásögnum kvenna á netinu (sem komu fram árin 2015–2017 á Facebook og Twitter), og tók þá mið af réttlætingum gerenda og þolenda. Þorgerður Einarsdóttir prófessor í kynjafræði og Þórhildur Sæmundsdóttir kynjafræðingur og meistaranemi í lögfræði greina niðurstöður Hæstaréttar í kynferðisbrotamálum eftir breytingar á kynferðisbrotakafla hegningarlaganna 1992 og 2007. Þær greina þrástef og mynstur í orðræðunni, og hvort og þá hvernig samfélagsleg staða kvenna birtist í niðurstöðum dómstólanna. Guðrún Þórhallsdóttir málfræðingur skoðar sögu nafnorðanna gleðimaður og gleðikona og veltir meðal annars fyrir sér mismunandi merkingu þeirra og eðli málbreytinga sem gleði-orð hafa orðið fyrir. Óritrýndar greinar innan þema eru tvær en báðar eru eftir rithöfunda. Hallgrímur Helgason ræðir eigin upplifun af neikvæðum viðbrögðum annarra gagnvart nauðgunarlýsingu sem hann skrifaði um í bókinni Sjóveikur í München, sem byggir á eigin reynslu. Grein Margaret Atwood er þýðing heftisins en hún fjallar um afstöðu rithöfundarins og vangaveltur um atburði sem áttu sér stað í kanadískum háskóla fyrir fáeinum árum.
40
Sólnes, Valgerður. „Ritstjórnarpistill: Fréttir af Landsrétti og nýja Hæstarétti“. Tímarit lögfræðinga 73, Nr. 1 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/tl.73.1.1.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Útdráttur: Umfang réttareglna á sviði vinnuverndar hefur farið vaxandi og eru reglurnar að verða æ flóknari. Einnig hefur þróunin verið sú að settar hafa verið æ sértækari réttarreglur á sviðið vinnuverndar, allt frá reglugerð um sálfélagslega áhættuþætti til reglugerðar um áhættu af völdum rafsegulsviðs. Í grein þessari hafa réttarreglur á sviði vinnuverndar verið rannsakaðar og afmarkaðar með fræðilegum hætti til að auka skilning á þeim og auðvelda þeim aðilum sem beita þeim að gera það með skilvirkum hætti og þar með auka vinnuvernd. Rannsóknin hefur leitt það í ljós að réttarreglur á sviði vinnuverndar á Íslandi eiga flestar rætur að rekja til rammatilskipunar ESB um vinnuvernd, alþjóðasamþykkta ILO og til norrænnar löggjafar á þessu sviði. Hefur verið sýnt fram á það að réttarreglur á sviði vinnuverndar afmarkast ekki eingöngu við vinnuverndarlögin heldur varða þau mörg önnur sett lög, kjarasamninga og fordæmi. Einnig er það niðurstaða rannsóknarinnar að réttareglur á sviði vinnuverndar, a.m.k. í þrengri merkingu, teljast til mannréttinda og byggja þær á sameiginlegum meginreglum. Vinnuverndarréttur. EES-réttur. Vinnuréttur Evrópusambandsins. Alþjóðlegur vinnuréttur. Mannréttindi. Vinnuslys. Atvinnusjúkdómur. INTRODUCTION TO OCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH LAW Björn Þór Rögnvaldsson, lawyer at the Icelandic Administration of Occupational Safety and Health: Abstract: The scope and quantity of legal standards in the field of occupational safety and health has been growing and the rules are becoming more complex. The trend has also been that more specific legal rules have been introduced in the field of occupational safety and health, from regulations on psychosocial risk factors to regulations on risks caused by electromagnetic fields. In this article, legal rules in the field of occupational safety and health have been researched and a theoretical foundation presented to facilitate their understanding and make it easier for those who apply them to do so efficiently and thereby increase occupational safety and health. The research has shown that the legal rules in the field of occupational safety and health in Iceland are mostly rooted in the EU Framework Directive on Safety and Health at Work, ILO Conventions and Nordic legislation in this area. It has also been shown that legal rules regarding occupational safety and health are not limited to the Occupational Safety and Health Act but also include other laws, collective agreements, and judicial precedents. The research also concludes that legal rules regarding occupational safety and health, at least in the narrower sense, are considered human rights and are based on mutual principles. Occupational safety and health law. EEA law. EU labour law. International labour law. Human rights. Occupational accidents. Occupational disease.
