Auswahl der wissenschaftlichen Literatur zum Thema „Partia Socialiste e Shqipërisë“

Diskutimi për formimin e shtetit shqiptar përfshiu edhe religjionin. Me shpalljen e Pavarësisë, qeveria e dalë nga Kuvendi Kombëtar i Vlorës e ruajti status quo-në e trashëguar nga Perandoria Osmane për çështjet fetare në Shqipëri. Sipas kapitulacioneve, ortodoksët i ruajtën lidhjet me Patrikanën dhe katolikët me Vatikanin, ndërsa myslimanët i shkëputën. Kjo situatë vazhdoi edhe në kohën e qeverisë së Esad Toptanit, të Princ Vidit, të Austro-Hungarisë, të Italisë si dhe të qeverisë së formuar nga Kongresi i Lushnjës. Me pushtimin e vendit, në 7 prill 1939, për efekte politike, regjimi propagandonte se do të ruante lirinë dhe fenë, por synonte ndryshimin e përbërjes fetare të popullsisë. Propaganda kundër komunitetit mysliman zhvillohej edhe në faqet e shtypit të kohës. Një pjesë e shtypit italian botoi shkrime kundër fesë islame, me qëllim përçarjen midis myslimanëve, ortodoksëve dhe katolikëve. Kur edhe këto veprime nuk patën sukses, ata ndërhynë drejtpërdrejt në çështjet e komunitetit. Nxisnin përçarjen midis klerikëve, duke i favorizuar disa me të holla dhe ushqime, por vetëm një pakicë e papërfillshme pranoi dhurata të tilla. Pushtuesit u munduan ta realizonin përçarjen dhe copëtimin e islamit duke aktivizuar e mbështetur sektet kryesore islame. Për këtë qëllim, mbështetën bektashizmin për ta vënë përballë Komunitetit Mysliman. Krahas përçarjes së myslimanëve, synohej bashkimi i të krishterëve nëpërmjet uniatizimit të ortodoksëve. Praktikat e konvertimeve fetare kanë qenë gjithnjë të pranishme edhe pas formimit të shtetit shqiptar. Në vitet e luftës pati kërkesa të shumta për konvertime nga religjione të tjera në fenë islame. Me vendosjen e regjimit komunist, në nëntor të vitit 1944, Shqipëria u përfshi në perandorinë komuniste të Lindjes. Partia Komuniste luftoi për çrrënjosjen e botëkuptimit idealist, për pastrimin nga vetëdija e popullit të atyre që i quante “dogma mistike fetare dhe zakone të prapambetura”. Lufta kundër religjioneve përfshinte edhe luftën kundër objekteve të kultit. Që kur erdhi në pushtet, Partia Komuniste e Shqipërisë u kujdes për edukimin ateist të masave dhe krijimin e njeriut të ri. Në luftë kundër fesë mori pjesë masa e popullit që mbështeste regjimin, i cili propagandonte “kotësinë dhe dëmin e besimeve fetare”. Një numër i madh klerikësh, i të tre besimeve, të konsideruar nga regjimi komunist si reaksionarë, u sakrifikuan për besimin dhe fenë e tyre.

Vitet që pasuan prishjen e marrëdhënieve ndërmjet Shqipërisë dhe Bashkimit Sovjetik, shënuan tensionim të ndjeshëm të marrëdhënieve mes Partisë së Punës së Shqipërisë (PPSH) dhe partive komuniste dhe punëtore në Botë e, midis tyre edhe me Partinë Komuniste të Italisë (PKI). Në të vërtetë, pakënaqësitë mes PPSH-së dhe PKI-së kishin filluar që prej vitit 1957, kur sekretari i Përgjithshëm, Palmiro Togliatti prezantoi në Kongresin VII, tezat mbi “rrugën italiane për në socializëm”. Pas Mbledhjes së 81 partive Komuniste dhe Punëtore të mbajtur në Moskë, ku Enver Hoxha shpalosi hapur qëndrimin e PPSH për vijën politike të Nikita Hrushovit, konflikti doli hapur në sipërfaqe.

Muajt gusht-shtator 1943 janë një moment shumë i rëndësishëm për historinë e Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri. Ato ishin një moment kthese në raportet e grupeve ndërluftuese të kësaj lufte dhe patën ndikim të padiskutueshëm edhe në Shqipërinë e vogël. Ky artikull fokusohet kryesisht në marrëdhëniet midis dy grupeve politike në Shqipëri Partia Komuniste e Shqipërisë (PKSH) / Lufta Nacionalçlirimtare (LNÇ) dhe Ballit Kombëtar (BK). Ai ka synim të analizojë arsyet dhe faktorët që ndikuan në tensionimin e marrëdhënieve mes tyre që përfundoi në një luftë civile, e cila u bë një prej tiparevetë historisë së Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri.

Ardhja e Nikita Hrushovit në krye të Bashkimit Sovjetik (BS) ridimensionoi jo vetëm botën komuniste, por edhe marrëdhëniet ndërkombëtare. Fjalimi i tij sekret në Kongresin XX të PK të BRSS dhe dënimi i kultit të individit, të krijuar nga Stalini, shkaktoi tërmet në lidershipin ekzistues të Lindjes Komuniste. Situata po ndryshonte duke përjetuar dinamika të fuqishme, që u demonstruan qartazi në ngjarjet e ndodhura në Poloni, Hungari apo edhe në Shqipëri me Konferencën III të Komitetit të Partisë së Punës së Shqipërisë (PPSH) së Tiranës. Në të njëjtën mënyrë, Kongresi XX i PK të BS-së hapi rrugën edhe për reagimin e komunistëve të vendeve perëndimore. Ideja e policentrizmit dhe “rrugës italiane për në socializëm”, e hedhur nga kreu i Partisë Komuniste Italiane (PKI), Palmiro Togliatti, në Kongresin VIII të saj (8 dhjetor 1957) ishte dëshmi tjetër e rëndësishme e një bote komuniste në ndryshim.