41
Rögnvaldsson, Björn Þór. „Inngangur að vinnuverndarrétti“. Tímarit lögfræðinga 73, Nr. 1 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/tl.73.1.2.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Útdráttur: Umfang réttareglna á sviði vinnuverndar hefur farið vaxandi og eru reglurnar að verða æ flóknari. Einnig hefur þróunin verið sú að settar hafa verið æ sértækari réttarreglur á sviðið vinnuverndar, allt frá reglugerð um sálfélagslega áhættuþætti til reglugerðar um áhættu af völdum rafsegulsviðs. Í grein þessari hafa réttarreglur á sviði vinnuverndar verið rannsakaðar og afmarkaðar með fræðilegum hætti til að auka skilning á þeim og auðvelda þeim aðilum sem beita þeim að gera það með skilvirkum hætti og þar með auka vinnuvernd. Rannsóknin hefur leitt það í ljós að réttarreglur á sviði vinnuverndar á Íslandi eiga flestar rætur að rekja til rammatilskipunar ESB um vinnuvernd, alþjóðasamþykkta ILO og til norrænnar löggjafar á þessu sviði. Hefur verið sýnt fram á það að réttarreglur á sviði vinnuverndar afmarkast ekki eingöngu við vinnuverndarlögin heldur varða þau mörg önnur sett lög, kjarasamninga og fordæmi. Einnig er það niðurstaða rannsóknarinnar að réttareglur á sviði vinnuverndar, a.m.k. í þrengri merkingu, teljast til mannréttinda og byggja þær á sameiginlegum meginreglum. Vinnuverndarréttur. EES-réttur. Vinnuréttur Evrópusambandsins. Alþjóðlegur vinnuréttur. Mannréttindi. Vinnuslys. Atvinnusjúkdómur. INTRODUCTION TO OCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH LAW Björn Þór Rögnvaldsson, lawyer at the Icelandic Administration of Occupational Safety and Health: Abstract: The scope and quantity of legal standards in the field of occupational safety and health has been growing and the rules are becoming more complex. The trend has also been that more specific legal rules have been introduced in the field of occupational safety and health, from regulations on psychosocial risk factors to regulations on risks caused by electromagnetic fields. In this article, legal rules in the field of occupational safety and health have been researched and a theoretical foundation presented to facilitate their understanding and make it easier for those who apply them to do so efficiently and thereby increase occupational safety and health. The research has shown that the legal rules in the field of occupational safety and health in Iceland are mostly rooted in the EU Framework Directive on Safety and Health at Work, ILO Conventions and Nordic legislation in this area. It has also been shown that legal rules regarding occupational safety and health are not limited to the Occupational Safety and Health Act but also include other laws, collective agreements, and judicial precedents. The research also concludes that legal rules regarding occupational safety and health, at least in the narrower sense, are considered human rights and are based on mutual principles. Occupational safety and health law. EEA law. EU labour law. International labour law. Human rights. Occupational accidents. Occupational disease.
42
Sigurðardóttir, Anna Kristín, Gerður G. Óskarsdóttir, Guðbjörg Andrea Jónsdóttir, Ingunn Gísladóttir und Steinunn Stefánsdóttir. „Menntaumbætur og afdrif þeirra : Fyrstu tíu ár heildstæðrar þjónustu og reksturs grunnskóla hjá Reykjavíkurborg 1996–2005“. Netla, 18.02.2022. http://dx.doi.org/10.24270/serritnetla.2022.70.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Stefnumörkun og umbótaverkefni á vegum opinberra aðila til að efla og bæta skólastarf eru hluti af þróun skóla og skólakerfa um allan heim. Ítarlegar samtímalýsingar á innleiðingu slíkra verkefna liggja aftur á móti ekki alltaf á lausu og lítið er um greiningar eða mat á afdrifum þeirra eða áhrifum.Í þessu riti er sjónum beint að menntaumbótum hjá Reykjavíkurborg og afdrifum þeirra í kjölfar tímamóta í sögu grunnskóla hér á landi þegar þjónusta við þá og rekstur fluttist frá ríki til sveitarfélaga samkvæmt grunnskólalögum frá árinu 1995. Markmiðið er að a) draga upp mynd af umbótamiðuðum aðgerðum sem ráðist var í fyrstu tíu ár heildstæðrar þjónustu og reksturs grunnskóla hjá Reykjavíkurborg árin 1996–2005, með áherslu á stefnumótun, undirbyggingu einstakra stefnumiða og innleiðingu þeirra, en jafnframt innbyrðis samvirkni; b) varpa ljósi á afdrif aðgerðanna á vettvangi skólanna með hliðsjón af niðurstöðum rannsókna og öðrum upplýsingum frá síðustu tveimur áratugum.Til skoðunar voru umbætur á sviði fimm megináhersluþátta í framtíðarsýn borgarinnar en þeir voru: Einstaklingsmiðað nám og samvinna nemenda, skóli án aðgreiningar, sterk sjálfsmynd nemenda og félagsfærni, náin tengsl skóla og grenndarsamfélags, þar með talið foreldrasamstarf, og loks sjálfstæði skóla og jafnræði í umgjörð þeirra, meðal annars skólastjórnun og uppbygging og skipulag skólahúsnæðis. Stuðst er við heimildir frá þessum tíma, og vísað eftir atvikum í fræðilegt og sögulegt samhengi og alþjóðlega umræðu. Þá eru afdrif aðgerðanna skoðuð í ljósi þátta sem fræðimenn hafa talið stuðla að farsælli framkvæmd menntaumbóta yfirvalda.Niðurstöður benda til að áherslur í stefnunni sem snertu ytri umgjörð skólastarfs séu enn við lýði, svo sem einsetnir grunnskólar, breytt hönnun húsnæðis og nemendamötuneyti. Sama á við um sjálfstæði skóla þar sem áhersla var á nemendamiðaðar rammafjárveitingar, mannauðsráðgjöf og fjölgun starfsstétta í skólunum, svo sem námsráðgjafa, skólaliða og millistjórnenda. Kall grunnskólakennara eftir faglegri forystu skólastjórnenda bendir til að áhersla á leiðtogahlutverk stjórnenda hafi ekki náð fullri fótfestu. Aftur á móti voru áhrifin af stefnu um nám og kennslu undir merkjum einstaklingsmiðaðs náms, þar með talinn skóli án aðgreiningar, meiri í orði en á borði. Þrátt fyrir áherslu á víðtækt samstarf og margvíslegan stuðning með símenntun og ráðgjöf náði hún ekki að festa rætur í daglegu skólastarfi þótt hugtakið lifi góðu lífi í opinberri umræðu. Niðurstöður á þessu sviði studdu kenningar um sífellda endurtekningu eldri hugmynda og íhaldssemi í kerfinu. Tengsl skóla og nærsamfélags sýndust laus í reipunum. Sjálfsmynd nemenda og þættir tengdir henni eru enn í brennidepli og stöðugt kannaðir, en erfitt er að meta þróun í þeim efnum. Á heildina litið virðist sú stefnumörkun og umbótaaðgerðir sem ráðist var í á tímabilinu sem hér er til skoðunar engu að síður hafa einkennst af flestum þáttum sem fræðimenn hafa talið farsæla: Áhersla var á nám og kennslu, faglega forystu skólastjórnenda, jöfnuð í umgjörð skólastarfs, víðtækt samstarf, samvirkni áhersluþátta og nýtingu hlutlægra upplýsinga og rannsókna.
43
Einarsson, Ólafur Jóhannes, und Sindri M. Stephensen. „Áhrif EES-réttar á réttarfar“. Tímarit lögfræðinga 73, Nr. 1 (2023). http://dx.doi.org/10.33112/tl.73.1.4.
Der volle Inhalt der QuelleAnnotation:
Útdráttur: EES-samningurinn kveður ekki á um samræmingu reglna á sviði réttarfars. Í samræmi við það hefur EFTA-dómstóllinn, líkt og Evrópudómstóllinn, byggt á því að EES-ríkin njóti sjálfræðis við mótun réttarfarsreglna. Því sjálfræði eru hins vegar takmörk sett samkvæmt meginreglunum um skilvirkni og jafngildi. Af hinni síðarnefndu leiðir að reglur um framfylgni EES-réttar mega ekki vera meira íþyngjandi en þær er gilda um sambærileg réttindi að landslögum. Samkvæmt reglunni um skilvirkni má það ekki vera ómögulegt eða óhæfilega erfitt að sækja réttindi þau er eiga rætur sínar að rekja til EES-samningsins. Meginreglan um bann við mismunun hefur einnig áhrif í fyrirliggjandi samhengi þar sem réttarfarsreglur, óháð sakarefni fyrirliggjandi máls, mega ekki vera meira íþyngjandi fyrir aðra ríkisborgara EES-ríkis en ríkisborgara viðkomandi lands. Framkvæmd að því er varðar upptöku gerða í EES-samninginn sem hafa að geyma réttarfarsreglur hefur verið nokkuð misvísandi. Skýrasta dæmið um að gerð af því tagi hafi ekki verið felld inn í samninginn er tilskipun 2004/48 EB um málsmeðferð í hugverkaréttindamálum. Á síðustu árum hefur þróunin þó fremur verið í þá átt að taka upp slíkar gerðir, sbr. t.d. tilskipun 2016/943/ESB um viðskiptaleyndarmál sem að mörgu leyti svipar til fyrrnefndrar tilskipunar 2004/48. Almennt hefur EES-samningurinn takmörkuð áhrif á meginreglur réttarfars um res judicata, málsforræði aðila og útilokun. Undantekningu frá þessu er að finna á sviði neytendaréttar þar sem dómaframkvæmd Evrópudómstólsins felur í sér að virkni tilgreindra ákvæða skuli vera slík að líta beri fram hjá þessum meginreglum. Ekki verður ráðið að þessar sértæku reglur neytendaréttar hafi verið innleiddar í íslenska löggjöf með fullnægjandi hætti. EES-samningur. Meginreglur EES-samningsins. Réttarfar. Res judicata. Málsforræðisregla. THE IMPACT OF EEA LAW ON PROCEDURAL LAW Ólafur Jóhannes Einarsson, Registrar of the EFTA Court, and Sindri M. Stephensen, associate professor at the Reykjavík University Faculty of Law Abstract: The EEA Agreement does not provide for harmonisation of procedural rules. Accordingly, the EFTA Court has, in line with the case-law of the European Court of Justice, recognised the procedural autonomy of the EFTA States. This autonomy is limited by the principles of effectiveness and equivalence. The latter provides that enforcement of EEA rights cannot be subject to less favourable rules than comparable rights under national law. According to the principle of effectiveness, claiming rights based on EEA law may not be made impossible or excessively difficult. The prohibition of discrimination has also played an important role in the context of the interplay between EEA law and national procedural law. The practice regarding incorporation of acts laying down procedural rules into the EEA Agreement has been inconsistent. The clearest example of such an act not being made part of the Agreement is Directive 2004/48/EC on enforcement of intellectual property rights. Recently, the development seems to have been to incorporate acts of that nature as evidenced by Directive 2016/943/EU on trade secrets, which shares many features with Directive 2004/48. Generally, the EEA Agreement has a limited impact on the principles of res judicata and party autonomy. Consumer law provides for an important exception thereto. Under the case-law of the Court of Justice, ensuring the effectiveness of consumer rights may lead to these principles of national procedural law being disregarded. To ensure the correct application of these provisions of EEA law in Icelandic law, special rules might be needed. EEA Agreement. General principles of EEA law. Procedural law. Res judicata. Party autonomy.